Þjóðviljinn - 18.10.1989, Blaðsíða 3

Kjaramál
Lækkun varð
að hækkun
Vörugjaldslækkun 1. septemb-
er síðastliðinn uppá 9% á heimil-
isbúnaði, timburvörum, innrétt-
ingum raflögnum o.fl. kom fram
sem hækkun á sama lið við út-
reikning framfærsluvísitölu í okt-
óber. Lækkunin náði einnig til
aðfanga til framleiðslu. Verð-
lagsstofnun fylgist með málinu.
Framleiðendur og innflytjendur
vilja skýra málið að hluta til með
óhagstæðri gengisþróun síðustu
misseri og hinsvegar að þeir hafi
ekki náð fram verðlækkunum
þessara vörutegunda nú vegna
erfiðra markaðsaðstæðna á fyrri
hluta ársins.
Vörugjaldslækkunin hefur
þannig gufað upp og einungis
orðið til að hamla enn frekari
hækkunum á þessum vörum.
Menn í fjármálaráðuneytinu
segja að það hljóti að hafa verið
mikið hörmungatímabil í fram-
leiðslugreininni og verslun með
heimilisbúnað ef 9% vörugjalds-
lækkun hafi ekkert að segja til
lækkunar vöruverðs. Þetta komi
þeim á óvart og fyrstu viðbrögð
hljóti að vera þau að athuga hvort
skattar á vörur hafi ekki lengur
áhrif á vöruverðið.
fmg
Útvarpsráð
Ingimar sagður
vanhæfur
Útvarpsráð telur Ingimar Ing-
imarsson ekki hæfan til að gegna
einn starfi þingfréttamanns Sjón-
varpsins. Ráðið vill hafa annan
fréttamann við hlið Ingimars eða
fá einhvern annan til að gegna
starfi Ingimars. Engu að síður
verður Ingimar áfram eini þing-
fréttamaður Sjónvarpsins, enda
nýtur hann fyllsta trausts Boga
Ágústssonar fréttastjóra.
Þetta kom fram á útvarpsráðs-
fundi 29. september sl. og var
rætt að nýju viku síðar. Á fyrri
fundinum kom fram gagnrýni á
Ingimar og eindregin tilmæli til
fréttastjóra um að hafa fleiri en
einn þingfréttamann. Þessi til-
mæli voru samþykkt af sjö með-
limum útvarpsráðs og viku síðar
spurðist Magnús Erlendsson fyrir
um svör Boga Ágústssonar við
þeim. Þegar Pétur Guðfinnsson
framkvæmdastjóri Sjónvarpsins
sagði Ingimar njóta fyllsta trausts
síns og fréttastjóra lögðu Magnús
og Rúnar Birgisson fram bókun
þessu til ítrekunar og sögðu með
öllu óviðunandi að Ingimar yrði
einn með þingfréttir á komandi
vetri.
- Ingimar virðist ekki ráða við
starf sitt á annatímum og hefur
margsinnis klúðrað málum í skýr-
ingum. Þetta er algjörlega ópólit-
ískt mál, enda voru allir sjö með-
limir útvarpsráðs þessu samþykk-
ir. Bogi virðist ætla að hafa til-
mæli okkar að engu þannig að
ráðið er ekki virt viðlits, sagði
Magnús Erlendsson í útvarps-
ráði.
- Það er prinsipp hjá mér að
ræða ekki opinberlega mál starfs-
manna en ég get vísað í bókun
útvarpsráðs þar sem fram kemur
traust mitt til Ingimars, sagði
Bogi Ágústsson.
- Ég ætla ekki að fara að
munnhöggvast við útvarpsráð
enda er fréttastjóri yfirmaður
minn og ég ræði mínar fréttir við
hann. Eg er því ósköp rólegur yfir
þessu en þakka fréttastjóra
auðvitað stuðninginn og er
ánægður með viðbrögð hans í
þessu máli, sagði Ingimar Ingi-
marsson fréttamaður.
-þóm
Þverpólitísk átök á Alþingi
Mynd: Kristinn.
Alþingi íslendinga kom saman
fyrir rúmri viku. Fyrsta vika
þings er jafnan daufleg á yflr-
borðinu. Þá er kosið í nefndir og
helstu embætti þingsins og mál-
efnalegur ágreiningur liggur í lág-
inni. A síðasta þingi var staða
ríkisstjórnarinnar í þinginu
önnur en nú. Hún hafði ekki
meirihluta í neðri deild en fékk
stuðning Borgaraflokks og stund-
um Kvennalista í einstökum mál-
um og kom í gegnum þingið öllum
sínum stærstu málum. Þetta
„lán“ ríkisstjórnarinnar má
sennilega skrifa á viljaleysi
stjórnarandstöðuflokkanna til að
halda út í kosningar. Enginn
þeirra vildi fá dóm þjóðarinnar
síðasta haust eða á síðasta vetri.
Sjálfstæðisflokkurinn vegna þess
að í honum kraumaði undir niðri,
Borgarflokkurinn vegna þess að
pólitískt líf hans hangir á blá-
þræði og Kvennalistinn vegna
þess að hann gat ekki fundið
neina augljósa ástæðu til að vilja
fella stjórnina.
Það þing sem nú fer í hönd
verður að öllum líkindum í flestu
ólíkt síðasta þingi. Með ríkis-
stjórn sem hefur öruggan meiri-
hluta, getur stjórnarandstaðan
leyft sér miklu harðari stjórnar-
andstöðu, þar sem afleiðingar
þeirrar hörku þurfa ekki að ieiða
til kosninga, sem aftur kemur sér
síðan vel með hliðsjón að því að
sveitarstjórnarkosningar eru í
nánd. Sjálfstæðisflokkurinn var
til að mynda ekki í stjórnarand-
stöðu nema að nafninu til á síð-
asta þingi. Þessi stærsti
stjórnmálaflokkur landsins kom
ekki fram sem neinn valmögu-
leiki við ríkisstjórnina, hann
lagði sárafá mál fram á þinginu.
Sjálfstæðisflokkurinn var meira
eins og hópur bók-
menntagagnrýnenda, sem kvaddi
sér hljóðs í þingsölum þegar
frumvörp og ályktanir voru lögð
fram og hrópuðu þessa pappíra
niður sem hinar verstu „bók-
menntir".
Alþingi og sveitar-
stjornarkosningar
Nú geta þessir „bók-
menntagagnrýnendur" leyft sér
að Ieggja fram eigin „bækur“ um
allt milli himins og jarðar. Þing-
menn virðast almennt á þeirri
skoðun að sveitarstjórnarkosn-
ingar að vori muni hafa áhrif á
störf Alþingis. Þeir eru þó ekki
sammála um hver þau áhrif verði.
Guðmundur Ágústsson, þing-
flokksformaður Borgaraflokks,
segist ekki í vafa um að sveitar-
stjórnarkosningarnar muni hafa
áhrif á málflutning þingmanna.
Hann sagðist telja að þingmenn
Sjálfstæðisflokksins myndu
„spila frítt spil“ inni á Alþingi í
áróðursskyni fyrir borgarstjórn-
arkosningar og önnur kjördæmi
myndu einnig hafa áhrif þar á.
Hjörleifur Guttormsson, starf-
andi þingflokksformaður AI-
þýðubandalags, tekur í svipaðan
streng og telur að Sjálfstæðis-
flokkurinn muni sækja fastar að
ríkisstjórninni, með landsfund að
baki, en hann gerði í fyrra. Hjör-
leifur sagðist þó mótfallinn því að
þinghald yrði stytt eins og ætti að
gera, vegna sveitarstjórnarkosn-
inga.
Halldór Blöndal, starfandi
þingflokksformaður Sjálfstæðis-
flokksins, telur aftur á móti að
sveitarstjórnarkosningar muni
fyrst og fremst hafa áhrif á stjórn-
arsinna. Þeir verði órólegri en
ella vegna þeirra. Mikill þrýsting-
ur yrði frá sveitarstjórnar-
mönnum, sem ekki teldu aðstæð-
ur til sveitarstjórnarkosninga
góðar nú, vegna ömurlegrar
stöðu ríkisstjórnarinnar. Miklar
líkur væru á, og nánast víst, að
óvinsældir ríkisstjórnarinnar
kæmu fram í sveitarstjórnarkosn-
ingunum. Halldór sagði að
reikna mætti með mikilli ókyrrð á
vinnumarkaði eftir áramótin. Al-
mennt launafólk myndi ekki
sætta sig við að verðbólga héldi
áfram, ríkisstjórnin héldi áfram
að þyngja skatta á sama tíma og
launahækkunum væri haldið í
lágmarki á tímum minnkandi at-
vinnuöryggis.
Þingflokksformaður Kvenna-
listans, Kristín Einarsdóttir, taldi
að sveitarstjórnarkosningarnar
hefðu ekki áhrif á störf þingsins.
Sveitarstjórnir væru óháðar þing-
inu og hún vonaði að kosningar
til þeirra hefðu ekki áhrif á störf
í BRENNIDEPLI
„Þó hefég þá trú að
það muni ekki ganga
eins vel hjá ríkis-
stjórninni að ná sam-
an í öllum málum nú
°g ífyrra, til að
mynda ísambandi
við fjárlagafrumvarp-
ið og tekjuöflunar-
frumvörp sem tengj-
ast því, “ sagði Kristín
Einarsdóttir
þingsins. Hún teldi mjög miður ef
svo yrði.
Þverpólitískar línur
En hvað kemur til með að ein-
kenna þetta þing, að mati þessara
odddvita þingflokkanna? „Ég
held að þetta þing eigi eftir að
taka á mjög umdeildum málum,
sem geta einnig orðið mjög um-
deild í röðum stjórnarsinna og að
stjórnin þurfi þá að taka mið af
því,“ sagði Hjörleifur Guttorms-
son. Ekki væri víst hvernig þessi
mál kæmu fyrir þingið. Hér vísaði
Hjörleifur til stóriðjumálanna
sem iðnaðarráðherra hefði látið í
veðri vaka að kæmu fyrir þingið.
Ef þau mál kæmu í því formi sem
unnið hefði verið að, hlytu þau að
verða mjög umdeild í þinginu.
Sama gilti um málefni Evrópu-
bandalagsins (EB) og samskipti
við það, að sögn Hjörleifs. Þar
væru stórmál á ferðinni sem hlytu
að verða mikið rædd í þinginu.
Þingflokkur Alþýðubandalagsins
hefði það umfram aðra þing-
flokka að hafa samþykkt ályktun
í þessum efnum og sú ályktun
yrði þingmönnum flokksins gott
veganesti í umræðunni um EB.
Málið snerist fyrst og fremst um
það hvort menn teldu ráðlegt að
fara í formlegar samningaviðræð-
ur við EB í samfloti með öðrum
EFTA-ríkjum. Það væri þýðing-
armikið að utanríkisráðherra,
Jón Baldvin Hannibalsson, hefði
lýst því yfir að hann hann myndi
leggja málið formlega fyrir Al-
þingi og óska eftir formlegri af-
stöðu þess, um hvort gengið skuli
til viðræðna eða ekki
Fyrir áramótin mun umræðan
á Álþingi aðallega snúast um
tekjuöflunarfrumvörp ríkis-
stjórnarinnar, að mati Guð-
mundar Ágústssonar, svo og
breytingar á virðisaukaskatti og
stofnun umhverfismálaráðuneyt-
is. Hann taldi einnig að mál sem
kæmu fyrir þingið um og upp úr
áramótum, um uppstokkun
stjórnarráðsins og endurskoðun
útvarpslaga, myndu verða hita-
mál og þar myndu menn hafa ól-
íkar skoðanir innan stjórnarands-
töðu og stjórnar en ekki bara á
milli stjórnar og stjórnarands-
töðu.
„Það verða auðvitað mikil átök
í sambandi við skattamál og at-
vinnumál, það er augljóst. Ég get
ekki séð hvernig ríkisstjórnin
kemst fram úr því, í henni eru
menn ósammála í grundvallarat-
riðum í öllum þessum málum,
hvort sem horft er til skattamál-
anna, sjávarútvegsmála og
atvinnumála yfirleitt og jafnvel til
viðskiptamála,“ sagði Halldór
Blöndal. Hann sagði sterkari
stöðu ríkisstjórnarinnar í þinginu
ekki breyta því góða samstarfi
sem hefði verið á milli Sjálfstæð-
isflokksins og Kvennalistans á
Alþingi. Þessir tveir flokkar væru
auðvitað ekki sammála í öllum
atriðum og greindi víða á, en
hann sæi ekki af hverju samvinn-
an ætti ekki að geta orðið góð
áfram.
Sjálfstæðisflokkurinn mun að
sögn Halldórs leggja áherslu á að
berjast gegn skattahækkunum.
Flokkurinn vildi lækka skatta.
Hann nefndi einnig málefni EB,
samkeppnisstöðu atvinnuveg-
anna og stóriðjumálin sem mál
sem flokkurinn myndi leggja
mikla áherslu á. Þá taldi Halldór
til stjórnun fiskveiða, sem Sjálf-
stæðisflokkurinn hefði umfram
ríkisstjórnina að hafa myndað af-
stöðu til.
Ráðherrar berja
þingmenn til hlýðni
Telur nýbakaður þingflokks-
formaður Kvennalistans að yfir-
standandi þing verði frábrugðið
síðasta þingi?
„Já, ég reikna nú með því. Síð-
ustu tvö þing sem ég hef setið
hafa verið mjög ólík og ég reikna
með því að þetta verði það einn-
ig, þótt fyrstu dagarnir bendi
kannski ekki til þess,“ sagði
Kristín. Hún héldi að það hlyti að
hafa einhver áhrif á stöðu ríkis-
stjórnarinnar að hún hefði nú
meirihluta í báðum deildum. „Þó
hef ég þá trú að það muni ekki
ganga eins vel hjá ríkisstjórninni
að ná saman í öllum málum nú og
f fyrra, til að mynda í sambandi
við fjárlagafrumvarpið og tekju-
öflunarfrumvörp sem tengjast
því,“ sagði Kristín. Ríkisstjórn-
inni hefði ekki gengið sérlega illa
að koma sínum málum fram á síð-
asta þingi. Hefði fengið stuðning
Borgaraflokks þótt hann væri
utan stjórnar og stjórnarandstað-
an hefði í ýmsum málum tekið
málefnalega afstöðu og sjálfsagt
myndi það gerast áfram, án þess
að hún væri að fella einhverja
dóma í þeim efnum.
Kristín sagði að sér hefði þótt
einkennilegt hvað ríkisstjórnin
kæmi seint fram með sín mál og
hvað ráðherrar virtust vera
valdamiklir innan sinna flokka:
Þeir virtust geta barið aðra þing-
menn í flokkunum til hlýðni
þannig að mál sem í raun hefðu
ekki meirihluta í þinginu fengju
meirihlutastuðning þegar kæmi
til afgreiðslu þeirra í deildum.
Þetta gerði það að verkum að
ríkisstjórnin hefði ótrúlega mikil
völd.
Að sögn Kristínar verður engin
breyting á vinnubrögðum
Kvennalistans. Hann hefði ekki
haft nána málefnalega samstöðu
með neinum einum flokki hingað
til. Kvennalistinn myndi reyna að
vinna málefnalega eins og áður.
Það væri hins vegar erfitt að
treysta ríkisstjórninni til nokk-
urra verka og það myndi sjálfsagt
hafa einhver áhrif á afstöðu
Kvennalistans í einstökum mál-
um.
Það má ljóst vera af ummælum
þessara fulltrúa einstakra flokka
á Alþingi, að töluvert getur
gengið á í sölum Alþingis í vetur.
Nokkur viðamikil mál munu
koma til kasta þingsins, mál sem
munu jafnvel ganga þvert á
flokkspólitískar línur. Þá er einn-
ig ljóst að einstakir flokkar munu
heyja vinsældastríð í þingsölum,
undir miklum þrýstingi frá
sveitarstjórnarmönnum um allt
land. 112. löggjafaþingið gæti því
orðið eftirminnilegt þing. -hmp
Mlðvikudagur 18. október 1989 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 3