Þjóðviljinn - 15.07.1988, Blaðsíða 9

Dr. Wood telur ekki nauðsynlegt að setja sérstakar öryggisreglur um hernaðarumsvif á hafinu.
sú að við lifum í breyttum heimi.
Efnahagslegt sjálfstæði er að
verða úrelt hugtak, þjóðirnar
verða stöðugt háðari hver annarri
á allan hátt. Auðvitað vildum við
að Japanir legðu meira af mörk-
um, en það er líka spurning,
hversu mikið við getum beðið þá
um að gera án þess að það komi
illa við nágranna þeirra vegna
fortíðarinnar. Auðvitað eiga Jap-
anir að leggja meira í hervarnir
sínar, en við skulum líka athuga
eitt, að þegar við skoðum nútíma
hergögn og lítum á innviði þeirra,
hátæknibúnaðinn, þá kemur í
ljós að hann er að miklu leyti jap-
anskur. Japanir eru þrátt fyrir allt
einhverjir stærstu framleiðendur
háþróaðs vopnabúnaðar í
heiminum.
- Nýlega setti dr. Hannes Jóns-
son fram hugmyndir um að ís-
lendingar tcekju yfir rekstur og
stjórnun eftirlits-, fjarskipta- og
njósnastöðva hér á landi og jafn-
framt að íslenskir flugmenn tœkju
að sér að fljúga Orion kafbáta-
leitarvélunum og F-15 orrustuvél-
unum á friðartímum. Er hugsan-
legt að íslenskir aðilar vinni þann-
ig undir bandarískri herstjórn sem
endanlega lýtur úrskurðarvaldi
Bandaríkjaforseta?
- Ég tel í rauninni að ekki sé
útilokað að fallast á slíkt. Þess
eru dæmi að Belgar og fleiri hafi
gengið inn í slík hlutverk. Án
þess að ég þekki vel til aðstæðna,
þá get ég hins vegar ímyndað mér
að skortur væri hér á nægilegum
sérhæfðum mannafla til þess að
sinna þessum verkefnum. Það
myndi að minnsta kosti skapa
samkeppni um sérþjálfað tækni-
lið við íslensk fyrirtæki eins og
flugfélögin og Póst og síma. Hins
vegar er í rauninni ekkert sem
ætfi að þurfa að koma í veg fyrir
að íslendingar gengju smám sam-
an inn í þessi verk. í þessu sam-
hengi er einnig mikilvægt að hafa
í huga að Keflavík er ekki útibú
frá Bandaríkjunum, heldur undir
íslenskri stjórn, og allt sem þar
gerist þarf að vera í samræmi við
vilja íslenskra stjórnvalda.
- En er það ekki svo að í sam-
skiptum við t.d. mannvirkjasjóð
NATO eru Bandaríkin bœði í
hlutverki notandans (user nation)
og þess sem leggur til landið (host
nation)? Felur þetta ekki í sér að
ísland hefur afsalað sér forræði
sínu um herstöðvarlandið til
Bandaríkjanna ?
- Jú, það er rétt, en þetta er
gert af frjálsum vilja íslenskra
yfirvalda.
-Með breyttum aðstœðum í
heiminum og bœttu samkomulagi
stórveldanna eiga margir í Evr-
ópu erfitt með að sjá Sovétríkin í
gervi þess árásargjarna andstœð-
ings, sem notaður hefur verið til
þess að réttlæta hernaðarupp-
byggingu og vígbúnaðarkapp-
hlaup í álfunni. Telur þúað okkur
stafi hœtta af sovéskri árás?
- Við getum talað um tvenns
konar ógnun, ógnun af ásettu
ráði og kerfisbundna ógnun. Þótt
hin viljabundna ógnun sé ekki til
staðar í sama mæli og áður þá
búum við ennþá við það sem ég
kalla kerfisbundna ógnun. Og
hún réttlætir fullan viðbúnað.
Sjái Sovétríkin sér hins vegar
kleift að yfirgefa herstöðvar sínar
í A-Evrópu og opna möguleika
fyrir einingu Evrópu, þá gæti
einnig þetta breyst, samfara
breytingum í framfaraátt í Kína
og annars staðar. Það eru í raun-
inni mörg jákvæð teikn á lofti, og
ég tel að aldrei hafi verið jafn
friðvænlegt í heiminum frá styrj-
aldarlokum og einmitt nú, þrátt
fyrir allt.
- Bandaríkjastjórn hefur verið
tamt að kenna sovéskri undirróð-
ursstarfsemi og útþenslustefnu
um allt það sem henni mislíkar.
Til dœmis í Mið-Ameríku. Telur
þú að Sovétríkin hafi skapað þá
ólgu sem þar ríkir?
- Nei, ég er ekki þeirrar skoð-
unar að Sovétríkin hafi skapað
þau vandamál sem nú eru til stað-
ar í Mið-Ameríku. Þeir hafa hins
vegar notfært sér aðstæðurnar.'
Að okkar áliti eru Sovétríkin
tækifærissinnuð í sínum utan-
ríkismálum. Þau óska einskis
heitar en að við verðum illa
leiknir í Mið-Ameríku. Á sama
hátt var staðan í Afghanistan ósk-
astaða fyrir Bandaríkin. Þar var
enginn Pol Pot eða Jonas Saw-
imbi til þess að flækja málin. Af-
staða okkar var hrein og klár og
kostaði litla fjármuni.
- Ert þú þarna að segja að
Bandaríkin leiki sama leik í Nic-
aragua með því að fjármagna
borgarastríðið þar eins og Sovét-
menn léku í Afghanistan?
- Nei, ekki vil ég meina það.
Menn hafa verið að halda því
fram að Monroe-kenningin væri
ekki lengur í gildi, en það er
rangt. Við misstum að vísu Kúbu,
en andi Monroe-kenningarinnar
lifir enn. Og enginn Bandaríkja-
forseti mun líða það að annað
Mið-Ameríkuríki gerist sérstak-
ur bandamaður Sovétríkjanna.
Ef við hefðum getað sýnt fram á
að í Nicaragua væri svo mikið
sem einn sovéskur hernaðarráð-
gjafi, hvað þá herstöð, þá hefði
hvaða forseti sem væri í Banda-
ríkjunum fengið fullan stuðning
til þess að grípa inní af fullum
krafti.
- Fyrir nokkrum mánuðum
lagði Paul Nitze, samningamaður
Bandaríkjanna, fram tillögur um
eyðingu allra skammdrœgra
kjarnorkuvopna um borð í
skipum. Hvaða augum lítur þú
þessar tillögur?
- Þetta voru ekki tillögur,
heldur lausleg hugmynd sem
hann kastaði fram til þess að
opna nýja fleti á START-
samningunum. Sovétmenn hafa
gert það að skilyrði fyrir því að
gengið verði að samningum um
langdrægar eldflaugar að jafn-
framt verði samið um stýriflaugar
á sjó. Málið er hins vegar þannig
vaxið að mjög erfitt er að koma á
virku eftirliti með stýriflaugum.
Þær er hægt að framleiða í hvaða
bflskúr sem er, á meðan lang-
drægu vopnin þurfa skotpalla og
annað, sem auðveldara er að sjá.
Ég held hins vegar að hægt sé að
ná samkomulagi um kjarnorku-
stýriflaugar með því að hafa eftir-
lit með framleiðslu kjarnaodd-
anna. En allt þetta verður svo að
skoða í ljósi þess að skammdræg
kjarnorkuvopn eru að verða úr-
elt. Hefðbundin skammdræg
vopn eru að verða mikilvægari.
Sovétmenn eru til dæmis núna að
smíða stýriflaugar, sem fara
hraðar en hljóðið og gætu skapað
okkur mikil vandamál. Allt ber
þetta að þeim brunni að
fullkomnu jafnvægi í vígbúnaði
verður aldrei náð. Til þess eru
málin of flókin. En forsendur
fyrir samkomulagi á milli stór-
veldanna hafa engu að síður
aldrei verið betri en nú.
-ólg-
Kjörbók Landsbankans £
Landsbanki
Sömu háu vextirnir, óháð því hver innstæðan er. íslands
1 Banki allra landsmanna