Þjóðviljinn - 21.03.1989, Blaðsíða 6

Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
KLIPPT OG SKORIÐ
Kjarabætur
í alvöru!
Víglundur Þorsteinsson formaöur félags íslenska iönrekenda
og varaþingmaður Sjálfstæöisflokksins var í útvarpsþætti á
laugardaginn og sagði þar deginum Ijósara að ein allra helsta
krafa iðnrekenda og ýmissa atvinnurekenda annarra væri sem
alira voldugust gengisfelling.
Þessi forystumaður í VSI er kunnur að því að láta það flakka
berum orðum sem kompánar hans vilja helst að liggi í loftinu eða
lesist milli lína, og þessvegna var einkar athyglisvert að heyra
viðbrögð hans þegar útvarpsmaður spurði hvort slík gengisfelling
kæmi að nokkru gagni þarsem skuldaliðir hjá útflutningsfyrirtækj-
unum hækkuðu ekki minna en tekjuliðir við gengisfellinguna
miklu.
Víglundur sagði að það væri svosem rétt, en skipti ekki aðalmál-
inu. Allir vissu að gengisfellingin væri til þess fyrst og fremst að
lækka kaupið, hleypa kjaraskerðingunni innum bakdyrnar.
Þetta var lofsverð hreinskilni hjá Víglundi, og atburðir síðustu
dægra í samningaviðræðum ASI og VSÍ skýrast nokkuð í Ijósi
þessara orða.
Hluti VSÍ-liðsins hefur sýnt mikla tregðu í viðræðunum og var
nánast kominn að því að slíta þeim um skeið. Þeir láta svo að þeir
séu því aðeins til viðræðu um launamál og aðrar kjarabætur að
ríkisstjórnin lofi því að fella gengið strax í kjölfarið. Þá gætu Víg-
lundur og félagar óhræddir samið um hvað sem væri, - launa-
menn sjálfir borguðu brúsann og heildarniðurstaðan yrði kjara-
skerðing.
Það er auðvitað útí hött að launafólk sé til viðræðu um hókus-
pókus-samninga af þessu tæi. Og atvinnulífinu er fráleitt í hag að
þeir Víglundur pissi í skóinn sinn á þennan hátt.
Þær sífelldu röksemdir að raunir og áföll í atvinnulífinu séu að
kenna háu kaupi eiga sjaldnast við mikil rök að styðjast.
Að halda þessu fram við núverandi aðstæður er sérdeilis óvitur-
legt. Kreppan í atvinnu- og efnahagslífinu nú á ekkert skylt við
óhæfilegar kaupgreiðslur, -nema þá í efstu lögunum og einstaka
þenslugreinum. Kreppuvaldarnir í atvinnulífinu eru fyrst og fremst
tvennskonar, báðir heimatilbúnir og ýmislega samtengdir.
Annarsvegar eiga íslensk atvinnufyrirtæki við ýmsan aðlögun-
arvanda að stríða. Þau eru á eftir í vinnubrögðum og tækni, hafa
ekki sinnt markaðsbreytingum, ekki haft efni eða vit til vöruþróun-
ar, skort styrk eða vilja til hagræðingar, hafa ekki búið við umhverfi
sem hvetur til nýsköpunar og dirfsku og ekki tekist að skapa sér
slíkt umhverfi.
Hinsvegar eru íslensk atvinnufyrirtæki - og allur almenningur-
enn að borga reikninginn af tilraun um frjálshyggju sem forystu-
menn í Sjálfstæðisflokknum datt í hug að efna til uppúr hagfræði-
bókum og hafði það markmið helst að færa til fjármagn og vald í
efnahagslífinu frá raunverulegum atvinnurekstri og til fjármagns-
kaupmanna af ýmsu tæi. Þar af sprettur til dæmis það viðvarandi
ástand okurvaxta sem bæði stór hluti almennings og fjölmörg
fyrirtæki eru að kikna undan.
Hvorugur þessara kreppuvalda gufar upp við gengisfellingu, -
hvorugur þeirra verður snúinn úr hálsliðnum við kjaraskerðingu.
Kjaraskerðingarhugmyndir Víglundar og þeirra félaga eru ekki
sprottnar af raunverulegum hagsmunum í atvinnulífinu. Þær lýsa
aðallega vanmætti forystumanna atvinnurekenda við að taka til í
eigin húsum, uppgjafarkennd VSÍ-liðsins þegar það stendur nú
frammi fyrir afleiðingunum af stefnu Sjálfstæðisflokksins. Við-
brögðin eru að kasta syndunum bakvið einhvern annan.
Miðað við stöðuna er eðlilegt að forystumenn launafólks miði
við að samningarnir hafi þrennskonar markmið. í fyrsta lagi eiga
samningarnir að greiða fyrir þeirri endurreisn og uppstokkun sem
ný ríkisstjórn er að beita sér fyrir í atvinnulífinu. I öðru lagi eiga
samningarnir að tryggja óskertan kaupmátt almennra launa-
manna, fulla atvinnu og bætt félagslegtumhverfi. Hérundir fellur til
dæmis almenn vaxtalækkun. í þriðja lagi verður að leysa úr vanda
láglaunafólks, bæði með kauphækkunum og félagslegum ráð-
stöfunum.
Launamenn og forysta þeirra verða að þjappa sér saman gegn
þeim kjaraskerðingum sem Víglundur Þorsteinsson boðar.
Hitt er ekki víst að besta baráttuleiðin sé að einblína á krónu-
hækkanir einsog forysta BHMR hefur gert. Menn eiga að reyna að
nota samningana til að sækja kjarabætur í alvöru, - og bestu
kjarabæturnarfelast í raunverulegum kerfisbreytingum sem skaþi
möguleika á að snúa samfélagsþróuninni launafólki í hag.
-m
Don Kíkóti Ameríku eftir Sergio Martinez í Havana á Kúbu
Meiri menningu,
víst!
Ágætur lesandi Þjóðviljans,
Bragi Guðmundsson mennta-
s'kólakennari, tekur undir við
nöldrara Tímans og lesendadálks
DV í viðhorfsgrein fyrir helgi og
kvartar undan of miklu af „svok-
ölluðu menningarefni úr Reykja-
vík“ á síðum þessa blaðs. Margir
lesendur hafa séð ástæðu til að
andmæla þessari niðurstöðu
Braga og bent á að víðtæk les-
endakönnun var gerð meðal les-
enda Þjóðviljans í fyrra sem sýndi
•glöggt að menningarefni er ekki
aðeins vinsælt heldur meðal þess
sem lesendur vildu helst meira af.
Þetta er náttúrlega bilun, en
svona eru þessir Þjóðviljalesend-
ur. ,
Islendingar
• subbur
Þaö var dálítið fyndið að lesa
prýðilega grein Maríu E. Ingva-
dóttur í DV daginn eftir heimild-
armynd Magnúsar Guðmunds-
sonar um lífsbjörgina. Hann dró
þar upp hjartnæma mynd af ís-
lendingum sem fámennri og fá-
tækri þjóð í faðmi kaldrar náttúru
við ysta haf sem þeir lifðu í svona
fallegu samræmi við að allir kom-
ust við. í því landi var ekki verið
að misnota auðlindir eða ganga
með skítugum skónum á móður
náttúru, ónei. Enda segir María:
„Það er stórkostlegt að fá að
njóta hreinnar og óspilltrar ís-
lenskrar náttúru. Eða hvað - er
hún það ekki annars?
Það rifjast upp fyrir mér
gönguferð um Klambratúnið síð-
astliðið sumar. Kyrrt var og glaða
sólskin. En loftið var ekki sérlega
hreint. Frá Miklubrautinni lagði
brælu frá bflaumferðinni sem
ekkert lát virtist á.“
Hreinsunarbún-
aður alger óþarfi
Og María heldur áfram:
„Fyrir stuttu birtust sölutölur
yfir bensín sem sýndu að mun
færri kaupa blýlaust bensín en 98
oktan bensín á bfla sína. Blýlaust
bensín kom hér á markað fyrir
hálfgerða slysni og lítið hefur ver-
ið hvatt til notkunar þess.
Hér á landi er fátítt að bflar^
finnist með hreinsunarútbúnaði á
útblæstri. Hann virðist vera tal-
inn algjör óþarfi og er gjarnan
tekinn úr bflum sem koma hingað
til lands. Hann er talinn til þess
eins að minnka orku og auka
eldsneytisþörf.
Talið er að 95% af blýmengun í
andrúmsloftinu séu frá bensíni en
eins og kunnugt er getur blý-
mengun valdið alvarlegu heilsu-
tjóni. Hreinsunarbúnaður bif-
reiða (katalysator) hreinsar mik-
inn hluta útblástursloftsins en að
sjálfsögðu er skilyrði að notað sé
blýlaust bensín.“
Þetta er nú allt samræmið milli
manns og náttúru. Og svo er auk
þess að koma í ljós að við kunn-
um ekki að sjóða niður matvöru
og eyðileggjum sjálf dýrmæta
markaði með subbuskap.
Norræna húsið í
Havana
Nýjasta hefti af tímaritinu
Rétti er helgað Kúbu. Ingibjörg
Haraldsdóttir skáld segir þar í
grein frá endurnýjuðum kynnum
af Kúbu í sumar leið, en þar bjó
hún um nokkurra ára skeið.
Kúbumenn eru nú komnir að Ha-
vana í viðreisnarstarfi sínu, en
þar eiga þeír erfitt um vik vegna
þess að gamli bæjarhlutinn er
friðaður, UNESCO lýsti hann
„arfleifð mannkyns" eins og pír-
amídana fyrir sex árum. En
smám saman er verið að gera
gömul illa farin hús upp og leyfa
þeim að endurheimta fornan
glæsileik. Ingibjörg segir enn-
fremur:
„Alþjóðahyggja Kúbumanna
kemur fram með skemmtilegum
hætti í þessu endurreisnarstarfi í
gömlu Havana... opinberir aðilar
í öðrum löndum hafa veitt aðstoð
til þess að gera upp ákveðin hús
sem síðan eru helguð viðkomandi
landi eða menningarsvæði: Afr-
íkuhús, Mexíkóhús, Arabahús. í
Afríkuhúsinu sem stendur við
götuna Obrapía gaf að líta glæsi-
lega sýningu á listmunum frá
ýmsum Afríkulöndum og var
kjarni þeirrar sýningar gripir sem
Fidel Castro voru gefnir þegar
hann ferðaðist um Afríku árið
1977. Auk sýningarinnar fer
margskonar starfsemi fram í hús-
inu og tengist öll Afríku, listum
og menningu álfunnar. Við sömu
götu stendur niðurníddur hús-
kumbaldi sem í býr fjöldi manns
enn sem komið er. Það á þó eftir
að breytast, því að þarna verður
Norræna húsið í framtíðinni. Á
næstu árum fá Norðurlandaþjóð-
irnar tækifæri til að leggja sitt af
mörkum til þess að gera þetta hús
sem glæsilegast svo að það megi
hýsa sýningar, gestaleiki, fyrir-
lestra osfrv. Undirbúningur er
þegar hafinn, búið er að teikna
húsið einsog það á að verða og
vináttufélögin á Norðurlöndum
eru þegar farin að velta fyrir sér
hvert þeirra framlag geti orðið.“
Læknabús
Ingibjörg talar líka um menn-
ingarhús eða eins konar fé-
lagsheimili í öllum hverfum þar
sem listelskur almenningur syng-
ur og leikur og börn teikna og
dansa. Og af því að við höfum
verið að skrifa um heilbrigðis-
málin á íslandi er fróðlegt að
heyra hvað Kúbumenn eru að
gera í þeim efnum:
„Læknahúsin - Casa del me-
dico - eru líka ný. Þau rísa nú
með eldingarhraða um gjörvalla
eyjuna, byggð í sjálfboðavinnu af
íbúum hverfanna þar sem við-
komandi læknar eiga að starfa.
Þetta eru yfirleitt ekki stór hús,
oft tveggja hæða, uppi er íbúð
fyrir lækninn (og stundum önnur
fyrir hjúkrunarfræðinginn) og
niðri er læknastofan. Hver hverf-
islæknir þjónar 600-700 manns.
Á morgnana tekur hann á móti
þeim sem til hans leita með kvilla
sína, og síðdegis fer hann í heim-
sóknireftirþörfum. Hverfislækn-
arnir sjá um að koma fólki á
sjúkrahús þegar það á við, útvega
því viðtöl vjð sérfræðinga og þeir
fylgjast með öldruðum, börnum
og sjúklingum. Þessi þjónusta er
viðbót við heilsugæslustöðvarnar
sem fyrir voru, en jafnframt hafa
þær orðið sérhæfðari en áður var,
þær eru semsé næsta stig fyrir
ofan hverfislækninn."
Hvað með afa
þinn?
Ingibjörg lýsir líka heilsu-
gæslustöð og fleiri fyrirbærum á
Kúbu, en hún á ekki bara fróð-
legar greinar í heftinu. Þar eru
líka ljóð eftir kúbanska þjóð-
skáldið Nicolás Guillén í þýðingu
hennar. Hið seinna er á þessa
leið:
Ef marka má það sem þú
segir, Fabio,
var afi þinn erkiengill í
augum þrœla sinna.
Afi minn var aftur á móti
djöfull í augum húsbœnda
sinna.
Þinn var kyrktur með háls-
járni.
Minn var hengdur.
SA
Þjóðviljinn
Síðumúla 6 -108 Reykjavík
Sími 681333
Kvöldsími 681348
Útgefandi: Útgáfufólag Þjóðviljans.
Ritstjórar:Árni Bergmann, MörðurÁrnason, SiljaAðalsteinsdóttir.
Fróttastjórl: Lúðvík Geirsson.
Aðrir blaðamenn: Dagur Þorleifsson, ElíasMar (pr.), Elísabet
Brekkan, Guðmundur RúnarHeiðarsson, HildurFinnsdóttirípr.), Jim
Smart (Ijósm.), KristóferSvavarsson, Magnús H. Gíslason.Ólafur
Gíslason, Páll Hannesson, SigurðurÁ. Friðþjófsson (umsjm. Nýs
Helgarblaðs), SævarGuðbjörnsson, Þorfinnur Ömarsson (íþr.),
Þröstur Haraldsson.
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Skrifstofustjóri: Jóhanna Leópoldsdóttir.
Skrifstofa: Guðrún Geirsdóttir, Kristín Pótursdóttir.
Augiýsingastjóri: Olga Clausen.
Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Unnur
Ágústsdóttir.
Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, Þorgerður Sigurðardóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Húsmóðir: Eria Lárusdóttir
Útbreiðslu- og afgreiðslustjóri: Björn Ingi Rafnsson.
Afgreiðsia: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
Innheimtumaður: Katrín Bárðardóttir.
Utkeyrsla, afgreiðsia, ritstjórn:
Siðumúla 6, Reykjavík, símar: 681333 & 681663.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 80 kr.
Nýtt Helgarblað: 110 kr.
Askriftarverð á mánuði: 900 kr.
6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Þriðjudagur 21. mars 1989