Þjóðviljinn - 06.04.1988, Blaðsíða 5

/ VIÐHORF_»
Páskabréf til Jóns Baldvins
Hannibalssonar
Ég þakka svar þitt frá 29. mars
og verð enn að grípa til tölvunnar
og svara þér aftur. Þú gefur mér
tilefni til þess, bæði með beinni
spurningu og svo með grófum að-
dróttunum um störf kennara sem
sýna að verstu grunsemdir sem ég
lét í ljós í mínu bréfi frá 23. mars
voru á rökum reistar. Ég ætla
ekki að elta ólar við þá hluta
svarbréfs þíns sem eru augljós-
lega komnir beint frá Indriða H.
Þorlákssyni, meðallaunaútreikn-
ingana góðu sem verða ekki hót-
inu sanngjarnara málsskjal þótt
þið félagar endurtakið þá við öll
tækifæri. Ég ætla hins vegar að
snúa mér að tveimur atriðum
bréfs þíns sem grípa á efni sem
ætti að varða allan almenning en
eru ekki aðeins sérmál kennara
og ykkar Indriða.
Fyrra atriðið er spurning þín
sem mér sýnist einkum eiga við
framhaldsskólakennara: „Er það
þitt mat að þeir séu verri eða verr
menntaðir en áður var....?“ Hér
er mér nokkur vandi á höndum
því að ýmsar forsendur vantar tii
að hægt sé að sanna neitt um þessi
efni. T.d. er spurningin loðin.
Hvað áttu við með áður? Og það
er erfitt að bera saman fram-
haldsskólakerfið nú og það sem
var þegar við útskrifuðumst úr
menntaskóla. Þá gátu menn að-
eins orðið stúdentar í fjórum
skólum á landinu en í Reykjavík
einni veita nú sjö skólar þessi
réttindi. „Menntasprengingin
mikla" sem varð fyrir rúmum ára-
tug breytir öllum viðmiðunum.
En á grundvelli aukinnar
menntunar íslendinga á síðustu
áratugum treysti ég mér þó til að
fullyrða að kennarar hafi dregist
aftur úr öðrum stéttum. Þeir sem
leggja á sig langskólanám koma
nú síður til kennslu en „áður var“
því að yfirvöid skólamála hafa
ekki viljað keppa við hinn al-
menna vinnumarkað um krafta
þeirra en undan því kvartaðir þú
sárast í þingræðunni 1985. Það er
öruggt að mun færri framhalds-
skólakennarar hlutfallslega hafa
nú kandídatspróf (5-6 ára há-
frá Bjarna Ólafssyni
skólanám) en þegar ég hóf kenns-
lu um 1970. En sé nú sleppt öllum
samanburði og aðeins hugsað um
hve stórt hlutfall framhaldsskóla-
kennara hafi yfirleitt réttindi til
kennslu (og þau byggja á
menntun eins og allir vita) sitja
ekki allir landshlutar við sama
borð fremur en fyrri daginn. í
Reykjavík hafa þrir af hverjum
fjórum full kennsluréttindi en á
Hætt er við að þetta vinnuálag
sé talið mismikið eftir því hver
metur, t.d. kennarinn sjálfur
eða sá sem stendur við færi-
band í fiskverkunarhúsi 48
vikur á ári.“
Hér er svo margt athyglisvert
að spurningarnar hrannast upp.
Ertu með þessu að segja kennur-
um að þeir eigi að ganga út úr
skólunum kl. 14 á hverjum degi
til þess að tryggja gæði kennslu.
Svona mikil yfirvinna kennara er
aldrei leyfð í nágrannalöndum
okkar. I samningum við HÍK
1987 var meira að segja reynt að
stemma stigu við hömlulausri
yfirvinnu með því að ekki er
greiddur fullur yfirvinnutaxti
fyrir kennslu umfram 35 kennslu-
stundir á viku. En Ragnhildur
Helgadóttir fyrrverandi mennta-
„Ertu með þessu að segja kennurum að
þeir eigi að ganga út úr skólunum kl. 14
á hverjum degi eftir að hafa unnið alla
sína dagvinnu ogyfirvinnu og þurfi ekki
að gera annað en hlakka til að koma
úthvíldir nœsta dag kl. 8 og taka til við
þetta lítilfjörlega og létta starfað nýju?“
Vestfjörðum aðeins 40% kenna-
ranna. Það ættir þú að þekkja af
eigin raun. Er réttindamálum
annarra embættismanna ríkisins
þar vestra eins háttað: presta,
lækna, sýslumanna?
Þá er ég kominn að síðara atr-
iði svarbréfs þíns sem ég ætla að
gera að umtalsefni og það er
klausa sem ég las þrisvar áður en
ég trúði mínum eigin augum.
Mörgum öðrum hefur farið eins
og mér og hún var tilefni þess að
stjórn Hins íslenska kennarafé-
lags ályktaði á stjórnarfundi 29.
mars sl. að skrif af þessu tagi séu
„í raun bein tilmæli til kennara
um að sinna ekki skyldustörfum
sínum“ og verð ég að taka þessa
klausu þína orðrétta hér upp:
„Kennari með meðaltekjur og
fulla kennsluskyldu nær þeim
með því að kenna um 35
kennslustundir á viku í 26 vik-
ur á ári og sjá um að prófa
nemendur sína. Með bærilegu
skipulagi er hægt að Ijúka
skóladeginum með yfirvinn-
unni um kl. 14 að jafnaði.
eftir að hafa unnið alla sína dag-
vinnu og yfirvinnu og þurfi ekki
að gera annað en hlakka til að
koma úthvíldir næsta dag kl. 8 og
taka til við þetta lítilfjörlega og
létta starf að nýju? Var það þetta
sem þú meintir þegar þú varst að
hóa í lætin og tókst málstað kenn-
ara á alþingi 1985? Gerðirðu að-
eins þessar kröfur til kennaraliðs
þíns þegar þú varst skólameistari
á ísafirði? Sinntirðu kennslu með
þessu hugarfari árum saman í
Hagaskóla? Og það er meira blóð
í kúnni.
Mér þykir gráglettin tilviljun
að þú skulir benda á að til þess að
ná „meðaltekjum“ þurfi að kenna
35 kennslustundir á viku. Ætlun
þín er greinilega að lesendur trúi
því að kennslustundir megi hér
kalla vinnustundir. Það vill svo til
að fyrir einum 10 árum setti
menntamálaráðuneytið „þak “ á
yfirvinnu kennara í framhalds-
skólum og bannaði að þeir
kenndu meira en 35 kennslust-
undir á viku. Ég a.m.k. taldi að
þetta væri viðleitni ráðuneytisins
málaráðherra afnam yfirvinnu-
þakið á sinni tíð og lét í veðri vaka
að með því ætti að fara að prófa
eitthvað nýtt! Síðan hefur yfir-
vinna orðið eina leið kennara til
að ná mannsæmandi launum og
gamla þakið, 35 kennslustundir á
viku, er meðaltal ykkar Indriða
sem þú reynir að telja fólki trú
um að sé lafhægt að ná!! Ef nú-
verandi menntamálaráðherra
hefur metnað fyrir hönd síns
ráðuneytis og gerir ákveðnar
kröfur um gæði þeirrar kennslu
sem skólar í landinu veita, hlýtur
hann að veita þér ofanígjöf fyrir
svo ábyrgðarlaust tal sem miðar
að því að rýra gildi menntunar.
Nema hann yppi öxlum og segi:
„Ja, hann Jón Baldvin segir nú
svo margt!"
í tilvitnuðu klausunni læturðu
líka að því liggja að kennarar
vinni aðeins hálft árið og „sjái svo
um að prófa nemendur sína.“
Þáttur kennara í gerð námsefnis,
undirbúningi, endurmenntun,
stjórnun og skipulagsvinnu er hér
ekki nefndur. Um svona mál-
flutning þarf ekki mörg orð en þó
má spyrja hverjum hann sé ætlað-
ur. Atti þetta að vera eitthvert
svar til mín sem spurði hvort þú
hcfðir meint það sein þú sagðir
fyrir þremur árum? Eða er þetta
til upplýsingar handa kennurum
um hvaða kröfur ríkisstjórnin
geri til þeirra og menntunar á ís-
landi? Kannski er þetta fræðsla til
þeirra sem standa „við færiband í
fiskverkunarhúsi Í48 vikurá ári."
Þá er ástæða til að óska þeim til
hamingju með stuðninginn og
vona að hann reynist þeim hald-
góður?
Ég held að almenningur geti
ekki láð mér það þótt mér finnist
að með svari þínu hafirðu sýnt að
samúð þín með málstað kennara
1985 hafi ekki rist djúpt.
Hjartnæmar sögur um frábæra
kennara sem einkamarkaðurinn
var að kaupa út úr skólunum voru
sagðar til þess eins að þingmaður-
inn Jón Baldvin fengi tækifæri til
að baða sig í fjölmiðlabirtunni og
áskoranir til ríkisvaldsins að
þekkja nú sinn vitjunartíma voru
látnar flakka í trausti þess að þær
þyrftu aldrei að kosta neitt. Þing-
pallar voru fullir af áhorfendum
og sjónvarpsvélarnar suðuðu. Nú
siturðu handan við borðið og nýt-
ir þér útrcikninga um yfirvinnu
sem að dómi yfirvalda mennta-
mála fyrir áratug var svo mikil að
lagt var blátt bann við henni. Þótt
kennarar hrckist úr kennslu kall-
arðu það mcð orðalagi frjáls-
hyggjumanna aðcins „hreyfan-
leika á vinnuafli og ekki óeðli-
legt.“ Almenn orð þín um að
auðvitaö verði „menn að komast
að sanngjarnri niðurstöðu" verða
varla tekin mjög hátíðlega því að
af grein þinni verður ekki annað
skilið cn að þú sért að semja við
amlóða, landeyöur og frekju-
hunda í áróöursstríði. Eina
„sanngjarna" niðurstaðan sem
slíkt fólk má búast við er að verða
knésett.
Bjarni Ólafson er framhaldskóla-
kennari og félagi í Hinu íslenska
kennarafélagi
Eru gyðingar að
endurvekja nasismann?
Þær hryllilegustu myndir og
fréttir, sem fjölmiðlar flytja okk-
ur íslendingum þessa dagana, eru
frá meðferð gyðinga á Palestínu-
aröbum í heimalandi hinna síðar-
nefndu. Saklaust fólk, konur og
börn, eru skotin af vopnuðum
hermönnum, barið í hel og lim-
lest fyrir þá „sök“ að það vill fá að
lifa í eigin landi. Lítur helst út
fyrir að gyðingar ætli sér að má þá
út með öllu.
Sú var tíðin að gyðingar hróp-
uðu á hjálp á ofsóknartímum naz-
ista og það ekki að ástæðulausu
og áttu þá samúð flestra þjóða.
En svo er að sjá að þeir hafi lært
ansi mikið af þessum kvölurum
sínum, svo að nú á jafnvel brenni-
mark að koma í stað gyðingast-
jörnunnar illræmdu. Já, gyðingar
hafa tileinkað sér skuggalega
mikið af aðferðum nasista og
beita þeim skefjalaust á fórn-
ardýr sín og það í landi hinna
síðarnefndu. Þetta er blettur á
hinum siðmenntaða heimi og þá
ekki síst á „guðs útvöldu þjóð“.
Furðar mig á að nokkurt stór-
veldi skuli styðja slíkar aðfarir og
hefur þó það stórveldi ekki hikað
við að styðja hvers konar ofbeldi
og öfgastefnur fjárhags- og hern-
aðarlega svo að greinilega má
trúa því til illra verka undir merki
friðar og frelsis. Og ég harma það
að nokkur íslendingur skuli mæla
þessu bót. í því sambandi minni
ég á orð „forsætisráðherra" okk-
ar í fjölmiðlum, þótt þau ættu
ekki að koma neinum á óvart úr
þeirri átt. Hann telur að við
eigum ekki að blanda okkur í slík
mál, líklega „smámál", meðan
við höfum við stórmál að glíma
hér heima. Þessi líka stórmálin,
líklega bjórmálið og fleiri slík.
Forsætisráðherrann taldi um
daginn Palestínu-araba óalandi
og óferjandi þar eð meðal PLO-
manna myndu vera hryðjuverka-
menn og enginn efast um að svo
sé. En einhvern tíma var nú sagt
að sá, sem réði gerðum gyðinga í
Palestínu, væri gamall hryðju-
verkamaður, m.a.s. foringi
þeirra.
Hins vegar dáist ég að afstöðu
utanríkisráðherrans í þessu efni
og vona að hann standi við hana
þrátt fyrir brosin og stóru orðin
úr forsætinu.
Hafi Steingrímur Hermanns-
son virðingu og þökk fyrir.
Borgarfirði eystra, 22.3.1988
Séra Sverrir Haraldsson
Miðvikudagur 6. apríl 1988 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 5