Þjóðviljinn - 13.12.1989, Blaðsíða 6

ERLENDAR FRETTIR
Utanríkisráðherrafundur Nató
Breyting á hlutverki á dagskrá
Vestur-Evrópuveldi uggandi útafhorfum á sameiningu Þýsklands.
Berlínarrœða Bakers: Nýtt tímabil sameinaðrar Evrópu í vændum
Utanríkisráðherrar Natóríkja
koma saman á ráðstefnu í
Brussel síðar í vikunni og ér talið
að aðalumræðuefni þeirra að
þessu sinni verði byltingarkennd-
ar breytingar í Austur-Evrópu
Ortega Níkaragvaforseti - í yfir-
lýsingunni virðist felast að hann
lofi að láta af stuðningi við Fara-
bundo Martí-þjóðfrelsisfylking-
una, en óljóst er hvort samkomu-
lagið auðveldar honum að koma
kontrum af höndum sér.
Mið-Ameríka
Friðaiyfirlýsing
fbrseta
Hvatt til afvopnunar
salvadorskra skœru-
liða og kontra
Ráðstefnu forseta fimm Mið-
Ameríkuríkja, Gúatemaia,
Salvadors, Hondúras, Níkaragva
og Kostaríku I San José, höfuð-
borg síðastnefnda landsins, lauk í
gær með samkomulagi, sem ætl-
að er að þoka málum þessa
heimshluta í friðarátt. í sameigin-
legri yfirlýsingu forsetanna er
skorað á uppreisnarmenn í Salva-
dor að láta af árásum, er líklegt sé
að valdi óbreyttum borgurum
tjóni, og helst að lýsa yfír vopna-
hléi.
í yfirlýsingunni er einnig hvatt
til þess að Bandaríkin láti af
stuðningi við kontra, án þess þó
að séð verði að forsetarnir beini
áskorun um það til Bandaríkja-
stjórnar beint. Hinsvegar er
mælst til þess að fé ætlað kontrum
sé héreftir látið ganga til eftir-
litsnefndar þeirrar á vegum Sam-
einuðu þjóðanna og Bandalags
Ameríkuríkja (OAS), sem ætlað
er að hafa umsjón með upplausn
kontraliðs. Skorað er í yfiriýsing-
unni á umrædda nefnd að taka
einnig að sér að vinna að upp-
lausn liðs uppreisnarmanna í Sal-
vador og forsetarnir mælast til
þess við Perez de Cuellar, fram-
kvæmdastjóra S.þ., að hann
leitist við að fá ríki utan Mið-
Ameríku, sem hafi þar hagsmuna
að gæta (átt mun við Bandaríkin,
Kúbu og Sovétríkin), til að gera
sér meira far um en hingað til að
stuðla að friði þar.
Sagt er að allir forsetamir séu
ánægðir með niðurstöður ráð-
stefnunnar, einkum þeir Cristiani
frá Salvador og Ortega frá Níkar-
agva. Óljóst er hinsvegar hvort
samkomulag þetta breytir
nokkru, því að ólíklegt er talið að
Farabundo Martí-þjóðfrelsis-
fylkingin í Salvador og kontrar
bregðist vel við því og ekkert hef-
ur fram komið um að Bandaríkin
séu tilleiðanleg að láta af stuðn-
ingi við kontra.
Reuter/-dþ.
undanfarnar vikur, horfur á
endursameiningu Þýskalands og
líkur á breytingum á viðfangsefn-
um bandalagsins með hliðsjón af
þessu tvennu og deilur Grikkja og
Tyrkja, sem valdið hafa drætti á
frágangi samnings um niður-
skurð svokallaðs hcfðbundins
vígbúnaðar í Evrópu.
Með hliðsjón af flóðöldu um-
bóta og breytinga í Austur-
Þýskalandi, Tékkóslóvakíu og nú
síðast í Búlgaríu frá því í s.l. mán-
uði og niðurstöðum Möltufundar
verður á dagskrá ráðherranna
hvernig Atlantshafsbandalagið
megi verða stjórnmálalegs eðlis
fremur en verið hefur og hernað-
arlegt hlutverk þess minna. Jam-
es A. Baker, utanríkisráðherra
Bandaríkjanna, lagði í gær til í
ræðu, sem hann flutti í Vestur-
Berlín, að unnið yrði að því að til
sögunnar kæmi sameinuð Evrópa
með nýju, pólitísku hlutverki
fyrir Nató og nánari tengslum
milli Bandaríkjanna og Evrópu-
bandalagsins, eins og það er orð-
að í Reuterfrétt. Baker komst
ennfremur að orði á þá leið að
nauðsyn væri að koma smám-
saman á nýrri skipan í heimsmál-
um er hentuðu því nýja tímabili
er nú færi í hönd.
Horfur á endursameiningu
Þýskalands eru orðnar mikið
áhyggjuefni innan Nató og á-
greiningur um það efni er veru-
legur innan bandalagsins, enda
þótt reynt sé að halda honum
niðri. Vestur-Evrópuveldin
gömlu óttast að sameinað Þýska-
land yrði risaveldi í efna-
hagsmálum, Mið-Evrópuveldi
fyrst og fremst og áhugaminna en
Vestur-Þýskaland er um samstarf
við Vestur-Evrópuríki og Nató.
Bandaríkin hafa einnig áhyggjur
af þessu, minni þó en Bretland og
Frakkland og er talið að Baker
muni á Brusselfundinum reyna
að sefa ugg þeirra út af þessu.
Uppkast að samningi um
niðurskurð hefðbundins vígbún-
aðar f Evrópu, sem Nató hyggst
leggja fram, hefur verið tilbúið
að mestu frá því í s.l. mánuði en
ekki verið hægt að ganga frá því
að fullu vegna illskuþrungins á-
greinings Grikkja og Tyrkja um
vígbúnað í Suður-Tyrklandi
vegna setuliðs þeirra síðarnefndu
á Kýpur. Vilja Grikkir að samn-
ingurinn nái til þess vígbúnaðar,
en Tyrkir mega ekki heyra það
nefnt. Er þetta orðið vandræða-
mál fyrir Nató og er búist við að í
Brussel verði fast lagt að Grikkj-
um og Tyrkjum að jafna þessa
þrætu. í uppkastinu er lagt til að
herjum Bandaríkjanna og So-
vétríkjanna í Evrópu verði fækk-
að niður í 275.000 hvorum um
sig.
dþ.
A ustur-Þýskaland
Stuðningsheimsókn
Bakers
Bandaríkjastjórn vill efla stjórn Modrows. Fyrsta heimsókn háttsetts
bandarísks stjórnmálamanns til austurþýska ríkisins
James A. Baker, utanríkisráð-
herra Bandaríkjanna, ræddi í
gær við Hans Modrow, forsætis-
ráðherra Austur-Þýskalands, í
Potsdam, þar sem Prússakonung-
ar áður lifðu í dýrlegum fagnaði
og þeir Churchill, Stalín og
Truman réðu ráðum sínum að
Þjóðverjum sigruðum 1945.
Þykja þessar viðræður tíðindum
sæta, m.a. vegna þess að þetta er í
fyrsta sinn, sem svo háttsettur
bandarískur stjórnmálamaður
kemur í opinbera heimsókn til
Austur-Þýskalands.
Heimsókn þessi var ákveðin
með stuttum fyrirvara og er haft
eftir bandarískum heimilda-
mönnum að Richard Barkley,
ambassador Bandaríkjanna í
Austur-Berlín, hafi lagt kapp á
að koma henni í kring. Téðir hei-
mildamenn segja tilgang Banda-
ríkjastjórnar með heimsókninni
vera að gera lýðum Ijóst að
Bandaríkin séu vinveitt umbóta-
sinnaðri stjórn Modrows og óski
honum alls velfarnaðar í glím-
unni við ærin pólitísk og efna-
hagslegvandamál. Fylgir sögunni
að Bandaríkjastjórn óttist nú
mjög að allt fari í upplausn í
Austur-Þýskalandi, með ófyrir-
sjáanlegum afleiðingum. Hefðu
það til skamms tíma þótt tíðindi,
að Bandaríkjastjórn auðsýndi
einmitt því ríki svo mikla um-
hyggju-
Modrow - uppörvun frá Washington.
Báðir höfðingjar lýstu að við-
ræðum loknum yfir ánægju með
þær og kvað Baker þá hafa rætt
mikilvægi þess, að yfirstandandi
umbætur héldu áfram með full-
um friði og stöðugleika. Modrow
kvaðst ánægður með að viðræður
væru hafnar með stjórnum ríkj-
anna og sagðist vona að þær
leiddu til samvinnu með þeim.
Baker vísaði ekki á bug hug-
myndinni um sameiningu Þýska-
lands, en kvað hana verða að fara
fram innan ramma samstarfs í
„nýrri Evrópu.“
Reuter/-dþ.
Víetnamar
fluttir heim
nauðugir
Bresk stjórnvöld vísuðu í gær á
bug mótmælum út af þeirri
ákvörðun sinni að flytja víet-
namska bátflóttamenn í Hong-
kong nauðuga til föðurlands
þeirra, en frestuðu þó flutningun-
um í viku. Rúmlega 50 flótta-
manna þessara voru fluttir flug-
leiðis til Víetnams í gær. Amn-
esty International, Flóttamann-
astofnun Sameinuðu þjóðanna
og forustumenn bresku stjórnar-
andstöðunnar hafa mótmælt
nauðungarflutningunum, en
stjórnin segist staðráðin í að
semja við stjórn Víetnams um
heimflutning um 40.000 bát-
flóttamanna, sem leitað hafa hæl-
is í Hongkong.
Fellt að ræða
forustuhlutverk
Sovéska þjóðfulltrúaþingið,
æðsta stofnun Sovétríkjanna um
löggjöf, hafnaði í gær tillögu um
að taka til umræðu stjórnarskrár-
bundið forustuhlutverk komm-
únistaflokksins í stjórnmálum.
Var tillögunni vísað frá með 1138
atkvæðum gegn 839 og 56 þing-
fulltrúar sátu hjá. Gorbatsjov
forseti beitti sér gegn því að mál
þetta yrði tekið til umræðu.
18 fórust
í bílslysi
18 manns biðu bana og 39
slösuðust er fólksflutningavagn
og vörubíll fermdur sementi rák-
ust á í gær við þorpið Ogies, um
120 km austur af Jóhannesarborg
í Suður-Afríku.
Járnbrautarslys
í Búlgaríu
A.m.k. 15 manns fórust og um
hundrað slösuðust í gær er búlg-
örsk farþegalest fór út af teinum.
Átti þetta sér stað á beygju og var
lestin á hraðri ferð. Hún var á leið
frá Sofíu, höfuðborg Búlgaríu, til
Varna við Svartahaf, þangað sem
fjöldi fólks fer í fríum.
Örlæti
við Pólverja
Japanir hafa ákveðið að gefa
Pólverjum og Ungverjum tækni-
legan útbúnað og matvæli að
verðmæti 50 miljónir dollara til
viðbótar 150 miljóna dollara
neyðarhjálp, sem þeir þegar hafa
heitið Pólverjum. Alls hafa ríki
fyrsta heimsins heitið Póllandi
hjálp upp á miljarð dollara.
ísrael
Von á hundmðum þúsunda Sovét-gyðinga
Natan Sharansky, fyrrum sov-
éskur andófsmaður sem sat
níu ár í þarlendum fangelsum,
hélt því fram í fyrradag að sov-
éskir gyðingar myndu flytja til ís-
raels í hundruðþúsundatali á
næstu árum. Sagði Sharansky,
sem búið hefur í ísrael síðan
1986, að þetta gætu orðið mestu
flutningar gyðinga í sögunni frá
því að þeir flýðu rannsóknarrétt
kaþólsku kirkjunnar frá Spáni
undir lok 15. aldar.
ísraelskir embættismenn telja
að 200.000-300.000 gyðingar
muni flytjast til ísraels næstu þrjú
árin og Sharansky álítur að um
hálf miljón sovéskra gyðinga vilji
komast þangað. Hann segir aðal-
ástæðurnar vera bágan efnahag
Sovétríkjanna, öryggisleysi í
sambandi við það og ótta við vax-
andi gyðingaandúð. Hingað til
hafa flestir sovéskir gyðingar,
sem flutt hafa erlendis, farið til
Bandaríkjanna, en þarlend
stjórnvöld hafa nú takmarkað
innflutning Sovétmanna þangað.
Hefur það orðið til þess að sífellt
fleiri sovéskir gyðingar kjósa nú
að fara til ísraels, enda telur
Sharansky að þeir muni ekki eiga
í önnur hús að venda.
Reuter/-dþ.
6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 13. desember 1989