Þjóðviljinn - 09.11.1988, Blaðsíða 5
VTDHORF
ísland
Allt of lengi bjuggum við ís-
lendingar undir oki og kúgun
Danakonunga. Um aldir settu
Danir mark sitt á allt þjóðlíf,
mergsugu alþýðu landsins og
fluttu auðinn til Kaupmanna-
hafnar. Besta fólk var dæmt til
ævilangrar þrælkunar fyrir smá-
vægilegar yfirsjónir og handritin
okkar dýrmætu lentu í klóm þess-
arar óþjóðar og væru þar eflaust
enn ef mætir menn hefðu ekki
lagt djarfa hönd á plóg til að
koma þeim heim og var þar unnið
margt óeigingjarnt starf. Aldrei
sáum við Islendingar neitt af því
gulli sem danskt verslunar-
auðvald sótti hér í greipar for-
feðra okkar en örfáar menjar
skildu Danir þó eftir sig í bygg-
ingum sem enn standa og minna
okkur dag hvern á þá smán sem
við máttum þola undir harðstjórn
þeirra: fangelsið sem við notum
fyrir stjórnarráð, Bessastaði sem
Noregskonungur náði undir sig
þegar flugumenn erlends valds
drápu skáldmæringinn Snorra
Stuluson árið 1241 og urðu síðan
aðsetur fulltrúa Danakonungs
hér á landi og við þurftum í
auðmýkingu okkar að notast við
sem forsetabústað þegar lýðveld-
ið fór af stokkunum, og síðast en
ekki síst í þessari upptalningu er
rétt að nefna Alþingishúsið sjálft
sem Danir létu reisa og kórónuðu
síðan skömmina með kórónu
Kristjáns konungs IX.
MinningumDani
ógnar sjálfstæðinu
Nú hafa mætir menn á þjóð-
þingi voru komið auga á þá
hneisu og ógnun við sjálfstæði Is-
lendinga sem menjar um yfirráð
Dana eru hér á landi og því hefur
verið ákveðið að ráðast að rótum
vandans og flytja um það þings-
ályktunartillögu að kóróna Al-
þingishússins verði rifin og í stáð-
er sjálfstætt, Dani
Gísli Sigurðsson skrifar
inn sett upp skjaldarmerki Is-
lands til að Danir sjái nú loks að
okkur hafi verið alvara með
sjálfstæðisyfirlýsingunni árið
1944 þegar þeir í vesöld sinni gátu
ekki hreyft neinum mótmælum,
enda vandlega múlbundnir af
þeim sem voru kannski verri en
Eins og alþjóð veit er ákaflega vel
búið að menningarmálum hvers
konar í alþýðulýðveldunum
austan tjalds og má með sanni
segj a að orð skáldsins eigi j afn vel
við þar og enn austar: „Það kvað
vera fallegt í Kína, keisarahall-
irnar fullar af verkamönnum."
lega gyllt tákn sósíalismans; ham-
ar og sigð.
írar eyða menjum um
víkinga
Þarna var stórmannlega að
verki staðið og ekki úr vegi að
„Ogþannig er best að við látum nú knéfylgja
kviði í aldalangri baráttu okkar við danskt
vald og rífum þá óþurftar kórónu sem gnœfir
áþakiAlþingishússins... Enþó er réttaðhafa
hugfastaðþetta eraðeins byrjunin“
Danir: sjálfum útsendurum Hitl-
ers, þess þýska fóls sem fór um
heimsbyggðina logandi brandi en
komst aldrei hingað af því við
tókum þátt í samstarfi engil-
saxneskra bandamanna okkar og
létum þá um stjórnvölinn hér á
landi.
Sovétmenn vilja ekki
keisaramerki
Með því að taka niður þetta
danska skjaldarmerki sem allt of
lengi hefur blasað við sjónum
okkar ástkæra Jóns Sigurðssonar
munum við skipa okkur á bekk
með þeim menningarþjóðum
sem hafa brotist undan valdi
kúgaranna og hafið merki frelsis-
ins á loft, og langar mig þar að
minnast á þjóðir Ráðstjórnar-
ríkjanna og segja frá því sem ég
sá í Kirov-ballettinum í Lening-
rad sem ég heimsótti eitt sinn og
sá glæsilega óperu eftir frægri
skáldsögu, Lygn streymir Don.
Þarna er nebblega hið glæsileg-
asta hús frá keisaratímanum enn-
þá notað til listsýninga, hvort sem
það er dans eða óperur, og mætti
segja mér að sjálf Anna Karenína
hafi einmitt svifið þarna um
áhorfendastúkurnar og heillað til
sín karlmennina á milli þátta.
Allir veggir eru skreyttir með
gullflúri og íburðarmiklar stúkur
eru á hliðum og fyrir miðju þar
sem sú stærsta var eflaust ætluð
keisaranum þegar hann kom í óp-
eruna en nýtist nú helst fyrir tigna
leiðtoga Flokksins. Eins og nærri
má geta er gullskrautið mest á
þeirri stúku og í miðpunktinum
snýst það í stóran hvirfil utan um
þann stað þar sem áður var
skjaldarmerki keisarans. En ég
segi áður því að vitaskuld vill al-
þýða Sovétríkjanna ekki sitja
undir svo forkastanlegu skjaldar-
merki hinna grimmu kúgara og
því hafa handverksmenn verið
kallaðir til að skafa burt merki
keisarans og setja í staðinn fal-
taka þessi vinnubrögð til fyrir-
myndar og hugsa þá líka til íra
sem hafa staðið í ströngu við að
ryðja burt menjum um veru út-
lendra innrásarherja.
Fyrir nokkru fundust í miðborg
Dyflinnar á Irlandi leifar af fyrstu
borg víkinga á þessum slóðum.
Fornleifafræðingar og vinir
Skandinavíu töldu sig hafa kom-
ist í feitt því að borg víkinga
markaði upphaf borgmyndunar á
írlandi og þarna mætti því
fræðast margt og mikið um sögu
norrænna manna á írlandi og fá
sönn tíðindi af víkingum al-
mennt, menningarástandi þeirra
og viðskiptum við innfædda íra.
Upphófst því mikill gröftur og
margt kom fram en þegar skær
valdaljós í borginni komust að
raun um hvers kyns var: að þarna
væri verið að grafa úr skítnum
leifar um þá fúlu innrásarheri
sem gerðu írum lífið leitt í nærri
tvö hundruð ár og hefja leifarnar
til skýjanna sem merkar sögu-
burt!
legar heimildir þá sögðu valds-
menn stopp. Vildu ekki hafa að
flaggað væri með víkingadóna og
ætlast til þess að írar fórnuðu
dýru verslunar- og skrifstofu-
plássi til þess að hægt væri að
hampa morðingjum og illþýði
sem hefði rænt írska þjóð fyrir
þúsund árum. Því voru jarðýt-
urnar sendar inn og látnar grafa
fyrir grunni glæsilegra skrifstofu-
bygginga sem gnæfa nú yfir ána
Liffey og byrgja sýn að kirkju
sjálfs Krists sem stendur ögn ofar
í brekkunni, á þeim stað sem
menn hugsuðu eitt sinn hlýlega
um Ólaf helga Noregskonung og
einhvers staðar í grenndinni stóð
líklega hús Auðar djúpúðgu sem
missti þarna manninn sinn og tók
saman pjönkur sínar til að fara til
íslands í þeirri forneskju sem best
er að gleyma.
Og við skulum gera
eins
Þannig losuðu írar sig við
menjar um þá kúgun og þann
órétt sem þeir töldu sig hafa orðið
fyrir frá útlendum valdsmönnum.
Óg þannig er best að við látum nú
kné fylgja kviði í aldalangri bar-
áttu okkar við danskt vald og
rífum niður þá óþurftar kórónu
sem gnæfir á þaki Alþingishúss-
ins og er okkur til ævarandi
minnkunar svo lengi sem hún
stendur. En þó er rétt að hafa
hugfast að þetta er aðeins byrjun-
in. Við verðum að halda áfram og
rífa allt Alþingishúsið,- Stjórnar-
ráðið og Bessastaði og hreinsa
þannig til að við getum gengið
upprétt, frjáls þjóð í frjálsu landi.
Gísli er bókmenntafræðingur,
menntur meðal annars á írlandi.
Gísli hefur ritað greinina í nafni
Félags Sannra íslendinga, sem
hugur stendur til að brátt verði
endurreist.
Kirkjuþing
Án ábyrgöar missir
frelsið maiics
Alyktun Kirkjuþings um vistkreppu og umhverfisvernd
Fyrir nýafstöðnu Kirkjuþingi
lá tillaga frá dr. Gunnari
Kristjánssyni presti á Reyni-
völlum um vistkreppu og um-
hverfisvernd þar sem því er beint
til þingsins að hvetja söfnuði
landsins til þess að gefa gaum að
verndun lífríkisins. Þetta er hin
merkasta tillaga og er fyllsta
ástæða til að birta hana hér í
heild, enda samþykkti Kirkju-
þing hana samhljóða. I tillögu
sinni bendir dr. Gunnar Krist-
jánsson á eftirfarandi:
Allt líf mannsins, í nútíð og
framtíð, er háð umhverfi hans.
Eyðileggi hann lífríkið og sói
auðlindum jarðar blasir döpur
framtíð við komandi kynslóð.
Hafið, gróðurríki landsins og
andrúmsloftið eru allt verðmæti,
sem ber að varðveita.
Sameinuðu þjóðirnar, alþjóð-
leg kirkjusamtök og umhverfis-
vemdarsamtök um víða veröld
hafa bent á þær hættur, sem
manninum eru búnar vegna
skeytingarleysis hans um lífríki
jarðar. Bent er á, að framfarir í
vísindum og tækni hafi haft í för
með sér sóun auðlinda og spill-
ingu lífríkis. Ótal skýrslur, sem
gerðar hafa verið á vegum al-
þjóðlegra aðila, sýna að ástand
lífríkisins er víða orðið geigvæn-
legt.
I heilagri ritningu er mannin-
um falið hlutverk ráðsmannsins.
Samkvæmt því ber honum að
gæta lífríkisins og rækja það á
ábyrgan hátt með gát og alúð. Al-
þjóðleg kirkjusamtök hafa á und-
anförnum árum bent á hversu
náin tengsl eru milli þeirrar hættu
sem lífríkinu er búin á mörgum
sviðum annars vegar og misréttis
víða um heim hins vegar. Þau
benda ennfremur á, að ein leiðin
til þess að snúa við af óheillabraut
sé nýtt hugarfar, þar sem stefnt er
að einfaldari lífsstfl.
Kirkjuþing hvetur stjórnmála-
menn, atvinnurekendur, vísinda-
menn og aðra til þess að láta
skammtímahagsmuni ekki ráða
ákvörðunum sínum og gjörðum,
heldur skuli sjónarmið hinnar
ábyrgu ráðsmennsku ráða í hví-
vetna. Það minnir á, að frelsi til
rannsókna og getan til fram-
kvæmda verði að haldast í hendur
við ábyrgð. Án ábyrgðar missir
frelsið marks.
Kirkjuþing samþykkir að
beina þeirri áskorun til biskups,
að hann hlutist til um að um-
hverfismálum, í víðtækum skiln-
ingi, verði meiri gaumur gefinn í
starfi kirkjunnar á komandi árum
en hingað til. Er þar bent á
Þjóðmálaráð kirkjunnar (ef af
stofnun þess verður), Siðfræði-
stofnun Háskólans, samstarfs-
nefnd Alþingis og þjóðkirkjunn-
ar, prestastefnu, kirkjuþing, hér-
aðsfundi og aðrar stofnanir og
samtök á vegum íslensku þjóð-
kirkjunnar.
-mhg
Kirkjuþing
Menmngarmiðstöð
verði á Hólum
A Kirkjuþingi sl. árs var sam-
þykkt tillaga um stofnun menn-
ingarmiðstöðvar í Skálholti.
Fyrir nýliðið Kirkjuþing lagði
séra Árni Sigurðsson frá Blöndu-
ósi fram tillögu um stofnun menn-
ingarmiðstöðvar á Hólum í
Hjaltadal, en séra Árni hefur ár-
um saman borið það mál fyrir
brjósti.
I tillögunni er gert ráð fyrir því
að menningarmiðstöðin grund-
vallist á og vinni í kirkjulegum og
þjóðlegum anda. Hún beiti sér
fyrir þingum, námskeiðum fyrir
skóla, æskulýðshópa, stéttarfé-
lög, samtök aldraðra, innlenda
og erlenda ferðahópa o.s.frv.
Leitast verði við að ná til sem
flestra þjóðfélagshópa, burtséð
frá stjórnmála- eða trúar-
skoðunum. Komið verði upp, á
vegum þjóðkirkjunnar, sérstöku
húsnæði fyrir þessa starfsemi á
Hólum. Verði bygging hússins og
rekstur stofnunarinnar kostuð
með framlagi frá ríkinu, opinber-
um styrkjum, frjálsu framlagi og
þátttökugjaldi. Stofnunin verði
undir yfirstjórn þjóðkirkjunnar.
Talsverðar umræður urðu á
þinginu um tillöguna, sem síðan
afgreiddi hana samhljóða með
eftirfarandi ályktun:
„Nítjánda Kirkjuþing fagnar
hugmyndum, sem fram koma í
tillögunni, en bendir hinsvegar á
það, að þjóðkirkjan hefur ekki
yfir neinu landrými að ráða á
Hólum. Leggur þingið því til, að
Kirkjuráð, fyrir hönd þjóðkirkj-
unnar, leiti eftir því, að nægj-
anlegt landrými fáist á Hólastað
undir starfsemi sína í framtíðinni.
-mhg
Miövikudagur 9. nóvember 1988 ÞJÓÐVILJINN - SlÐA 5