Þjóðviljinn - 16.02.1989, Blaðsíða 7

ERLENDAR FRETTIR
Afganistan
Sovétmenn famir
Yfir miljón manns taldir hafafallið í níu ára stríði. Sovéskt
blað viðurkennir að sovéskir hermenn hafi gerstsekir um
hryðjuverk
Klukkan 11.55 að staðartíma í
gær fóru um 400 sovéskir her-
menn og um 50 skriðdrekar á brú
yfir fljótið Amúdarja (sem forn-
menn ncfndu Oxus) frá afganskri
grund yfir í borgina Termez í Us-
bekistan. Síðastur í fylkingu gekk
Boris Gromov undirhershöfð-
ingi, æðsti maður sovéskra herja í
Afganistan upp á síðkastið. Þar
með eru allir sovéskir hermenn
farnir frá því landi eftir rúmlega
níu ára þátttöku í stríði þar.
Suður-Afríka
Hvatt til
að föstu sé
hætt
Suðurafrískir kirkjuleiðtogar,
þeirra á meðal Desmond Tutu,
erkibiskup anglíkönsku kirkj-
unnar þarlendis og Allan Boesak,
forseti alþjóðaráðs siðbótar-
kirkna, hafa hvatt fanga, sem
fasta í mótmælaskyni vegna fang-
elsunarinnar, til að hætta föstu-
nni. Um 300 fangar, sem eru í
fangelsum og hafa ekki verið
leiddir fyrir rétt, hafa heitið því
að svelta sig til bana nema því
aðeins að þeir verði látnir lausir.
Kirkjuleiðtogarnir tóku þessa
afstöðu eftir að hafa ráðfært sig
við lækna og lögfræðinga þeirra
sem fasta. Sumir fanganna hafa
fastað síðan 23. jan. s.l. og um 20
þeirra hafa verið fluttir á sjúkra-
hús sökum þess hve sjúkir og
máttfarnir þeir eru orðnir. Alls
eru um 1000 manns í suðurafrísk-
um fangelsum samkvæmt
neyðarástandslögum, sem stjórn-
in setti, en samkvæmt þeim er
yfirvöldum heimilt að halda
mönnum í fangelsi um óákveðinn
tíma án þess að þeir séu leiddir
fyrir rétt. Reynt er nú með samn-
ingaumleitunum að fá stjórnvöld
til að láta fangana lausa.
Reuter/-dþ.
Að sögn sovéska vikuritsins
Literatúrnaja gazéta létu Sovét-
menn um 15.000 manns fallna í
Afganistan og um 37.000 her-
menn þeirra eru örkumla eftir
stríð þetta. Nákvæmar tölur um
manntjón Afgana sjálfra á sama
tímabili munu ekki fyrirliggjandi,
en líklegt er talið að yfir miljón
manns hafi fallið eða farist af
landsmönnum af styrjaldarvöld-
um. Þrátt fyrir brottför Sovét-
manna er ekki enn séð fyrir
endann á stríðinu, þar eð stjórn
Najibullah heldur enn Kabúl og
öðrum helstu borgum Afgani-
stans og mujahideen virðast ætla
að reyna að vinna þær fremur
Korsetar fimm Mið-Ameríku-
ríkja, Kostaríku, Níkaragva,
Hondúras, Salvadors og Gúate-
mala, birtu sameiginlega í gær
samkomulag þess efnis, að þeir
myndu innan þriggja mánaða
leggja fram áætlun um að leysa
upp kontraliðið í Hondúras og
binda endi á borgarastríðið milli
kontra og stjórnar sandinista í
Níkaragva. í staðinn heitir Níkar-
agvastjórn að láta lausa um 1600
liðsmenn úr her Somozastjórnar-
innar, sem verið hafa í haldi síðan
sandinistar steyptu þeirri stjórn
af stóli 1979, og tryggja fullt tján-
ingarfrelsi í landinu.
Kontrar hafa nú um 10.000
manns undir vopnum í Hondúras
og hafa herjað þaðan á föðurland
sitt í átta ár með stuöningi Banda-
ríkjanna. Reagan Bandaríkjafor-
seti var mikill áhugamaður um
þann hernað, en talið er að Bush,
sem er hugsjónamaður minni,
með umsátri en áhlaupum. Segja
talsmenn þeirra að það muni taka
vikur, en ef til vill mánuði.
Níkolaj Popov hershöfðingi,
æðsti maður sovéska hersins í Us-
bekistan, hélt tölu yfir síðustu
hermönnunum, sem komu yfir
brúna frá Afganistan í gær og lof-
aði þá sem „hermenn friðar" er
hefðu „verið til fyrirmyndar um
alþjóðahyggju." Hinsvegar gáfu
bæði Pravda og Literatúrnaja
gazéta í skyn þá skoðun, að rangt
hefði verið af Sovétmönnum að
fara f stríð þetta og í grein í síðar-
nefnda blaðinu skrifar rithöfund-
urinn Gennadíj Bokharov að
vilji losna við þetta stríð, sem hef-
ur orðið Bandaríkjunum til veru-
legs álitshnekkis. Fréttaskýrend-
ur segja að stjórn Bush sé að
öllum líkindum samþykk sam-
komulagi miðamerísku forset-
anna í meginatriðum. Það náðist
eftir tveggja daga ráðstefnu og
stundum harðar umræður í Costa
del Sol í Salvador.
José Azcona Hondúrasforseti
er sagður orðinn mjög áfram um
að losna við kontrana af ótta við
að þeir kunni að sletta sér fram í
stjórnmál þarlendis. Fréttin um
samkomulagið kvað hafa vakið
allverulega ólgu meðal kontr-
anna, og ekki er fullljóst hvernig
á að koma afvopnun þeirra í
kring, en forsetarnir fimm ætla
Sameinuðu þjóðunum það hlut-
verk.
í Reuter-frétt er samkomu-
lagið kallað meiriháttar sigur
fyrir Daniel Ortega, forseta Ník-
hernaður þessi geti haft ófyrir-
sjáanlegar afleiðingar fyrir so-
véska samfélagið. Hryllingur
ófriðarins hafi haft djúp áhrif á
unga sovéska hermenn og þeir
leiðst til ógnarverka. Nefnir Bok-
harov sem dæmi að eitt sinn hafi
sovésk hereining í æði drepið sex
afganskar konur og börn, sem
hermennirnir grunuðu um stuðn-
ing við mujahideen. Er þetta í
fyrsta sinn, sem í Moskvublöðum
aragva. Samkvæmt samkomu-
laginu eiga að fara fram forseta-
og þingkosningar þarlendis eigi
síðar en 29. febr. 1990, og næstu
er sagt frá hryðjuverkum frömd-
um af sovéskum hermönnum
gegn vopnlausu fólki afgönsku.
I Rawalpindi í Pakistan standa
enn deilur milli bókstafstrúaðra
súnníta annarsvegar og hófsamra
súnníta og sjíta hinsvegar um
hlutdeild þeirra síðastnefndu á
bráðabirgðaþingi og í ríkisstjórn,
sem til stendur að mujahideen
myndi.
sex mánuðina á undan á að vera
tryggt að allir stjórnmálaflokkar
hafi jafna aðstöðu til áróðurs.
Reuter/-dþ.
Svíakonungur mótmælir
Karl 16. Gústaf Svíakonungur,
sem staddur er ■ Nýja Sjálandi í
opinberri heimsókn, hvatti í gær
ríkisstjórn Noregs að stöðva
veiðar á selkópum. Lýsti konung-
ur yfir andstyggð sinni á veiðun-
um, sem fara fram á þann hátt að
kóparnir cru drepnir mcð ís-
hökum og öxum.
Þessi ummæli Karls Gústafs
eru nánast einsdæmi af hans
hálfu, því að stjórnarskrá sam-
kvæmt er hann valdalaus með
öllu og ekki er ætlast til að hann
láti í Ijós álit sitt á málefnum. „Ef
Gro Harlem Brundtland (forsæt-
isráðherra Noregs) ræður ekki
við selavandamálið, hvernig er
þá hægt að ætlast til að hún sjái
ráð fyrir norsku þjóðinni?" er
haft eftir konungi. Af hálfu
norska sendiráðsins í Stokkhólmi
er tilkynnt, að margt fólk hafi
hringt þangað grátandi eftir að
hafa horft á heimildakvikmynd
um selveiðarnar.
Rcuter/-dþ.
1
Reuter/-dþ.
Samkomulag Mið-Ameríkuforseta
Kontralið skal leyst upp
Níkaragvastjórn lofar að tryggja tjáningarfrelsi. Stjórn Bush sögð
samþykk samkomulaginu. Hondúrasstjórn orðin hrœdd við kontra
Sloppinn lifandi frá Afganistan - sovéskum hermanni af miðasísku
þjóðerni fagnað við heimkomuna.
íslam
,Samsæri nýlendukúgara‘
Framámaður meðal múslíma íBretlandisegir „alla góða múslíma“
sitja um lífRushdies. íran og Pakistan boða samrœmdar aðgerðir
íslamsríkja gegn Kölskaversum
Byltingarvarðliðar írans lýstu
því yfir í gær að þeim væri
ekkert að vanbúnaði til að drepa
indversk-breska rithöfundinn
Salman Rushdie, sem Khomeini
höfuðklerkur dæmdi til dauða í
fyrradag. Segir í yfirlýsingunni
að „kúgaðar og íslamskar þjóðir“
muni ekki unna sér hvíldar fyrr
en Rushdie og forleggjarar hans
séu útþurrkaðir.
Ali Akbar Hashemi Rafsanj-
ani, forseti íranska þingsins, segir
að á bakvið útgáfu Kölskaversa,
bókar þeirrar eftir Rushdie sem
vakið hefur reiði margra mús-
líma, sé útsmogið og víðtækt
samsæri gegn íslam og Ali Akbar
Velayati, utanríkisráðherra
írans, segir „nýlendukúgara“
vera pottinn og pönnuna í því
samsæri. Velayati hefur kvatt á
Rushdie - „verðskuldar heng-
ingu.“
sinn fund sendifulltrúa ís-
lamsríkja í Teheran og lagt til að
haldin verði sérleg ráðstefna á
vegum íslömsku ráðstefnustofn-
unarinnar (Islamic Conference
Organisation, ICO) vegna máls-
ins. Ali Khamenei, forseti írans,
sagði í gær íTeheranútvarpið að á
öllum múslímum hvíldi sú skylda
að „refsa þessum illa málaliða",
eins og hann nefndi Rushdie.
Stjórn Pakistans tilkynnti í gær að
hún hyggðist beita sér fyrir sam-
ræmdum aðgerðum íslamsríkja
gegn Kölskaversum. þar á meðal
því að allar bækur frá Viking
Press, útgefanda bókarinnar,
yrðu bannaðar í öllum íslams-
löndum, nema því aðeins að for-
lagið hætti við útgáfu bókarinnar
og kallaði inn öll þau eintök af
henni, sem þegar væru komin á
markaðinn.
Sayed Abdul Quddas, forustu-
maður meðal múslíma í Bradford
í Norður-Englandi, komst svo að
orði í gær af þessu tilefni: „Allir
góðir múslímar sitja um líf hans
(Rushdies) ... (Hann) hefur
pyndað íslam og verður að taka
út refsingu fyrir það. Hann verð-
skuldar hengingu.“ Talsmaður
fræðimanna við al-Azhar í Kaíró,
virtustu guðfræðistofnun ís-
lamsks dóms, fer heldur vægar í
sakirnar og telur að Rushdie eigi
að fá tækifæri til að verja mál sitt
fyrir rétti eða að iðrast. Rushdie
er nú að sögn undir lögreglu-
vernd og William Waldegrave,
aðstoðarutanríkisráðherra Bret-
lands, sem staddur er í Kúvæt í
viðræðum við þarlenda ráða-
menn, hefur lýst yfir áhyggjum
stjórnar sinnar vegna hótananna
við Rushdie.
Reuter/-dþ.
ITT
lítasjónvarp
er fjárfestíng
ív-þýskum
gseðumog
fallegum
ITlfitum
Fimmtudagur 16. febrúar 1989 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 7