Þjóðviljinn - 12.02.1988, Blaðsíða 4

LEIÐARI
En hvað með lægstu launin?
í dag eru lægstu samningsbundin laun
margra verkalýðsfélaga 29.975 krónur á mán-
uði og hafa verið óbreytt frá því í byrjun októ-
bermánaðar. Athuganir á verðlagi sýna að á
þessum tíma, þ.e. frá því í október og þar til nú,
hefur framfærslukostnaður hækkað um rúm
10%, framfærsluvísitalan hefur hækkað úr
213,85 stigum í október í 235,37 stig nú í febrú-
ar. Lágmarkslaun þyrftu því að hækka nú þegar
um 10% og verða 32.973 krónur á mánuði og
væri þá markið samt ekki sett hærra en að
kaupmáttur þeirra yrði svipaður og í október.
Minni hækkun á lágmarkslaunum er spor til
baka miðað við fyrri samninga.
Fyrir formannaráðstefnu Verkamannasam-
bandsins í september síðastliðnum var lagt
svokallað samkomulag kjaranefndar. í því var
gert ráð fyrir að lágmarkslaun yrðu 32.400 krón-
ur á mánuði að viðbættri þeirri samnings-
bundnu hækkun auk verðbóta sem vitað var að
kæmi á laun þann 1. október. Hækkun launa 1.
október varð 7,23% þannig að síðastliðið haust
voru forystumenn verkamanna að tala um að
lágmarksmánaðarlaun í október ættu að verða
34.743 krónur. Sé þessi upphæð framreiknuð í
takt við hækkun framfærslukostnaðar kemur í
Ijós að umræðan í Verkamannasambandinu í
september var um lágmarkslaun sem nú í dag
samsvöruðu 38.217 krónum á mánuði. Allt tal
um lægri lágmarkslaun er fráhvarf frá kröfum
Verkamannasambandsins síðastliðið haust.
Nú, fimm mánuðum síðar, hafa formenn
Verkamannasambandsins aftur komið saman
til að móta kröfur því að atvinnurekendum hefur
frá því í haust ekki þóknast að vera í alvöru til
viðtals um nýja samninga. Kröfurnar eru viða-
miklar og ná til ýmissa atriða, allt frá ákvæðum
um yfirvinnutaxta til stofnunar starfsmenntunar-
sjóðs. Ákvæði um starfsaldurshækkanir eru þó
trúlega það atriði sem hækkaði laun hvað mest.
En mikla athygli vekur að lágmarkslaun yrðu nú
samkvæmt kröfunum ekki nema 31.975 krónur
á mánuði en kæmust 1. maí upp í 32.934 krónur
á mánuði.
Ljóst er að Verkamannasambandið hefur á
fimm mánuðum görbreytt hernaðaráætlun sinni
og ætlar ekki að leggja jafnmikla áherslu á
hækkun lágmarkslauna og gert var í haust. Ekki
er vitað hvað veldur þessari stefnubreytingu.
Stundum hefur því verið haldið fram að ekki
þurfi að hafa áhyggjur af lægstu töxtum verka-
lýðsfélaganna, þeir séu aldrei notaðir. Bent er á
að ungir og óreyndir menn, sem eru að taka
fyrstu sporin í launavinnu á höfuðborgarsvæð-
inu, láti sér ekki koma til hugar að vinna hjá
atvinnurekanda sem greiðir minna en 250 krón-
ur á tímann, 45% ofan á lágmarkstaxta. Væri
það rétt að aldrei sé miðað við lágmarkstaxta,
þyrfti að finna einhverja skýringu á því að svona
lágar kauptölur eru inni í samningum. Ef ekkert
fyrirtæki notaði þessa taxta, ætti þá ekki að vera
létt verk að fá samþykki atvinnurekenda við því
að strika þá út? Því miður er þetta ekki svona
einfalt mál. Atvinnurekendur vilja alls ekki
hækka taxtakaupið. Hvað veldur?
Sú kenning hefur verið sett fram að atvinnu-
rekendum sé síður en svo á móti skapi að hafa
kauptaxta verkalýðsfélaganna nokkuð langt
fyrir neðan þau laun sem þeir greiða í reynd.
Upphæð launa komi þar með verkalýðshreyf-
ingunni ekki lengur við. Launafólk hafi þá tak-
markaðan áhuga á baráttu verkalýðsfélaganna
og telji meira í húfi þegar kemur að persónu-
bundnum samningum hvers einstaklings við
sinn atvinnurekanda. Áhugi á „hörðum" að-
gerðum verði minni en enginn. Þetta sé einföld
en áhrifarík aðferð til að splundra verkalýðs-
hreyfingunni og gera hana máttlausa.
Vera má að nokkuð sé til í slíkum kenningum.
En þær geta aðeins átt við þann hluta launa-
manna sem nýtur yfirborgana. Og enn er það
svo að talsvert margir fá laun samkvæmt taxta.
Það er í raun og veru til fólk sem fær ekki nema
um 30 þúsund krónur á mánuði fyrir fullan
vinnudag. Vissulega fækkaði í þessum hópi, ef
myndarlegar aldurshækkanir fengjust inn í
samninga. En það verður að tryggja að alls
enginn sitji eftir á botninum.
KUPPT OG SKORHD
Með útvarp
í sturtuna
Fjölmiðlar virðast, með vax-
andi fyrirferð sinni, verða æ virk-
ari í þá veru að þeir skipti
mannfólkinu í hópa og syndir
hver burt frá öðrum. Sumir ger-
ast beinlínis fjölmiðlafælnir, eins
og ýmsar athuganir á útvarps-
hlustun benda til. Pví meira sem
framboðið er, þeim mun minna
hlusta þeir. Aðrir virðast aftur á
móti geta stækkað endalaust við
sig skammtinn og líkjast í því
átvöglum og bjórvömbum. Til
dæmis segir útvarpsstjóri Stjörn-
unnar, Ólafur Hauksson, íviðtali
við Helgarpóstinn í gær, að hann
eigi sér reyndar engin sérstök
áhugamál í tómstundum önnur
en fjölmiðlun.
„Eg er núna að leita mér að
vatnsheldu útvarpi til að hafa
með mér í sturtu", segir hann.
Ef við viljum líta jákvæðum
augum á málin, þá segjum við, að
slíkur fjölmiðlamaður sé af lífi og
sál í sínu starfi. Ef hinn gállinn er
á okkur, þá vorkennum við
aumingja manninum að hann
skuli vera svo ávanabundinn fjöl-
miðlahljóðum að músík vatns-
bununnar er honum hvergi nærri
nógur félagsskapur við helga
hreinsun dagsins.
Bandarískar
fyrirmyndir
Ólafur útvarpsstjóri drepur á
eitt og annað í blaðamennsku og
reifar m.a. hugmyndir sínar um
það, hvar sé fyrirmynda að leita á
því sviði. Hann vann einu sinni í
heila viku við dagblað í banda-.
rískum smábæ og komst þá að
þessari niðurstöðu hér um banda-
ríska fjölmiðla:
„Þar eru fréttir settar fram
skýrt og skilmerkilega og alltaf
gengið út frá því að lesandinn viti
ekki hvað um er að ræða - sé að
koma ferskt inn í málið. Þetta
hafa bandarískir fjölmiðlar fram
yfir þá íslensku.“
Það er satt best að segja vafa-
samt að fréttir sé settar fram sér-
lega „skýrt og skilmerkilega“jí
bandarískum fjölmiðlum. Lík-
lega á Ólafur í rauninni við það,
að þar er lengra fram gengin
stöðlun í fréttaflutningi en hér -
og þarf það náttúrlega ekki að
vera kostur. Það er svo mikill
misskilningur að halda, að það sé
kostur á fjölmiðlum að þeir tali -
eða þurfi að tala - við notendur
sína eins og börn, sem ekkert vita
og ekkert muna. Ef „hið nýja ó-
læsi“ í Bandaríkjunum er komið
á það stig að það verður að skrifa
bæjarblöðin þar með þessum
hætti (eins og enginn viti neitt),
þá er það vandi og kross banda-
rískrar fjölmiðlunar en kemur
gæðum hennar ekkert við.
Allt annað
ástand
Það er annars mjög áberandi,
að yngri menn í fjölmiðlastússi
hér á íslandi hafa verið mjög fúsir
til að taka mark á tilteknu fjöl-
miðlaástandi í Bandaríkjunum
sem einhverskonar allsherjarlög-
máli og fyrirmynd. Klippari
heyrði þá sögu, að þegar fyrsta
einkaútvarpsstöðin var að fara af
stað hér á landi, þá hafi hönnuðir
hennar ákveðið, að í rabbþáttum
mætti ekki tala við nokkurn
mann lengur en svona þrjár mín-
útur í senn. Á þeim forsendum að
það væri sannað í Bandaríkjun-
um, að lengur þyldu nútímamenn
ekki að hlusta á talað mál - eftir
þrjár mínútur eða fjórar yrði að
skella plötu á fóninn til að fólki
færi ekki að líða illa. Væntanlegir
þáttastjórnendur hinnar nýju
stöðvar munu sem betur fer hafa
kveðið þessa villu í kútinn - þeir
vissu sem var, að þótt við séum
isífellt á leið til Amríku í fjöl-
miðlamálum, þá erum við enn
ekki haldnir því óþoli sem bannar
mönnum að tala meira en þrjár
mínútur í útvarp og 45 sekúndur í
sjónvarp.
1 því viðtali sem hér um ræðir
ítrekar Ólafur Hauksson það að
íslenskir blaðamenn og frétta-
menn gerðu rétt í því að taka sér
bandaríska blaðamennsku til fyr-
irmyndar - en með einum fyrir-
vara þó:
„Þörf“ fyrir
skepnuskap“
„Hann telur litla þörf á þeim
miskunnarlausu aðferðum, sem
einnig eru tíðkaðar vestra, í stíl
við það hvernig farið var með
Gary Hart.
„Persónuleg aðför dugir ekki
hérna. Hennar er ekki þörf, enda
veit almenningur oft allt sem vita
þarf, án þess að orð hafi komið
um málið í fjölmiðlum".
Hvað er nú þetta? Á Ólafur
Hauksson við það, að „almenn-
ingur“ viti t.d. allt um kvennafar
íslenskra stjórnmálamanna án
þess að um sé skrifað ( sbr. dæm-
ið af Gary Hart)? Og hvað er átt
við með því að segja að ekki sé
„þörf fyrir“ miskunnarlaust slúð-
ur um einkamál manna og fleira
þessháttar sem bandarískir fjöl-
miðlar eru feiknalega uppteknir
af? Hvers vegna er Ólafi um
megn að byrja blátt áfram að
hugsa sem svo: það er engin rétt-
lætanleg „þörf“ fyrir skítablaða-
mennsku af vissu tagi. Vitanlega
er til markaðsþörf fyrir hana hér
sem annarsstaðar, og undan
þeirri „þörf“ hafa sumir íslenskir
fjölmiðlar látið meir og oftar á
síðari misserum en áður. Við
skulum barasta vona að blaða-
menn íslenskir og lesendur þeirra
eigi í sameiningu enn eftir nægi-
lega seigan bakfisk siðferðilegan
til að koma í veg fyrir að sú þróun
gangi lengra en orðið er. Og haldi
sig þar með sem lengst frá þeirri
bandarísku fyrirmynd, að allar
upplýsingar séu til sölu, einkum
og sér í lagi þær sem varða við-
kvæm einkamál.
ÁB
þlÓÐVILIINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Ritatjórar: Árni Bergmann, MörðurÁrnason, OttarProppé.
Fréttastjóri: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: Guðmundur Rúnar Heiðarsson, Ingibjörg Hinriksdóttir
(íþr.), HjörleifurSveinbjörnsson, KristóferSvavarsson, Magnfríður
Júlíusdóttir, Magnús H. Gíslason, Lilja Gunnarsdóttir, ólafur Gíslason,
Ragnar Karlsson, Sigurður Á. Friðþjófsson, Stefán Stefánsson (íþr.),
Sævar Guðbjörnsson.
Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
Ljósmyndarar: Einar ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Útlitsteiknarar: GarðarSigvaldason, Margrét Magnúsdóttir.
FramkvæmdastJórhHallurPáll Jónsson.
Skrifstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Auglýsingastjóri: Sigríður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglýsingar: Unnur Agústsdóttir, Olga Clausen, Guðmunda Krist-
insdóttir.
Símavarsla: Hanna Ólafsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Bflstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Útbroið8iu-og afgreiðslustjóri: HörðurOddfríðarson.
Útbreiðsla: G. Margrét Óskarsdóttir.
Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, ÓlafurBjörnsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 681333.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrotog setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 55 kr.
Holgarblöð:65 kr.
Áskriftarverð á mónuði: 600 kr.
4 SIÐA - ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 12. febrúar 1988