Þjóðviljinn - 23.06.1988, Blaðsíða 4

LEIÐARI
KLIPPT OG SKQRIÐ
Óskalaga-
frumvarpið
Er líöur aö lokum hvers árs fara menn aö huga aö framtíðinni
og velta fyrir sér hvaö næsta ár beri í skauti sér. Þeir, sem
standa í einhvers konar rekstri, hvort heldur þar er um aö ræöa
rekstur fyrirtækis eöa heimilis, reyna margir hverjir aö gera
áætlun um næsta ár.
Þaö verður sífellt algengara aö fyrirtæki geri fjárhagsáætlan-
ir a.m.k. eitt ár fram í tímann. Stjórnendum sveitarfélaga ber
lögum samkvæmt aö gera fjárhagsáætlun til eins árs og fjár-
festingaáætlun til þriggja ára. Alþingi á aö afgreiða fjárhagsá-
ætlun ríkissjóös, þ.e. fjárlögin, fyrir hver áramót.
Óstöðugleiki íslensks hagkerfis gerir þeim, sem vinna fjár-
hagsáætlanir, ákaflega erfitt fyrir. Sveiflukennd veröbólga get-
ur haft afdrifaríkar afleiöingar í för meö sér, einkum ef sveiflurn-
ar koma aö óvörum. Rjúki kostnaður langt fram úr því, sem ráö
hefur veriö fyrir gert, án þess aö samsvarandi hækkun veröi á
tekjum, stefnir í mikiö klandur. Þess vegna varast flestir þeir,
sem aö fjárhagsáætlunum vinna, aö láta pólitíska óskhyggju
ráöa feröinni þegar meta á hvernig líklegt er aö verölag
breytist.
Svo viröist sem ríkissjóður hafi nokkra sérstöðu að þessu
leyti, eöa öllu heldur þeir sem gæta ríkissjóös, þ.e. fjármálaráð-
herrann og reyndar öll ríkisstjórnin. Ef áætlanir, sem ráöherr-
arnir geröu á síöast ári, um verðbólgu á þessu ári eru skoðað-
ar, blasir viö himinhrópandi misræmi milli raunveruleikans og
þess sem spáö var. Þegar haft er í huga aö í þessum áætlunum
kemur fram mun meiri bjarstsýni en í öörum fjárhagsáætlunum
- munurinn er í mörgum tilfellum ævintýralega mikill - vaknar
sú spurning hvort ráðherrarnir hafi í raun og veru trúaö því
sjálfir sem þeir sögöu á þessum tíma. Lítum á fjárlagafrumvarp
Jóns Baldvins Hanníbalssonar.
Síöastliðið haust kom alþingi saman um miöjan október.
Eins og lög gera ráö fyrir lagöi Jón Baldvin þá fram frumvarp aö
fjárlögum fyrir áriö 1988. Samkvæmt breytingum á vísitölum
höföu veröhækkanir síöustu 12 mánuði þá verið um 20%. Þá
þegar töldu margir aö ekki yrði komist hjá gengisfellingu og
hallarekstur á ríkissjóöi ýtti undir þá skoöun aö veröbólgan hlyti
aö magnast. Margir þeirra, sem þá voru aö gera áætlanir fyrir
árið 1988, reiknuðu hikstalaust með því að verölagshækkanir
frá upphafi til loka ársins yröu ekki minni en 30%.
Margir, já! En ekki hann Jón Baldvin Hanníbalsson. í greinar-
gerö meö fjárlagafrumvarpinu taldi hann að hækkunin frá upp-
hafi til loka árs yröi rétt innan viö 10%. Skyldi hann í raun og
veru hafa haldið aö þetta yröi líklegt? Og ætli hann hafi í alvöru
reiknað meö því aö einhver tæki hann alvarlega? Þótt áriö sé
enn ekki hálfnað sýna vísitölur aö nú þegar hefur verðlag
hækkaö frá áramótum um a.m.k. 13% og verðbólguhraðinn
eykst stööugt.
Jón Baldvin sagöist byggja áætlun sína á sömu forsendum
og þjóöhagsáætlun. Nú hefur komið í Ijós aö ekki er alveg víst
að þjóöhagsáætlun sé niðurstaða af vísindastarfsemi óhlut-
drægra starfsmanna í Þjóðhagsstofnun. Hagfræöingar hafa
gert því skóna aö í þjóðhagsáætlun sé beitt kerfisbundnu van-
mati á ákveðnum þáttum og aö áætlunin sé í ætt viö pólitískar
stefnuyfirlýsingar. En þessi mál þekkja fáir betur en Jón Sig-
urðsson núverandi viðskiptaráðherra og fyrrverandi forstööu-
maöur Þjóðhagsstofnunar, flokksbróöir og samráöherra Jóns
Baldvins Hanníbalssonar.
Nú er þaö að sjálfsögðu hugsanlegt aö fjármálaráöherra sé
aö eðlisfari það bjartsýnn aö hann hafi í rauninni trúað sjálfur á
það sem hann var aö segja þegar hann lagði fram fjárlagafrum-
varpiö. „ Jöfnuöur í ríkisbúskapnum er stærsta Grettistakið sem
ríkisstjórnin hefur lyft í varnargarða gegn vaxandi þenslu, verö-
bólgu og viöskiptahalla," sagöi hann í greinargerð meö frum-
varpinu. Og því hljótum viö aö spyrja: Er jöfnuður í ríkisbú-
skapnum þannig að ríkissjóður sé rekinn hallalaus? Hefur
veriö dregið úr þenslu? Hefur veröbólgan hjaönað? Hefur við-
skiptahallinn minnkaö? Svarið við öllum spurningunum er nei.
En auövitaö er þaö kannski til býsna mikils mælst aö ráö-
herrar blekki ekki þjóð sína vísvitandi.
Af Græningjum
I IreyfingGræningjaí
Vestur-Þýskalandi hefur
sætt verulegum pólitískum
tíðindum. A undanförnum
árum hefur flokkur þeirra
hreytt pólitísku landslagi í
því ríki. Sú regla aö flokkur
þyrfti fimm prósent atkvæöa
til að komast á þing í Bonn
eöa í einstökum ..löndum"
haföi neglt niöur þriggja
flokka kerfi í Vestur-
Þýskalandi, en Græningjar
skutust fyrstirsmáflokka
yfir þessa hindrun og þar
meö var fjögurra flokka
kerli í uppsiglingu. Og þegar
Græningjar geröu sig líklega
til aö tryggja sér sæmilega
öruggt fylgi 8-1() prósenta
kjósenda, þá var leiðin opin
til þess aö þeir heföu veruleg
áhrifástjórn horga, „landa"
og ríkisins alls. Til lengdar
mundi erfitt fyrirSósíaldem-
ókrata, sem hafa aö nokkru
fengist viö sömu mál og
Græningjar, að hafna sam-
starfi viö þá.
Verulegir
sigrar
Græningjar vöktu aödáun
fyrir margt og þeir hafa haft
merkilegáhrif. Þeir hafa
upplýst almenning í landi
sínu um marga hluti sem
vttröa umhverfisvernd,
mengun, kjarnorkuháska og
aörar hakhliöar hláeygörar
hagvaxtarhyggju. I’eir liafa
orðiö til þess að þoka þess-
um málum úr þögn og inn í
umræðuna miöja-allt íeinu
urðu jafnt auðhringir sem
eldri pólitískir flokkarað
taka afstöðu til hinna
„grænu" mála og helst sýna
einhvern lit. Græningjar
geröust og skeleggustu
málsvarar jafnréttisbaráttu
kvenna í Vestur-Þýskalandi
- sumstaðar voru framboö-
slistar þeirra reyndar hreinir
kvennalistar. Ennfremur
þótti þaö merkilegt, að
Græningjar lögðu mikið
kapp á að vera ekki flokkur í
venjulegum skilningi. Til
þess settu þeir reglur um ör
mannaskipti á ábyrgöar-
stööum ogekki mátti Græn-
ingi sitja nema skamma
stund á þingi íeinu.
Sjálfseyðing
ogsundrung
En núersvokomiðað
bæði sá árangur sem Græn-
ingjar hafa náð og svo ýmis-
leg sérkenni þeirra virðast
vera að ganga af hreyfingu
þeirra dauðri.
Reglurnar um ör manna-
skipti hafaorðið til þess, að
margir dugmiklir forystu-
menn og málsvarar Græn-
ingja verða að víkja mjög
snemma úrræðustólum-og
í staðinn koma óreyndir
mennogrniklu fáfróðari. I
annan stað hefur sá siður aö
gjörræða hvert mál „í gras-
rótinni" úrkynjast fljótlega í
ónytjumælgi með miklu
pappírsflóði. En það sem
verst hefur þó leikið Græn-
ingja er þó hinrt gamli ótti
ýntissa vinstrihreyfinga við
aðlendaístjórn: Hvenær
sem styrkur er fenginn til
þess hrökkva allmargir rót-
tæklingar í kút og halda að
með samvinnu við k rata eöa
einhverja þaðan af verri
menn muni hugsjónum
fórnað, sérkenni hreyfingar-
innar útmást í málamiðlun-
um og hún að lokum „ánetj-
ast kerfinu".
Og því er það að Græn-
ingjar hafa skipt sér í
„Kreddumenn" (fúnda-
mentalista), sem vilja forð-
ast sem mest þeir mega
freistingar pólitískrar sam-
vinnu og halda árunni
hreinni, og „Raunsæis-
menn" (Realos), sem vilja
nota styrk hreyfingarinnar
til að færa ýmislegt á betri
vegílandinu. Gangaáfund-
urn og ráðstefnum Græn-
ingja föst skeyti og banvæn
milli fylkinganna. Ekki nóg
nteð það: einhversstaðar
verður til miðjuhópursem
vill brúa bilið, og uppsker
tortryggni frá báðum fylk-
ingum. Kreddumenn klofna
unt það hve miklir kreddu-
menn þeireiga að vera.
Konurnar deila hart um víg-
orðeinsog„allirmenn (eða
bara sumir) eru nauðgarar"
og fleira sem á dagskrá er í
jafnréttismálum. (Þing-
flokkur Græningja le'nti í
miklum vandræðum út af
þvíað hann féllst á aö
nauðgun innan hjónabands
mætti refsa með árs fangelsi
-en gerði ekki ráð fyrir
tveggja ára fangelsi eins og
landsfundur Græningja
hafði ákveðið: Þetta voru
meiriháttarsvik).
Féllen
hélt velli?
Afleiðingin er á þessa
leið, segirSpiegel: „Sumir
gefa allt frá sér, aðrir reyna
að herða sig upp í síðasta
sinn. Ráðleysi ríkir hjá
öllum. Ofstæki gerir um-
ræðu marklausa... Meðlimir
og stuðningsmenn hverfa frá
fullirviðbjóðs... Flokksfé-
lög leysast upp eöa verða
meðlimaskráin tóm. Þaðer
aðeins með erfiðismunum
hægt að fá frambjóðendur á
lista til bæjarstjórnarkosn-
inga."
Græningjar hafa nteð öðr-
um orðum verið að tortíma
sjálfumsér. Þaðervitanlega
dapurlegt, þvíþeirhöfðu
margt merkilegt frant að
færa. Saga þeirra er lær-
dómsrík: af henni mega þeir
ýmislegt læra sem halda að
lausnin á vandamálum
flokka sé í því fólgin að þeir
hætti að vera flokkar og
reyni að vera eitthvað ann-
að. Sömuleiðis má af dæmi
Græningja læra, að hreyfing
getur unnið sigra þótt hún
farist: íþessudæmi meðþví
móti, að Sósíaldemókratar
hafa smám saman verið að
„taka að sér" hin grænu mál-
in, með vaxandi áherslum á
nýjan framfaraskilning og
umhverfismengun í því þétt-
býla, þauiiðnvædda og illa
farna landi, Vestur-Þýska-
landi.
ÁB
þJÓÐVILIINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Utgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Ritstjórar: Árni Bergmann. Mörður Árnason, óttar Proppé.
Fréttastjóri: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: Guðmundur Rúnar Heiðarsson, Hjörleifur
Sveinbjörnsson, KristóferSvavarsson, Magnfríður Júlíusdóttir,
Magnús H. Gíslason, Lilja Gunnarsdóttir, Ólafur Gíslason, Ragnar
Karlsson, Sigurður Á. Friðþjófsson, Stefán Stefánsson (íþr.), Sævar
Guðbjörnsson.Tómas Tómasson, ÞorfinnurÓmarsson(íþr.).
Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
Ljósmyndarar: Einar Ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Útlitsteiknarar: Kristján Kristjánsson, Margrét Magnúsdóttir.
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Skrif stof ustjori: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Auglýsingastjóri: Sigriður HannaSigurbjörnsdóttir.
Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Olga Clausen, Unnur
Ágústsdóttir.
Símavarsla: Hanna Ólafsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Utbreiðslu-og afgreiðslustjórl: Björn Ingi Rafnsson.
Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
lnnheimtumenn:BrynjólfurVilhjálmsson,ÓlafurBjörnsson.
Utkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, símar: 681333 & 681663.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð i lausasölu: 60 kr.
Helgarblöð:70kr.
Askriftarverð á mánuði: 700 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 23. júní 1988