Þjóðviljinn - 04.03.1989, Blaðsíða 4

þJÓÐVILJINN Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
Danskur
bræðraflokkur
Um þessar mundir eru liöin þrjátíu ár frá því SF, Sósíalíski
alþýöuflokkurinn, var stofnaður í Danmörku. Til þess flokks
komu menn úr ýmsum áttum. Fyrsti foringi hans var Aksel
Larsen, áöur formaöur Kommúnistaflokks Danmerkur, sem
hafði lent í andstöðu viö sína menn vegna afstöðunnar til
Sovétríkjanna. í hópinn komu ýmsir „heimilisleysingjar til
vinstri", sem voru þreyttir á Sósíaldemókrötum, sem þeir
töldu hafa samsamast ríkjandi kerfi svo aldrei sæi út fyrir
það, einnig friðarsinnar, andstæðingar Nató og fleiri. Lagt
var upp með fyrirheit um að SF ætti að stuðla að þróun til
sósíalisma í Danmörku á forsendum danskra lýðræðishefða
og veruleika
SF hefur ekki alltaf vegnað jafn vel: hann fékk strax all-
mikið fylgi, en það seig niður fyrir 5% eftir að flokkur Vinstri-
sósíalista klofnaði út úr honum á sjöunda áratugnum. Síðan
hefur SF unnið upp það sem þá tapaðist og gott betur,
flokkurinn hefur dregið allan mátt úr smáflokkum lengst til
vinstri - hvorki Kommúnistaflokkurinn né VS ná því 2% fylgi
sem þarf til að komast á þing í Danmörku. Hann hefur og náð
til margra þeirra sem voru því vanastir að styðja Sósíaldem-
ókrata. Flokkurinn hefur notið góðs bæði af jafnréttisbaráttu
kvennaog hinum grænu málum, sem hann hefurtekið betur
undir en t.d. Sósíaldemókratar. Hann stendur mjög vel að
vígi meðal æskumanna og menntamanna. SF er nú þriðji
stærsti flokkur Danmerkur - samt er það ekki fyrr en nú í
síðustu tvennum kosningum að hann nær um 15% atkvæða
eða svipuðu fylgi og Alþýðubandalagið hefur lengst af haft.
Sæmilega velgengni SF má rekja m.a. til þess að hann
hefur ekki - utan einu sinni þegar VS klofnaði frá - átt í
neinum teljandi vandræðum með stöðu sína í hinu pólitíska
litrófi. Frá upphafi vega var sú stefna tekin, að SF ætti að
vinna með Sósíaldemókrötum að framgangi sinna stefnu-
mála. SF átti að virka á hinn stóra og þunga krataflokk eins
og efnahvati - en svo nefnist það efni sem flýtir fyrir efna-
breytingum með nærveru sinni án þess að hvatinn breytist
sjálfur. SF átti með tilveru sinni að hafa þau áhrif á þróun
mála hjá Sósíaldemókrötum að þeir þokuðust til vinstri,
sofnuðu ekki frá gömlum sósíalískum baráttumálum inn í
borgaraskapinn.
Danskur fréttaskýrandi var á dögunum að hæðast að
þessari afstöðu: hann sagði að SF væri eins og hinn fórnfúsi
og trúfasti elskhugi ástarsagnanna sem segir „án þín er ég
ekkert“ - öll tilvera SF miðast við Sósíaldemókrata. Aðrir
pólitískir hjúskaparkostir voru aldrei fyrir hendi. En - sem
fyrr segir- þetta hefur ekki valdið SF neinum umtalsverðum
sálarháska til þessa. Flokkurinn hefur verið til sem einskon-
ar ögrun, en komist hjá því að fá á sig þá bletti, þau óþrif sem
slettast á menn í samsteypustjórnum. Vegna þess að Sósí-
aldemókratar hafa ekki endurgoldið ástirnar. Þeir hafa jafn-
an viljað semja inn á miðjuna heldur en við SF, sem þeir hafa
lengst af talið alltof óábyrgan flokk.
Að vísu hafa þeir neyðst til að breyta um áherslur á
síðustu misserum: það fylgi sem SF hefur safnað var farið
að magna stórlega þeirra tilvistarvanda. Því hafa þessir tveir
flokkar nú um hríð setið á rökstólum og lagt á ráðin um
„meirihluta verklýðsflokkanna", sem gæti leyst borgara-
samsteypuna af hólmi. í þeirri umræðu hefur margt komið
upp sem lærdómsríkt er fyrir íslenska vinstrimenn, þótt að-
stæður séu um margt aðrar hér en í Danmörku. A þessu
afmælisári skulum við fyrir okkar parta vona að verklýðs-
flokkunum dönsku takist að gjöra barn úr þeirri brók næst
þegar kosið verður. Hitt er svo lakara: kannski verður þá
búið að binda svo rækilega hendur Dana í Evrópubanda-
laginu að á margt af því sem vinstrisinnar vilja helst fitja upp
á í sínu landi verði litið sem brot á þeim samræmingarreglum
og þeim viðskiptaháttum sem verið er að koma á í hinu nýja
„yfirþjóðlega" stórveldi.
KLIPPT OG SKORIÐ
Hver gætir hagsmuna
löngu látinna skálda?
Útvörpin eru byrjuð að
„keyra“ aftur auglýsingu um
kókómjólk sem er eitthvað á
þessa leið:
Drengurinn spyr: „Heyrðu
pabbi, hvernig endar vísan sem
byrjar svona: Sigga litla systir
mín, situr úti í götu?“ Faðirinn
(leikinn af vinsælum A-leikara
við Þjóðleikhúsið) hugsar sig um
smástund og ansar svo: „Hún er
að blanda kókómjólk í ofurlitla
fötu!“ Og skellir upp úr.
Nú hafa íslendingar tíðkað það
um aldabil að snúa út úr kveð-
skap höfuðskálda, en þeir hafa
yfirleitt gætt þess að gera það vel
af því að þeir vita sem er að bull
verður aldrei annað en bull. Grín
á hefðbundinn kveðskap verður
að standa í hljóðstaf, annars er
það bara smekkleysa. Sem ofan-
greindur kveðskapur hlýtur að
flokkast undir.
Hver skyldi gæta hagsmuna
skálda sem eru búin að liggja
lengi í gröf sinni?
„Þetta getur fallið gróflega
undir rangfærslur,“ sagði mark-
aðsstjóri Ríkisútvarpsins, „en
varla undir beina lygi!“
Svo það er ástæðulaust að gera
nokkuð í málinu.
Er Sigga
menningararfur?
Lögfræðingur og siðameistari
Sambands íslenskra auglýsinga-
stofa sagði að höfundaréttará-
kvæði næðu aðeins til þeirra sem
hefðu látist fyrir minna en
fimmtíu árum. En ef verk um-
rædds höfundar flokkuðust undir
menningararf þá kæmi til kasta
menntamálaráðuneytisins.
Þá er spurningin þessi: Er
Sigga litla systir mín hluti af ís-
lenskum menningararfi?
Óvæntar
uppsprettur
„Það sem við höfum gert með
þessari miklu og dýru skólpdælu-
stöð er að skólpið, sem áður rann
í sjóinn á mörgum stöðum, renn-
ur nú hér í sjóinn við Kirkju-
sand,“ og vellur upp eins og
Geysir ætli að fara að gjósa 50
metra frá landi, segir Þorleifur
Einarsson jarðfræðingur í
ógnvænlegu viðtali við DV í gær
um splunkunýjan gosbrunn í
borginni sem gýs skólpi.
„Það verður að segjast eins og
er að það var fremur óglæsileg
sjón sem blasti við þarna við hina
nýju og glæsilegu dælustöð sem
að sögn er búin að leysa allan
vanda hvað varðar skolp í
Reykjavík. Því hefur verið haldið
fram að skólpið sé ekki sett í sjó-
inn fyrr en komið er 300 metra frá
landi. Þarna blasa hins vegar við
skólpflekkirnir og var greinilegt
að ströndin frá Laugarnesi að
Reykjavíkurhöfn og sjórinn úti
fyrir var síður en svo laus við
þennan ófögnuð.“
Segir DV.
Laugarnesið var einu sinni fal-
legt og þó að búið sé að setja
niður vörugeymslur og iðnaðar-
fyrirtæki víðast hvar má með
lagni enn finna leiðir niður að sjó
til að horfa á fagurt sólarlag eða
falleg listaverk í safninu hans Sig-
urjóns og afstressast í þessari
stressuðustu höfuðborg heims -
kannski fyrir utan Tókíó. Nú bæt-
ist enn einn bletturinn við sem
gaman verður að horfa á: gos-
brunnurinn í landgrunninu!
Flæðilína
framför
„Þeir sem annast vinnustaða-
eftirlit í frystihúsum eru á því að
flæðilínan svokallaða hafi ýmsa
kosti frá vinnuverndarsjónar-
miði,“ segir í nýju Fréttabréfi um
vinnuvernd. Þeir klippa úr Degi á
Akureyri og hafa eftirfarandi
ummæli þaðan eftir yfirverkstjór-
anum í Fiskiðjusamlagi Húsavík-
ur skömmu eftir að flæðilínan var
tekin í notkun þar um miðjan jan-
úar: „Við eigum að vera að mestu
laus við allan burð, lyftingu á
bökkum og burð á þeim fram og
til baka. Nú á fólkið að geta setið
og verið með sem mest innan seil-
ingar. Á því byggist það hagræði
sem af þessu er... Nú á manneskj-
an í raun alltaf að geta verið að
snyrta fiskinn eða pakka fi-
skinum inn í staðinn fyrir að vera
að elta bakka hér og þar um hús-
ið.“
Og hvað segir verkakonan?
„Eg er mjög ánægð með að-
stöðuna við borðið og að hafa
stólinn.“
Atvinnu-
sjúkdómar
í sama blaði er viðtal við Helga
Guðbergsson yfirlækni atvinnu-
sjúkdómadeildar Heilsuverndar-
stöðvarinnar í Reykjavík. Þang-
HUGSAÐU
ÁÐUR EN ÞÚ LYFTIR
að getur fólk leitað ef það finnur
til sjúkdómseinkenna sem það
rekur til vinnu sinnar. Og blaðið
spyr Helga hvað sé að þeim sem
koma ótilkvaddir:
„Húðsjúkdómar, s.s. ofnæmis-
og ertingarexem; stoðkerfissjúk-
dómar eins og vöðvagigt af ýmsu
tagi - og loks öndunarfærasjúk-
dómar þar sem atvinnuastmi
kemur oftast fyrir. í þessu sam-
bandi verður að taka fram að við
prófum ekki heyrn og skráum
ekki heyrnartjón vegna hávaða á
vinnustað. Mælingar Heyrnar- og
talmeinastöðvarinnar hafa leitt í
ljós að það er algengasti atvinnu-
sjúkdómurinn hér á landi.“
Heyra poppstöðvarnar það?
Af hverju stafa at-
vinnusjúkdómar?
„Vöðvagigt má oft rekja til
vinnu sem krefst síendurtekinna
einfaldra hreyfinga, ekki síst ef
hreyfa þarf einhvern líkamshluta
ótt og títt. Mikil áreynsla, kuldi,
bleyta, dragsúgur og hávaði geta
aukið hættu á vöðvagigt. En það
er ekki bara eðli vinnunnar og
starfsumhverfið sem þarna hefur
áhrif, heldur einnig hvernig
starfsmaður beitir sér, hvernig
honum gengur að slaka á
o.s.frv."
Meðfylgjandi eru sýnishom af
veggspjöldum sem hvetja fólk til
að fara vel með sig. Og minna á
vísuna sem Bangsímon fór með
fyrir asnann: Hugsaðu vel um hal-
ann þinn, hvergi færðu annan...
SA
Þjóðviljinn
Síðumúla 6 -108 Reykjavík
Sími 681333
Kvöldsími 681348
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Ritstjórar:Árni Bergmann, MörðurÁrnason, SiljaAðalsteinsdóttir.
Fróttastjóri: Lúðvík Geirsson.
Aðrir blaðamenn: Dagur Þorleifsson, Elías Mar (pr.), Elísabet
Brekkan, Guðmundur Rúnar Heiðarsson, Hildur Finnsdóttir (pr.), Jim
Smart(ljósm.), KristóferSvavarsson, Magnús H. Gíslason.Olafur
Gíslason, Páll Hannesson, SigúrðurÁ. Friðþjófsson (umsjm. Nýs
Helgarblaðs), SævarGuðbjörnsson, ÞorfinnurÓmarsson(íþr.),
Þröstur Haraldsson.
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Skrifstofustjóri: Jóhanna Leópoldsdóttir.
Skrifstofa: Guðrún Geirsdóttir, Kristín Pétursdóttir.
Auglysingastjóri: Olga Clausen.
Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Unnur
Ágústsdóttir.
Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, ÞorgerðurSigurðardóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Húsmóðír: Erla Lárusdóttir
Útbreiðslu- og afgreiðslustjóri: Björn Ingi Rafnsson.
Afgreiðsla: HallaPálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
Innheimtumaður: Katrín Bárðardóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla, rltstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, símar: 681333 & 681663.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 80 kr.
Nýtt Helgarblað: 110kr.
Áskriftarverö ó mónuði: 900 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 4. mars 1989