Þjóðviljinn - 31.05.1989, Blaðsíða 3

FRETTIR
Grásleppa
Kanadamenn
guggnuðu á verðinu
Kanadískir verkendur grásleppuhrogna
halda ekki gert samkomulag við íslendinga
um lágmarksverð á grásleppuhrognum.
Bjóða tunnuna á 920þýsk mörk í stað 1100.
Landssamband smábátaeigenda krefst
skýringafrá kanadíska
sjávarútvegsráðuneytinu. Góð grásleppuveiði
hefur verið víðast hvar á landinu
Landssamband smábátaeigenda
hefur óskað skýringa á því frá
sjávarútvegsráðuneytinu í Kana-
da afhverju þarlendir verkendur
grásleppuhrogna hafa ekki staðið
við það hrognaverð sem sam-
komulag varð um á fundi þeirra
og Islendinga í janúar sl.
Samkomulagið gerði ráð fyrir að
verð fyrir hverja hrognatunnu
yrði ekki lægra en 1100 þýsk
mörk en Kanadamenn selja tunn-
Vínkaupin
Krafist
upplýsinga um
heimildarmenn
í gær var réttað í máli Magnús-
ar Thoroddsens fyrrverandi
hæstaréttardómara. Ýmislegur
fróðleikur kom þar fram um á-
fengiskaup ráðherra, m.a. hafði
Steingrímur Hermannsson fengið
senda heim 15 kassa af áfengi,
mest léttu víni, meðan hann var
utanríkisráðherra, til nota í
veislum á vegum ríkisins í heima-
húsum.
Þá hafði Halldór Ásgrímsson
fengið sent heim áfengi til nota í
tengslum við samkomur Fram-
sóknarflokksins. Engar reglur
virðast vera til um áfengiskaup á
kostnaðarverði.
Jón Steinar Gunnlaugsson,
lögmaður Magnúsar, krafðist
þess að Arnari Páli Haukssyni
fréttamanni Ríkisútvarpsins yrði
gert skylt að gefa upp heimildar-
mann sinn að frétt um á-
fengiskaup Magnúsar Thoro-
ddsens. Petta er fyrsta dæmið um
slíka kröfu hér á landi, en þær
verða æ algengari erlendis. Ur-
skurður í því máli verður kveðinn
upp í dag.
una á sama verði og í fyrra eða á
920 mörk.
Að sögn Arnar Pálssonar
framkvæmdastjóra Landssam-
bands smábátaeigenda er skýr-
ingin á þessu framferði Kanada-
manna einna helst sú að þeir eru
hræddir við að missa eitthvað af
markaðshlutdeild sinni með því
að hækka verðið um 15% frá síð-
ustu vertíð eins og fslendingar
gerðu. Örn sagði ennfremur að
svo virtist sem stærstu kanadísku
verkendurnir væru hræddir um
að geta ekki haldið verðinu uppi
vegna undirboða smærri aðila. -
Það er Ijóst af þessu að það þarf
að undirbúa þessi mál betur en
gert var og vonandi tekst það
fyrir næstu vertíð," sagði Örn
Pálsson.
Nýlokið er fundi fulltrúa frá
Landssambandinu með Norð-
mönnum þar sem rætt var um
frekari útfærslu á hugmynd LS
um skiptingu heimsmarkaðarins
á milli íslendinga og Kanada-
manna. Norðmenn tóku hug-
myndinni vel og standa því vonir
til að þessar þjóðir komi sér sam-
an um sameiginlegt hrognaverð á
næstu vertíð. Saman ráða þessar
þjóðir yfir um 90% af heimsfram-
leiðslu grásleppuhrogna.
Um miðjan mánuðinn voru
komnar á land 6.500 tunnur og er
það heldur meira en á sama tíma í
fyrra. Veiði hefur verið ágæt frá
Vopnafirði til og með Húsavík,
en þar fyrir vestan hefur dregið úr
henni allt til Stranda, en þar virð-
ist veiði vera nokkuð góð það
sem af er. Á Vestfjörðum,
Breiðafirði og Faxaflóa er veiði
nýhafin og hefur gengið vel. Á
fyrrnefnda svæðinu, Vopnafjörð-
ur-Húsavík, hafa menn að mestu
hætt veiðum, og drógu netin upp.í
góðri veiði. Astæðan er sölu-
tregða. Þar hafa menn nú þegar
veitt upp í þá sölusamninga sem
fyrir hendi eru og vilja með þessu
koma í veg fyrir offramboð sem
gæti síðan leitt til verðlækkana.
-grh
Fyrir ferðamenn
Saðsamir
sumarréttir
á vægu verði
Veitingastaðir innan Sambands
veitinga- og gistihúsa bjóða í
sumar sérstakan matseðil. Það
eru 35 veitingahús víðast hvar á
landinu sem standa fyrir þessu
átaki um bætta þjónustu við
ferðamenn og er markmiðið að fá
innlenda sem erlenda ferðamenn
til þess að borða á veitingahúsum
á ferðum sínum um landið.
Það er ekkert leyndarmál að
verðlag á mat hérlendis er óheyri-
lega hátt þar sem við búum við
hæsta söluskatt og eitt hæsta hrá-
efnisverð veraldar.
Þessi sértilboð sumarsins
standa frá 1. júní til 15. septemb-
er og er gert ráð fyrir því að góður
hádegisverður sem samanstend-
ur af forrétti, fisk- eða kjötrétt og
kaffi, kosti á bilinu 600-750 kr.,
og kvöldverður muni kosta 850-
1200 kr.. það eru sannarlega góð
tíðindi fyrir svanga barnafjöl-
skyldu að börn undir 6 ára fá
ókeypis mat og þau sem ekki eru
orðin 12 ára fá helmings afslátt.
Þeir veitingastaðir sem bjóða
sumarrétti þessa bjóða einnig
upp á venjulegan matseðil. Hótel
Holiday Inn við Sigtún hefur
tekið að sér að kynna þetta átak
undir stjórn Willhelms Wessman
veitingamanns.
Á skrifstofu Sambands veit-
inga- og gistihúsa að Garðastræti
42 er hægt að fá nánari upplýsing-
ar um veitingahúsin. eb
Eiga ráðamenn Fiskveiðasjóðs að taka mið af því að ákvarðanir þeirra kunna að ráða því hvort heilu
byggðarlögin - t.d. Stöðvarfjörður - lifa eða deyja?
Hlutafjársjóður
Peningana eða lífið
Hlutafjársjóður Byggðastofn-
unar hefur grisjað þær um-
sóknir sem honum bárust frá
fyrirtækjum um fyrirgreiðslu úr
32 niður í 13 og má búast við að
sjóðurinn taki fyrstu umsóknirn-
ar til afgreiðslu jafnvel í næstu
viku. Starfsemi Hlutafjársjóðs á
mikið undir viðbrögðum lánar-
drottna og virðist sem ákveðinnar
tregðu kunni að gæta meðal ein-
hverra þeirra að taka þátt í starf-
semi sjóðsins. Mörg ef ekki flest
fyrirtækjanna sem sótt hafa um
fyrirgreiðslu eru í sjávarútvegi og
gegnir því Fiskveiðasjóður lykil-
hlutverki sem lánardrottinn um
hver framtíð þeirra verður.
Svavar Ármannsson, aðstoð-
arforstjóri Fiskveiðasjóðs, sagði
að sú stefna hefði verið mótuð að
taka ákvörðun á grundvelli hvers
tilviks fyrir sig, en sagði jafnframt
að Fiskveiðasjóður hefði al-
mennt gert strangar kröfur til
veða. „Þar af leiðir að slíkur aðili
ætti kannski að hafa það góðar
tryggingar að hann ætti ekki að
þurfa mikið á svona viðskiptum
að halda.“ Aðspurður um hvaða
mat stjórn Fiskveiðasjóðs legði á
erindi Hlutafjársjóðs, þ.e. hvort
hún liti eingöngu á hvemig fjár-
munum sjóðsins væri best borgið
eða hvort hún tæki tillit til þess að
með afgreiðslu í gegnum Hlutafj-
ársjóð væri hugsanlega verið að
viðhalda starfsemi í lykilfyrir-
tækjum í heilum byggðarlögum,
sagði Svavar Ármannsson að það
hlyti að vera verkefni starfs-
manna og stjórnar Fiskveiða-
sjóðs að gæta hagsmuna hans.
Það væri kannski spurning hversu
þröngt ætti að túlka þá hagsmuni.
„Það getur verið að hagsmunir
sjóðsins liggi í öðru en að líta aö-
eins á eina tiltekna kröfu.“
Helgi Bergs, fyrrum banka-
stjóri Landsbankans og formaður
stjórnar Hlutafjársjóðs, sagði í
viðtali við Þjóðviljann að enn
væri ekki farið að reyna á við-
brögð Fiskveiðasjóðs við erind-
um Hlutafjársjóðs. Markmið
sjóðsins væri að reyna að leysa
vanda viðkomandi fyrirtækja á
annan hátt en þann að Hlutafjár-
sjóður eignaðist fyrirtækin.
„Hugsunin er að efla heimamenn
til rekstrar fremur en að stefna að
því að Hlutafjársjóður yfirtaki
reksturinn." Hann byggist hins
vegar við ákvörðunum frá Fisk-
veiðasjóði í næstu viku, en þá
verður haldinn þar stjórnarfund-
ur.
Skuldum breytt í
hlutafé
Starfsemi sjóðsins er í grófum
dráttum á þann veg að skuldum
fyrirtækja sem uppfylla tilskilin
skilyrði er breytt í hlutafé í gegn-
um sjóðinn. Á orði hefur verið
haft að um sé að ræða fyrirtæki
sem séu það illa stæð að Atvinnu-
tryggingasjóður hafi ekki treyst
sér til að taka þau í viðskipti eða
séu m.ö.o. á barmi gjaldþrots.
Um er að ræða að sjóðurinn
endurreisi þau fyrirtæki ellegar
að ný fyrirtæki rísi á rústum hinna
gömlu. „Hlutverk sjóðsins er að
taka þátt í fjárhagslegri endur-
skipulagningu útflutningsgreina
með kaupum á hlutabréfum í
starfandi fyrirtækjum og þátt-
töku í stofnun nýrra fyrirtækja er
taki við starfsemi eldri útflutn-
ingsfyrirtækja," segir í reglugerð
um sjóðinn.
f BRENNIDEPLI
Hlutafjársjóður semur við
kröfuhafa hins bágstadda fyrir-
tækis um að þeir kaupi svokölluð
hlutdeildarskírteini af sjóðnum
fyrir upphæð sem jafngildi skuld
fyrirtækisins við þá og
Hlutabréfasjóðurinn eignast þar
með hlutabréf í fyrirtækinu fyrir
samsvarandi upphæð. Þar með
fæst aukið eigið fé í fyrirtækið og
lífslíkur þess aukast. Lánardrott-
nar eiga að fá skuldir sfnar
greiddar, eða eins og segir í 11.
grein reglugerðarinnar: „Hlutafj-
ársjóður endurgreiðir hlut-
deildarskírteini með verðbótum
frá kaupdegi til greiðsludags.
Sem mikilvœgur
lánardrottinn
fyrirtækja ersótthafa
umfyrirgreiðslu hjá
Hlutafjársjóði, er
Fiskveiðasjóður í
lykilhlutverki um
framtíð ekki aðeins
þeirrafyrirtækja
heldurog
Hlutafjársjóðs sjálfs.
Fiskveiðasjóður virðist
hins vegar vera óviss
um hvort kröfum hans
er nœgilega vel borgið
með kaupum á
hlutdeildar-
skírteinum
Hlutafjársjóðs. Sama
kann að vera uppi á
teningnum með aðra
sjóði og banka
Endurgreiðsla hefst eigi síðar en
sex árum eftir kaupdag og
greiðist samkvæmt ákvörðun
sjóðstjórnar. Skulu hlutdeildar-
skírteini endurgreidd eftir því
sem lausafjárstaða sjóðsins
leyfir. Andvirði hlutdeildarskírt-
eina skal að fullu endurgreitt
innan 12 ára frá kaupdegi
þeirra.“
Hlutdeildarskírteinum er síðan
skipt í tvo flokka A og B og munu
„kröfuhafar sem eru með
fullnægjandi veð í kröfum sínum
áður en til fjárhagslegrar endur-
skipulagningar fyrirtækja kemur
að jafnaði eiga kost á A- hlut-
deildarskírteinum," og er veitt
ríkisábyrgð á verðbættu nafnvirði
þeirra allt að upphæð 600 miljón-
ir króna. B-hlutdeildarskírteini
eru án ríkisábyrgðar.
Samviskuspurning
Það er í þessum endur-
greiðsluákvæðum sem skýring-
una á tregðu Fiskveiðasjóðs og
hugsanlega annarra kröfuhafa er
að finna. Fiskveiðasjóður veitir
ekki lán til fiskiskipa án þess að
hafa tryggingu í fyrsta veðrétti og
telur hagsmunum sínum einfald-
lega betur borgið með þeim hætti
og að hann fái betri ávöxtun sinna
fjármuna en með einhverju
möndli við Hlutafjársjóð. Kröfu-
höfum eins og Fiskveiðasjóði er
boðið upp á að fá kröfur sínar
greiddar með verðbótum en
vaxtalausar í fyrsta lagi eftir sex
ár og kannski ekki fyrr en eftir 12
ár. Núverandi fyrirkomulag
tryggir þeim hins vegar greiðslur
með miklu skjótvirkari hætti.
Hlutafjársjóður er tilraun
stjórnvalda til að tryggja áfram-
haldandi atvinnu og starfsemi í
heilum byggðarlögum eða starfs-
greinum, enda er fyrsta skilyrði
Hlutafjársjóðs fyrir því að hann
taki fyrirtæki til afgreiðslu að það
„teljist vera meginuppistaða í út-
flutningi og atvinnurekstri á við-
komandi starfssvæði eða í við-
komandi atvinnugrein.“ Sam-
kvæmt lögum er hlutverk Fisk-
veiðasjóðs að „efla framleiðslu
og framleiðni í fiskveiðum, fiski-
ðnaði og skyldri starfsemi,“ með
lánveitingum. Það kann því að
vera ráðamönnum Fiskveiða-
sjóðs sem og annarra sjóða og
banka í sambærilegri aðstöðu
nokkur samviskuspurning hvern-
ig þeir eigi að bregðast við erind-
um Hlutafjársjóðs. Eiga þeir að
horfa stíft í hvernig einstökum
kröfum verður best borgið eða
eiga þeir að taka mið af þeirri
staðreynd að ákvarðanir þeirra
kunna að ráða því hvort heilu
byggðarlögin lifa eða deyja. Pen-
ingana eða lífið.
phh
Miðvikudagur 31. maí 1989 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 3