Þjóðviljinn - 25.07.1989, Blaðsíða 3

FRETTIR
Slökkviliðið
Geymt en
ekki gleymt
Hótanir um brottvikningu ekki þoldar.
Borgarráði látið valdboðið eftir. Gengurí
berhögg við eigin samþykktir
Fundur brunavarða á Slökkvi-
stöðinni í Reykjavík, sem
haldinn var laust fyrir helgi,
harmar þá ákvörðun borgarráðs
Reykjavíkur að ráða til afleys-
inga mann sem engan veginn
stenst þær faglcgu kröfur sem
gerðar eru til starfans.
„Ákvörðun þessi“, segir í
ályktun fundarins virðist „til-
komin að hluta til vegna umsagna
og afstöðu yfirmanna slökkvist-
öðvarinnar, og gerð með fullri
vitund og vilja þeirra. í samtölum
yfirmanna við trúnaðarmenn
starfsmanna hefur komið fram að
borgarráð muni reka hvern þann
brunavörð sem neiti að gegna
skráningu með þeim afleysinga-
manni sem hér um ræðir.“
Bendir fundurinn á að borgar-
ráð hafi með ráðningunni snið-
gengið þau ákvæði samþykktar
um Slökkvilið Reykjavíkur er
varða skilyrði sem afleysinga-
menn verða að uppfylla og ráðið
samþykkti í maí sl.
Þá segir í ályktuninni að bruna-
verðir hafi afráðið að láta borg-
arráði eftir vinnubrögð einhliða
valdboðs sem gangi þvert á vilja
brunavarða. Mistök hafi verið
gerð og þau sé óþarfi að endur-
taka. Hins vegar er borgarráði
bent á að fastráðning viðkomandi
starfsmanns komi ekki til greina
og muni brunaverðir fylgja mál-
inu fast eftir og leita stuðnings
viðkomandi stéttarfélaga.
-rk
Neftóbak
Ófínt að
snússa sig
Neftóbakskarlar sjaldséðir fuglar.
Neftóbakssalan2% afallritóbakssölunni. Af
sem áður var - þriðjungur um aldamótin
r
Aþessum síðustu og verstu eru
ncftóbakskarlar orðnir harla
sjaldséðir fuglar. Aðeins 4% ís-
lenskra karla á aldrinum 15-79
ára snússa sig reglulega. Flestir
eru ncftóbakskarlarnir komnir
yfir fimmtugt - einn af hverjum
tíu sem komnir eru yfir miðjan
aldur taka í nefið.
Þessar upplýsingar koma fram
í síðasta tölublaði Heilbrigðis-
mála, þar sem greint er frá niður-
stöðum könnunar sem Krabbam-
einsfélagið fékk gerða í fyrra.
Svör bárust frá 1159 körlum og
konum.
Könnun leiddi m.a. í ljós að
engin kona var í hópi þeirra sem
taka að staðaldri í nefið, hins veg-
ar höfðu örfáar látið af þeim
„arma“ sið. Hins vegar sögðust
6% karla hafa vanið sig af fíkn-
inni og þar af voru flestir á eldri
aldurstigum.
Af þessu má ráða að neftób-
aksbrúkun hafi verið mun meiri á
árum áður, sem ljósast sést á því
að notkunin er einkum bundin
við þá sem eldri eru. Neftób-
aksnotkun var áður algeng hér á
landi. Uppúr síðustu aldamótum
nam neftóbaksinnflutningurinn
um þriðjungi af heildarinnflutn-
ingi tóbaks, en nú er sala neftó-
baks aðeins um 2% tóbaks-
sölunnar. Það jafngildir því að
hvert mannsbarn á landinu taki
70 grömm í nefið á ári. Á fimmta
áratugnum nam neftóbakssalan
um 380 grömmum á ári á hvern
fullorðinn íbúa.
-rk
Stólakaup Háskólabíós
Staöfesting á bágri
samkeppnisstöðu
Satt að segja er forsvarsmönn-
um Háskólabíós gert að reka
stofnunina fyrir pínlega skammt-
að fé. Því er ekki að undra að sá
kostur sé valinn að skoða lægsta
tilboð þótt það komi erlendis frá,
sagði Svavar Gestsson
menntamálaráðherra um fyrir-
huguð stólakaup í viðbyggingu
Háskólabíós.
Eins og kunnugt er af fréttum
íhugar byggingarnefndin tilboð
frá þýsku fyrirtæki í þau átta-
hundruð sæti sem fyrirhuguð eru
í viðbótabyggingunni. Eitt til-
boðanna sem barst var frá ís-
lenskum húsgagnaframleiðanda
um smíði á stólunum. Að sögn
forráðamanna bíósins er íslenska
tilboðið óaðgengilegt sökum þess
hve það er hátt.
Svavar sagði að þetta sýndi
öðru fremur hve samkeppnis-
staða íslensks húsgagnaiðnaðar
væri slæm. - Auðvitað ber að
kosta kapps að taka íslenskum til-
boðum ef þau standast tilboðum
um erlenda framleiðslu snúning.
Jafnframt verður að gera ráðstaf-
anir til þess að erlendir fram-
leiðendur geti ekki undirboðið ís-
lenska framleiðslu, sagði Svavar.
-rk
„Lítilsvirt og
vanþakklát störf ‘
Launajöfnuður er hugtak sem
flestir virðast jánka í orði en fæst-
ir vilja á borði. Samt sem áður
hleypur venjulegu daglaunafólki,
sem rétt skrimtir af mánaðarhý-
runni, kapp í kinn þegar fréttist af
himinháum launagreiðslum til
einstakra manna eða starfsstétta,
- launagreiðslur sem fljótt á litið
virðast úr öllum takt við það sem
gengur og gerist á vinnumarkaði.
Undanfarin misseri hefur
nokkur slík dæmi rekið á fjörur
fjölmiðla og alþjóð fengið pata
af. Ekki alls fyrir löngu birti
fjármálaráðuneytið lista yfir 100
tekjuhæstu einstaklinga í þjón-
ustu ríkisins á síðasta ári. Þar
hlupu mánaðarlegu launag-
reiðslurnar ekki á tugum þús-
unda heldur hundruðum. Sömu-
leiðis greindi fréttatímaritið
Þjóðlíf nýlega frá upplýsingum úr
launakönnun Hagvangs þar sem
fram kom að hæstu laun næmu
litlum 656.000 krónum á mánuði.
Fyrir skemmstu sagði Þjóðvilj-
inn frá því að algeng laun bæjar-
stjóra væru á bilinu 200 til
250.000 krónur á mánuði í það
heila tekið og dæmi væru um að
launagreiðslurnar næmu yfir
300.000 krónum á mánuði. Sam-
kvæmt þessu verða bæjarstjórar
að teljast með ýmsum hátekju-
hópum, s.s. yfirmönnum ríkis-
stofnana, sendiherrum, flugum-
ferðarstjórum, sjúkrahúss- og
heilsugæslulæknum, forstjórum
fyrirtækja og ýmsum þeim sem
kallast sérfræðingar.
Að vera með
rettlætingarnar
á hreinu
Hér skal ekkert mat lagt á það
hvort launakjör bæjarstjóra séu
réttmæt eða ekki, - ekki frekar
en launakjör annarra starfshópa
sem svipað er ástatt um.
Hitt er þó ljóst að bæjarstjórar
eru sama marki brenndir og aðrir
þeir sem skipa hærri tekjuhópana
þegar talið berst að laununum. Á
réttlætingunum stendur yfirleitt
ekki: þeir segjast ekki of sælir af
sínu, þeir vinni fyrir sínum
launum - ef ekki gott betur - og
þeir unni sér helst aldrei hvfldar.
Hjá þeim bæjarstjórum sem
Þjóðviljinn náði tali af, var sama
viðkvæðið hjá flestum: starfið
sem ég vinn er í raun illa launað
miðað við þær kröfur sem gerðar
eru, oft á tíðum þurfum við að
taka ákvarðanir sem kunna að
vera illa þokkaðar af mörgum og
koma mönnum misjafnlega.
Starfið er því lítilsvirt og van-
þakklátt.
Hvað sem slíkum staðhæfing-
um líður til rættlætingar á launum
bæjarstjóra, virðist ekki hægt að
grípa á neinum þeim atriðum sem
lögð eru til grundvallar því hvaða
laun bæjarstjórar skuli hafa. Þeir
sveitarstjórnarmenn sem blaðið
ræddi við kunnu fæstir nokkur
skil á því hvað væri lagt til grund-
vallar launamatinu þegar samn-
ingar væru gerðir við bæjarstjóra,
nema ef vera kynni samanburður
við það sem gjaldgengt væri með-
al annarra bæjarfélaga og þau
launakjör sem gilt hefðu fyrir
þann sem gegndi stöðu bæjar-
stjóra næstur á undan.
Sigurðar J. Sigurðssön, forseti
bæjarstjórnar á Akureyri, sagði í
samtali við blaðið að líklegast
væri að mið væri tekið af umfangi
starfsins, stærð og veltu sveitar-
félagsins.
- Bæjarstjórar vinna nánast
ómælda yfirvinnu. Þeir verða að
vera boðnir og búnir til að svara
öllu kvabbi og sitja fundi hvenær
og hvar sem er. Jafnframt ber
þess að geta að bæjarstjórar eru
ráðnir lengst til fjögurra ára.
Oft á tíðum er verið að dekstra
menn til að taka að sér starfið og
fá þá til að taka sig upp með fjöl-
skyldu og yfirgefa það starf sem
þeir hafa gegnt. Það er því ekki
að undra þótt það verði að meta
þetta einhvers við menn og launa
þá í samræmi við það, sagði Sig-
urður.
Sigurður, sem og ýmsir aðrir
þeir sveitarstjórnarmenn sem
rætt var við, sögðu að oftast nær
réðust launakjör bæjarstjóra af
því hvernig kaupin gerðust á eyr-
inni í öðrum bæjarfélögum, sem
og þeim samningum sem gilt
hefðu við fráfarandi bæjarstjóra.
Launapukur
hjá ríki og bæ
Eitt af því sem utanaðkomandi
verða fljótlega áskynja þegar þeir
reyna að rýna í laun þeirra sem
grunur leikur á að teljist til hinna
tekjuhærri, er að menn vilja
ógjarna ræða þau laun sem þeir
hafa. Þeim mun hærri laun sem
menn hafa, þeim mun passa-
í BRENNIDEPLI
samari virðast þeir vera um að
launin komist ekki í hámæli.
Það er kunn staðreynd að á
hinum almenna vinnumarkaði
hefur lengstum ekki þótt við hæfi
að stjórnendur fyrirtækja og aðr-
ir hátt settir hrópuðu um launa-
kjör sín á torgum. Þannig hafa
atvinnurekendur í raun getað
launað þá sem þeir telja verðugra
eftir allt öðrum mælistikum en þá
sem verða að hlíta því að þiggja
laun samkvæmt kjarasamning-
um.
Gagnstætt almenna vinnu-
markaðnum hafa menn hneigst
til tröllatrúar á því opinbera og
talið það ganga á undan með
góðu fordæmi. Á þeim bæ tíðkist
ekki slíkt launapukur.
Því kemur mönnum það dálítið
í opna skjöldu þegar í ljós kemur
að sömu lögmál virðast vera í
fullu gildi hjá ríki og bæ.
Þannig hefur ríkisvaldið
brugðist þeirri lagalegu skyldu
sinni að birta árvisst með fjárlag-
afrumvarpi skrá yfir opinbera
starfsmenn og eftir hvaða
launakjörum þeir eru ráðnir.
- Það er skýrt kveðið á um þetta í
lögum frá 1974, sagði Páll Hall-
dórsson, formaður BHMR,
- skráin birtist framan af með
fjárlagafrumvörpum, eða allt til
Pví hœrra sem menn
eru launaðir, þeim
mun passasamari eru
þeirmeð að launin
komist ekki í hámæli.
ársins 1985, en síðan ekki söguna
meir.
- Öll slík upplýsingaleynd elur
á allskyns sögusögnum. Því
hlýtur það að vera öllum til hags-
bóta að upplýsingar um launanið-
urröðun ríkisstarfsmanna séu op-
inberar, sagði Páll.
Páll sagði að miklu skipti fyrir
stéttarfélög opinberra starfs-
manna að hafa aðgang að upplýs-
ingum um launaniðurröðunina.
- Meðan þessum upplýsingum er
haldið leyndum getum við til að
mynda ekki séð hversu mörgum
starfsmönnum hins opinbera er
raðað af ráðherrum og hve marg-
ir hlýta niðurröðun samkvæmt
kjaradómi. Slíkar upplýsingar
skipta vitanlega miklu máli í sam-
bandi við alla kjarasamninga-
gerð, sagði Páll.
Páll sagði að það fengi ekki
staðist, eins og haft hefur verið
eftir hagsýslustjóra, að tæknilegir
örðugleikar væru á því að birta
starfsmannaskrána árlega. í for-
mála að starfsmannaskránni frá
1979 segir að framvegis eigi að
vera hægt að gefa út skrána með
eins mánaðar fyrirvara hvenær
sem er á árinu „með lítilli auka-
vinnu fyrir Launadeild.“
- Manni virðist að stjórnar-
stofnanir hafi tilhneigingu til að
lúra á upplýsingunum. Almennt
séð reikna ég með að tilgangur
þessa pukurs sé að koma í veg
fyrir að launagreiðslur til hærra
launaðra starfsmanna komist í
hámæli. Ég reikna ekki með því
að lægra settum starfsmönnum sé
raðað af ráðherrum, sagði Páll.
Svipuðu máli virðist gegna
meðal bæjarfélaganna. Sumir
þeirra bæjarstjóra sem rætt var
við sögðu laun sín ekki koma
utanaðkomandi við. Sömu sögu
er að segja varðandi svör sem
fengust á nokkrum bæjarskrif-
stofum. Launin voru sögð trún-
aðarmál sem ekki væru gefin
upp.
En það eru ekki aðeins utanað-
komandi sem ekki fá að vita um
iaun bæjarstjóranna. Heimir
Ingimarsson, bæjarfultrúi Al-
þýðubandalagsins á Akureyri,
sagði til að mynda að minnih-
lutinn hefði ekki fengið laun bæ-
jarstjóra uppgefin þótt eftir hefði
veri leitað. Fleiri bæjarfulltrúar
kunnu að greina frá hliðstæðum
sögum.
- í raun varðar alla bæjarbúa
um launakjör bæjarstjórans, ekki
aðeins bæjarfulltrúa. Sama gildir
einnig um alla aðra embættis-
menn bæjarfélagsins. Fyrst störf
bæjarfulltrúa eru lögð undir dóm
bæjarbúa í kosningum, er ljóst að
menn geta ekki metið störf þeirra
nema að því tilskildu að allir hafi
jafnan aðgang að öllum upplýs-
ingum sem bæjarfélagið varða.
Það á jafnt við um laun bæjar-
stjóra sem aðrar upplýsingar,
sagði einn þeirra bæjarfulltrúa
sem rætt var við. _rk
Þriðjudagur 25. júlf 1989 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 3