Þjóðviljinn - 20.11.1987, Qupperneq 8

_______HEIMURINN_
Kosningabarátta
aöhefjast
í Frakklandi
ótt enn séu einir sex mánuðir
þangað til forsetakosningar
eiga að fara fram í Frakklandi og
alger óvissa ríki um það hvort
Mitterrand muni reyna að ná
kjöri í annað sinn, er allt líf i
landinu smám saman að verða
undirlagt af kosningabaráttu. Að
svo stöddu berjast stjórnarsinnar
og stjórnarandstæðingar á frem-
ur sérstæðan hátt: þeir reyna að
klekkja hvor á öðrum með því að
draga fram í dagsljósið eða setja á
oddinn „hneykslismál“ andstæð-
ingsins og veifa þeim framan í
hann. I þeim heldur óskemmti-
lega hildarleik hafa stjórnarsinn-
ar ótvírætt vinninginn, þegar
þessi orð eru rituð: með því að
Ijóstra upp um leynilega og alveg
ólöglega vopnasölu til erkiklerk-
anna í íran á stjórnartímum só-
síalista hafa þeir gert mikinn usla
í herbúðum hinna síðarnefndu.
Hver sem niðurstaðan af þessum
„afhjúpunum“ kann að lokum að
verða, sýnir þetta að kosninga-
baráttan verður óhemju hörð og
öllum ráðum og brögðum verður
beitt.
Eitt sætið er autt
Ekki er samt víst að þessar
deilur í kringum alls kyns
hneykslismál séu aðalatriðið,
þótt þær séu mest áberandi: svo
virðist sem kosningabaráttan
mótist í grundvallaratriðum af
því að einn aðalþátttakandinn -
Mitterrand forseti sálfur- er fjar-
verandi, af því að eitt sætið við
þetta „spilaborð“ er ennþá autt.
Það er eins og allt annað - jafnvel
uppljóstranirnar um hneykslis-
málin - skipist í kringum þessa
„eyðu“ og fái form sitt af henni.
Flest bendir til þess að Mitter-
rand stefni að því að bjóða sig
fram og hann vinni markvisst að
því að búa í haginn fyrir slíkt
framboð, þótt hann hafi ef til vill
ekki tekið lokaákvörðun um það
sjálfur hvort hann gefur kost á sér
aftur eða hvort hann kýs heldur
að víkja af hólmi eftir að hafa
notið dæmafárra vinsælda í for-
setastól í lok kjörtímabilsins. En
ef hann fer í framboð er það
nauðsynlegt vegna þeirrar barátt-
uaðferðar, sem hann virðist hafa
valið sér, að hann geri það upp-
skátt eins seint og auðið er. Á
þann hátt getur hann nýtt til
fullnustu fjögur tromp sem hann
hefur í hendi: að hafa sem lengst
fullt svigrúm og geta notið þeirrar
virðingar sem forsetaembættinu
fylgir, að láta líta svo út að með
því að bjóða sig fram sé hann ein-
ungis að ganga til móts við óskir
meirihluta kjósenda, að leyfa
klofningi og sundurþykki að
grafa um sig meðal stjórnarsinna
og reyndar hægri manna yfirleitt,
þangað til hinir ýmsu armar
þeirra eru orðnir illsættanlegir og
almenningur leiður á úlflúðinni,
og koma því loks til leiðar að
kosningabaráttan snúist ekki
fyrst og fremst um efnahagsmál
heldur félagsmál, t.d. hlutskipti
innfluttra manna, kynþáttahatur
o.þ.h., en á slíkum sviðum er
Mitterrand ósigrandi og hægri
menn þar að auki flæktir í sínum
eigin mótsögnum. Stjórnarsinnar
reyna hins vegar að koma í veg
fyrir að Mitterrand geti nýtt sér
þessi tromp, - og kannski þó fyrst
og fremst að fá hann með ýmsum
brögðum ofan af þeirri hugmynd
að bjóða sig fram aftur.
Þar sem ekkert af þessu er sagt
berum orðum í stjórnmálabarátt-
unni, er ástandið ótryggt og
undarlegt, og við allt annað
bætast ýmsir atburðir, t.d. verðb-
réfahrunið, sem enginn gat séð
fyrir, en geta haft mikil áhrif á
gang mála.
Mótsagnakenndar
vinsældir
í allri óvissunni er það þó fastur
punktur, að vinsældir Mitterr-
ands eru nú óvenju miklar. Hann
hefur að sjálfsögðu óskipt fylgi
sósíalista, vinstri radíkala og
slíkra, en kommúnistar eru hins
vegar svo að segja úr leik, þannig
að það hefur naumast mikil áhrif
þótt þeir velji þann kost að styðja
hann ekki í seinni umferðinni.
Leiðtogi „endurnýjunarsinna",
Pierre Juquin, sem nú er búið að
Einar Már Jónsson
skrifar
reka, hefur ákveðið að leggjast út
í sérstakt framboð, en stjórn
kommúnistaflokksins fæst nú
fyrst og fremst við „hreinsanir“
sem hafa að markmiði að bola á
einn eða annan hátt burt úr
flokknum þeim „endurnýjunar-
sinnum“ sem enn eru eftir innan-
vébanda hans. Ýmsir þekktir
menn hafa annað hvort verið
reknir eða neyddir til að fara,
m.a. Marcel Rigout, fyrrverandi
ráðherra, og hefur það veikt
flokkinn verulega. Skoðana-
kannanir benda því til þess að í
fyrri umferð forsetakosninga - ef
þær færu fram nú - myndi Mitter-
rand fá um 35% atkvæða og sigra
auðveldlega í seinni umferðinni,
þegar kosið er milli þeirra tveggja
sem flest atkvæði hafa hlotið,
með um eða yfir 52% atkvæða,
hver sem andstæðingurinn yrði, -
hvort sem það yrði Chirac eða
Barre.
í þessu er samt nokkuð undar-
leg mótsögn: þótt meirihluti kjós-
enda lýsi því þannig yfir í skoð-
anakönnunum, að hann muni
styðja Mitterrand í forsetakosn-
ingum, leiða þessar sömu skoð-
anakannanir í ljós, að meirihlut-
inn telur samt sem áður að hann
ætti ekki að bjóða sig fram á ný.
Engin skýring hefur komið fram
á þessari flækju, en forsprakkar
sósíalistaflokksins benda á, að
tala þeirra sem vilja að Mitter-
rand gefi kost á sér sé svipuð og
fylgi sósíalistaflokksins og ann-
arra vinstri afla tengdra honum
og sé hún góður grundvöliur til að
byggja kosningabaráttuna á. Þótt
Mitterrand njóti þannig mikilla
vinsælda og þeirrar virðingar sem
forsetaembættinu fylgir, getur
hann því ekki enn sem komið er
boðið sig fram á þeim forsendum
að hann hefði að vísu kosið að
draga sig í hlé en sjái sér ekki
annað fært en að láta undan al-
mennum áskorunum...
Eitt kann að gera honum erfið-
ara en ella hefði verið að komast í
þá stöðu: verðbréfahrunið mikla
gæti haft þær afleiðingar, að
kosningabaráttan fari að snúast
fyrst og fremst um efnahagsmál,
sem hafa ekki svo mjög verið á
dagskrá fram að þessu. Þar stend-
ur Mitterrand ekki eins vel að vígi
og annars staðar, og eru allar
horfur á að þau mál yrðu fyrst og
fremst hagstæð fyrir Raymond
Barre.
„Dómsmálaráðherr-
ann er ónanisti“
Annað er hins vegar harla hag-
stætt fyrir Mitterrand og það er
hinn sífelldi klofningur hægri
manna, sem virðist reyndar
stöðugt vera að aukast og gerast
illkynjaðri. Til þess að geta náð
kosningum þarf frambjóðandi
hægri manna í seinni umferð ekki
aðeins að sameina allt fylgi nú-
verandi stjórnarflokka heldur
einnig að ná til sín megninu af því
fylgi, sem hefur leitað til hægri
öfgamannsins Le Pen og „þjóð-
fylkingar" hans, en horfurnar á
að slíkt sé kleift hafa hingað til
farið minnkandi.
Lengi voru stjórnarsinnar
heldur tvíbentir í afstöðu sinni til
Le Pen: þeir töldu að fylgismenn
hans væru í eðli sínu hægri sinn-
aðir og myndu því sjálfkrafa
styðja frambjóðanda stjórnarf-
lokkanna í seinni umferð forset-
akosninga („Þeir skila sér til
föðurhúsanna," sagði Chirac), en
þessi grundvallarhugmynd leiddi
til tvenns konar andstæðra við-
bragða. Ýmist reyndu stjórnar-
sinnar að hlífa fylgismönnum Le
Pen með því að forðast að
gagnrýna öfgahugmyndir þeirra
eða jaflvel gefa í skyn að ýmislegt
væri athugandi í þeim, þessir
menn „gæfu aðeins röng svör við
réttum spurningum", eða þá fyrir
að þeir fældu burt með þessu
daðri við „þjóðarfylkinguna" þá
kjósendur stjórnarflokkanna,
sem voru andsnúnastir öfgahug-
myndunum.
En í september og október
fóru Le Pen og fylgismenn hans
inn á þær brautir, að ógerningur
virtist að þeir gætu síðan í náinni
framtíð gengið til stuðnings við
stjórnarflokkana og frambjóð-
anda þeirra. Sumir álíta jafnvel
að það hafi verið með ráðum
gert: telji Le Pen það vænlegast
fyrir „þjóðarfylkingu“ sína að
uppgang hennar að Mitterrand
nái kjöri á ný...
Byrjaði þetta á því að Le Pen
lýsti því yfir í beinni sjónvarpsút-
sendingu, að gasklefar nasista
hefðu verið „smáatriði“ sem
sagnfræðinga greindi á um. Það
Charles Hernu, „svartu sauðurinn" I sósíalistaflokknum.
varð samstundis ægilegur hvellur
um allt land, og jafnframt and-
stæðingar Le Pen og nota hvert
tækifæri til að ráðast á hann og
kenningar hans, og hinna sem
hafa kannski þörf fyrir atkvæði
flokks hans á heimavígstöðvum,
vilja því ekki styggja hann og
tóku því þann kostinn að þegja
ámátlega.
Nokkru síðar fóru þingmenn
„þjóðarfylkingarinnar" aftur á
stúfana: á þingfundi sem haldinn
var að næturlagi rétt fyrir miðjan
október notuðu þeir tækifærið
þegar mjög fáir voru viðstaddir
og hleyptu samkomunni upp með
rosalegum látum. Undir því yfir-
skini að þeir væru að gagnrýna
illar mætingar þingmanna gengu
þeir berserksgang um „hálfhring-
inn“ eins og salur franska þings-
ins er kallaður, og sneru þeim
„lyklum“ á púltum þingmann-
anna sem notaðir eru í atkvæða-
greiðslum. Öllum þeim sem
reyndu að skakka leikinn var rutt
íburtu, þannig að „minnstu mun-
aði að þingfundurinn endaði með
almennum handalögmálum“,
eins og „Libération“ orðaði það
skömmu síðar, og jafnframt
helltu þeir svívirðingum, fúkyrð-
um og klámi yfir andstæðinga
sína. Á eftir virðulegri þingkonu
Gaullistaflokksins æptu þeir: „Þú
lést Cohn-Bendit r... þér 1968,“
og þeir sögðu að dómsmála-
ráðherrann leggði stund á ónaní.
Þess ber að geta, að samkvæmt
frönskum málvenjum getur þessi
munnsöfnuður haft pólitískar
skírskotanir, en það er svo sem
ekkert betra. Sífellt dundi við í
gegnum klúryrðin sama leiðslu-
stefið: „Chirac verður aldrei fors-
eti.“
Eftir þessi ferlegu uppákomu
8 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 20. nóvember 1987