Þjóðviljinn - 22.07.1988, Blaðsíða 5

FRÉTTIR
Vinnuœðið
Gmndvöllur nýrrar kjarastefnu
Stefán ólafsson: Aðrarþjóðir vinna minna og auka framleiðni um
leið. Styttri vinnutími gœti orðið kjarni nýrrar stefnu í kjaramálum
Tæp 80% íslenskra karla vinna
lengri vinnudag en 40 stundir
og nær 30% kvenna. Miðað við
Iðnd á svipuðu velferðarstigi
vinna Islendingar ailra lengst.
Karlmenn eyða að meðaltali 54
klukkustundum á vinnustað í
hverri viku og og um 40% þeirra
eru 50-80 klst. í vinnunni. Konur
eyða um 35 klst. að meðaltali á
viku I vinnu. Hin Norðurlöndin
eru með karlana í kring um 40
stundir.
Þetta kemur fram í rannsókn-
um Stefáns Ólafssonar lektors
sem sagt er frá í nýjasta tölublaði
„Þjóðlífs“, en vaentanleg er bók
frá hans hendi um um íslenska
vinnumarkaðinn.
í samtali við Þjóðviljann sagði
Stefán meginniðurstöður sínar
vera tvær. I fyrsta lagi vekti at-
hygli hvað vinnutíminn er miklu
lengri á íslandi en í öðrum vest-
rænum ríkjum. Og í öðru lagi
væri það merkilegt hve lítil merki
væru um að það drægi úr vinnu-
tímanum.
Stefán sagði að í þeim löndum
sem miðað væri við hefði allsstað-
ar dregið jafnt og þétt úr vinnu-
tímanum frá seinna stríði og
framleiðni sömuleiðis aukist á
hverja klukkustund. Þetta hefði
gefið fólki hærri dagvinnulaun og
reynst hagkvæmara.
Stefán telur merkilegt við ís-
lenskan vinnumarkað hvað sér-
staða hans er mikil og hversu ósk-
ynsamleg þessi skipan væri bæði
fyrir heimilin og fyrirtækin.
Framleiðni væri lítil í landinu og
fólk óánægt með síh lífskjör. Fólk
hefði valið þann kost að bæta
kjör sín og/eða fullnægja neyslu-
þörf sinni með lengri vinnutíma.
„Ég held að stytting vinnutím-
ans ætti að geta orðið grundvöllur
nýrrar kjarastefnu. Hún ætti að
geta skilað mörgum þeim mark-
Ari Skulason
Fjandsamleg
umgjörð lífskjara
Ari Skúlason hagfræðingur
ASÍ sagði þá umgjörð sem
þjóðfélagið setti fólki stuðla að
löngum vinnudegi. Fólki væri
gert að eignast húsnæði þar sem
útborgunarhlutfall væri hátt og
húsnæðið væri greitt á skömmum
tíma. Besta leiðin væri þess vegna
að vinna eins og brjálæðingar. Ef
þetta breyttist myndi viðhorf
fólks til vinnunnar breytast.
Þá sagði Ari skortinn á vinnu-
afli hafa mikið að segja en talið
væri að það vantaði fólk í 2-3000
störf í landinu. í verkalýðshreyf-
ingunni hefðu menn ekki verið á
einu máli hvort fólk ynni langan
vinnudag af því kaupið væri svo
lágt eða hvort kaupið væri lágt
vegna þess að fólk ynni langan
vinnudag. Hvort heldur sem væri
þá ynni fólk allt of langan vinnu-
dag og kaupið fyrir dagvinnuna
væri of lágt.
Kjartan Jóhannsson
Langur vinnutími
er ávani
Ég hef verið þeirrar skoðunar
að þessi langi vinnudagur sé
ávani hjá íslendingum. Þetta liggi
ekki í þjóðfélagsgerðinni sjálfri,
sagði Kjartan Jóhannsson alþing-
ismaður. Kjartan segir menn
skila jafri miklum afköstum á 8
tímum og 14 tímum, léleg fram-
leiðni liggi í löngum vinnudegi.
Fólk er búið á sál og líkama að
vinnudegi loknum, sagði Kjart-
an.
Skýringin á því að við værum á
eftir mörgum þjóðum hvað þetta
varðaði lægi í atvinnulífsþáttum
þjóðarinnar eins og þeir voru.
Það eimi eftir af gamla landbún-
aðarþjóðfélaginu sem kallaði á
tamir. Svipaða sögu væri að segja
úr sjávarútveginum, þar mætti
skipuleggja hlutina bétur vegna
nýrrar tækni.
Kjartan telur forsendumar
vera fyrir hendi til að breyta
þessu til betri vegar. Eitt af því
góija við staðgreiðslukerfi skatta
væri að menn gætu metið á stund-
inni hvort þeir ættu að vinna
lengur eða ekki. Þetta hefðu
menn ekki getað áður. Vandamál
langs vinnutíma tengdist sjálfsagt
launakerfinu eins og það er upp-
byggt.
Jón Magnússon
Snýst um framleiðni
Jón Magnússon lögfræðingur
hjá Vinnuveitendasambandinu
sagði atvinnurekendur opna fyrir
öllum möguleikum til betri veg-
ar. Hvað vinnutímann snerti væri
sjálfsagt hægt að finna lausn sem
væri báðum aðilum í hag. Einn
þáttur lélegrar framleiðni gæti
verið langur vinnudagur. En þeg-
ar vinnutími væri borinn saman
skipti mestu að borinn væri sam-
an unninn tími en ekki viðverut-
ími á vinnustað.
Jón sagðist ekki hafa kynnt sér
rannsókn Stefáns Ólafssonar á
vinnutíma íslendinga. En sagði
vinnu á íslandi oft vera árstíða-
bundna. Það væri mikið unnið í
verktakavinnu á sumrin, afli bær-
ist á land í mismiklum mæli og
þetta skapaði allt sveiflur. Þá tel-
ur Jón að skortur á vinnuafli á
íslandi geti haft áhrif á lengd
vinnudagsins.
„Það sem skiptir höfuðmáli í
þessu er framleiðnin. Við getum
ekki borgað meira á hverja ein-
ingu en samkeppnisaðilamir,“
sagði Jón. Það væri sín skoðun að
langur vinnutími leiddi til meiri
vinnusvika og þar af leiðandi
minni framleiðni, afköst og fram-
leiðni væru meiri með stuttum
vinnudegi. Eðlilegast væri að
hvert fyrirtæki skipulegði þetta
hjá sér. -hmp
miðum sem menn hafa verið að síðustu 25 ár, eins og til dæmis framleiðni,“ sagði Stefán.
reyna að ná algerlega án árangurs auknum launajöfnuði og aukinni -hmp
Fólk hefur valið þann kost að vinna lengur til að bæta kjör og/eða til að fullnægja neysluþörf sinni. Þetta er
óskynsamlegt. segir Stefán. Mynd: Ari
Skipting vinnutíma meöal karla og kvenna (%)
Virkir svarendur,
april 1866 og 1987.
Apríl 86 Apríl 87
Klst. á viku Karlar Konur Karlar Konur
1-10 0.6 2.9 1.3 4.4
11-20 1.7 19.0 3.8 21.3
21-30 2.1 19.0 1.8 11.9
31-40 17.4 31.8 10.4 33.7
41-50 29.1 16.0 30.6 17.4
51-60 23.8 6.1 24.4 5.8
61-80 17.8 3.2 20.8 4.1
80+ 7.5 2.0 6.9 1.4
AUs 100% 100% 100% 100%
Fjöldi 478 343 451 362
Hlutastörf 81-30) 4.4 40.9 6.9 37.6
Fullvirkir (31+) 95.6 59.1 93.1 62.4
Meira en 40 klst. á viku 78.2 27.3 82.7 28.7
Meira en 50 klst. á viku 49.1 11.3 52.1 11.3
Meira en 60 klst. á viku 25.3 5.2 27.7 5.5
Heimildir: Þjóðmálakannanir Félagsvfsindastofnunar.
Þessi tafla sýnir í prósentum hvað íslenskir karlar og íslenskar konur vinna margar klukkustundir á viku.
I
Föstudagur 22. júlí 1988 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 5