Þjóðviljinn - 13.12.1989, Blaðsíða 4

þJÓÐVILJINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
Þrahyggja
Þaö kom fram í kjölfar Möltufundar leiötoga risaveldanna,
aö þeirri ríkisstjórn sem nú situr á íslandi þótti það miður að
Bush Bandaríkjaforseti skyldi ekki viljataka undir hugmynd-
ir Gorbatsjovs um að setja nú á dagskrá afvopnun á höfun-
um. Kom þettafram í máli bæði Steingríms Hermannssonar
forsætisráðherra og Jóns Baldvins Hannibalssonar utan-
ríkisráðherra. Þá var haft á orði hér í blaðinu, að þarna hefðu
íslenskir stjórnmálaforingjar sýnt af sér sjaldgæft sjálfstæði
og frumkvæði í afvopnunarmálum. Það hefði einhverntíma
þótt tíðindum sæta að íslenskir ráðherrar stæðu nær leið-
toga Sovétríkjanna en Bandaríkjanna í umræðum á Nató-
fundi, en bæði væri að tímar eru nú mjög breyttir og síðan
væri hér um að ræða svo eðlilegan hagsmunarekstur fyrir
ísland, að það væri varla við því að búast einu sinni að
Morgunblaðið kvartaði yfir uppákomunni.
Það sem nú síðast var nefnt hefur ekki ræst. Morgunblað-
ið hefur með ýmsum hætti látið í Ijós vanþóknun sína á þeirri
gagnrýni á afstöðu Bush sem fram kom í máli ráðherranna
íslensku.Ognúsíðast í gær skrifar formaður utanríkismála-
nefndar Sjálfstæðisflokkins, Hreinn Loftsson, harðorða
ádrepu á utanríkisráðherra fyrir að svíkjast undan Nató-
merkjum. Að sönnu er látið að því liggja að Steingrímur
Hermannsson sé sekur um sama athæfi, en eins og algengt
er í Sjálfstæðisflokknum er það talið miklu sárara að sjá
gamla vini í Alþýðuflokknum svíkja samræmda Natóstefnu
en óútreiknanlega framsóknarmenn.
Ádrepuhöfundur rekur syndir utanríkisráðherra, margar
og stórar. Jón Baldvin hefur brugðist samstöðu um „for-
gangsröðun verkefna" hjá Atlantshafsbandalaginu. Þá er
átt við það, að fyrst þurfi að semja um niðurskurð á landher,
síðan megi kannski snúa sér að hafinu. Greinarhöfundur er
harður á því, að hvert frávik frá þessari stefnu sé stórhættu-
legt vegna þess að tryggja verði siglingaleiðir yfir Atlantshaf
fyrir Sovétmönnum, sem séu í þeirri aðstöðu á megin-
landinu að geta „ruðst fram með tiltölulega skömmum fyrir-
vara“ með herbúnað sinn. Með því að leggja annað mat á
stöðuna á utanríkisráðherra svo að hafa grafið undan örygg-
ishagsmunum Natóríkja, spillt fyrir afvopnunarviðræðum
sem nú eiga sér stað, auk þess gæti hann „talið Sovét-
mönnum trú um að þeir séu að ná árangri í þeirri stefnu sinni
að kljúfa samstöðu vestrænna ríkja“. Og allt, segirformaður
utanríkisnefndar Sjálfstæðisflokksins, tengist þetta því að
Jón Baldvin hefur „afsalað sér forræði í öryggis- og varn-
armálum til Ólafs Ragnars Grímssonar".
Það má svo sannarlega sjá minna grand í mat sínum.
Það er eftirtektarvert, hve mjög allur málflutningur utan-'
ríkisnefndarformannsins ítrekar það sem er orðinn fastur
hryggjarliður í lífi Morgunblaðsins og Sjálfstæðisflokksins:
Þessir aðilar eiga svo erfitt með að ná áttum í breyttum
heimi, að í viðbrögðum sínum við tíðindum lenda þeir hið
næsta nöldurhópi þeirra sem helst missa spón úr sínum
hagsmunaaski við afvopnunarþróun. Enn er hjá þeim í full-
um gangi hræðsluáróður um að sovéski flotinn sé alltaf að
verða „fullkomnari og harðskeyttari". Enn lifa í hugum þess-
ara manna stríðsleikir, sem gera ráð fyrir leiftursókn Rússa
inn í Vestur-Evrópu með litlum fyrirvara - eins þótt banda-
rískar leyniþjónustur séu loks búnar að birta niðurstöður
sínar um að nú sé alllangt síðan slíkt leifturstríð hefði verið
mögulegt. Á þeim tímum þegar Varsjárbandalagið er varla
nema orðið tómt, finnst þessum mönnum að það séu háska-
leg svik að efast um það sem ofan á verður hjá bandarískum
forystumönnum hverju sinni. Tregðulögmálið virkar af svo
mögnuðum krafti á þessa menn, að þegar þeir velta fyrir sér
horfum á sameiningu Þýskalands verður þeim einna fyrst
fyrir að spyrja, hvort sameinað Þýskaland verði ekki að eiga
kjarnorkuvopn!
KLIPPT OG SKORIÐ
í fyrradag birti International
Herald Tribune leiðara úr
móðurskipi sínu, New York Tim-
es, þar sem fjallað er um þann
sparnað á ríkisútgjöldum sem
leiðir af stefnumiðum Bush og
Gorbatsjoffs um niðurskurð í víg-
búnaði. Blaðið stingur upp á því
að strax verði hafist handa um að
skipuleggja hvernig á að verja fé
því sem sparast á alríkisfjárlögum
Bandaríkjanna.
New York Times segir: „Mik-
hail Gorbatsjoff er að breyta
gangi sögunnar í Sovétríkjunum
og Evrópu. Við lok kalda stríðs-
ins býðst George Bush sama
tækifæri í Bandaríkjunum -
fyrsta tækifærið sem gefst í 40 ár
til að skipuleggja það hvernig á
að beina afli okkar frá gömlum og
síminnkandi áhættuþáttum og til
nýrra verkefna þar sem þarfirnar
eru brýnar.
Blaðið nefnir þrjú svið sem
nauðsynlegt sé að ráðast til at-
lögu við í Bandaríkjunum:
* Bein útgjöld til varnarmála.
Þriðjungur af alríkisfjárlögum
Bandaríkjanna fer í herinn.
Fjórðungurinn af því fjármagni
sem Pentagon ráðstafar er svo
notaður til að halda bandarískan
her í Evrópu.
* Hernaðartengd útgjöld. Orku-
ráðuneyti Bandaríkjanna eyðir 8
miljörðum dollara á ári til að
smíða kjarnaodda. 20 miljarðar
dollara fara til CIA og annarra
leyniþjónustuaðgerða.
* Niðurgreiðslur og skattar.
Hægt er að draga úr styrkjum til
stöndugra bænda og hætta skatta-
ívilnunum til ríkra öldunga.
New York Times klykkir út á
þennan hátt:
Engum þarf að koma á óvart
hvað verður efst á dagskrá nýrrar
áætlunar: Lækkun fjárlagahall-
ans, hörmulegt ástand í skóla-
málum, umhverfismál, eiturlyf.
Það sem er nýtt nú í lok kalda
stríðsins er tækifærið sem gefst til
að beina þeirri athygli að verk-
efninu sem það á heimtingu á.
Þetta er dýrmæt stund. Hún
varir ekki lengi.
Víkurblaðið á Húsavík bendir í
forsíðufrétt 7. des. á þá stað-
reynd, að „aðaldælskar bækur“
Rithöfundamir Cees Nooteboom til vinstri, Umberto Eco til hægri.
séu ótrúlega „fyrirferðarmiklar á
jólabókamarkaðnum“. Enginn
hreppur á íslandi leggur jafn
mikið til þessarar atvinnustarf-
semi. Bækur sem koma beint eða
óbeint úr Aðaldalshreppi eru að
minnsta kosti fjórar talsins.
Hringur Jóhannesson frá Haga
birtir listaverk sín, Sigfús
Bjartmarsson ljóð, Hólmfríður
Bjartmarsdóttir myndskreytir
tvær bækur, eftir Þingeyingana
Atla Vigfússon og Alfheiði
Steingrímsdóttur. Þessar fjórar
bækur gefa ritstjóra Víkurblaðs-
ins tileftíi til að álykta að Aðaldæ-
lingar skari ekki einungis fram úr
í tónlist, heldur líka ritlist og
myndlist - í Þingeyjarsýslu.
PACiEl'S HVHETIR.
Olaf Johansson, leiðtogi sæn-
ska Miðflokksins, skrifar í Dag-
ens Nyheter 7. des. harðorða
grein um stefnu sænsku jafnað-
armannastjórnarinnar í byggða-
málum. Olaf heldur því fram að
málefnum dreifbýlis í Svíþjóð sé
nú stefnt í mikla hættu, m.a.
vegna ráðstafana í skattamálum.
Á sama tíma og margir studdu í
orði áróðursherferðina „Hela
Sverige skall leva“, jókst mið-
stýring þéttbýlisins og vaxandi af-
skiptaleysis gætti gagnvart
vandamálum sveitanna. Olaf Jo-
hansson gagnrýnir marga aðila
fyrir að vera þannig í orði að
vekja falskar vonir fólks í
dreifbýli. Um 5% af íbúum lands-
byggðarinnar hafa flutt þaðan
síðan 1982, einkum ungt og
menntað fólk.
Miðflokksformaðurinn bendir
sérstaklega á alla þá vannýttu
möguleika sem tengjast orku-
vinnslu í landbúnaði og skóg-
rækt. Svíar hafa lengi stundað
rannsóknir á þessu sviði, og bæði
etanol-vinnsla og orkuskógar
sýnist mörgum vænlegir valkost-
ir, þótt langt sé í að sú aðferð
verði samkeppnishæf. Hins vegar
þykjast menn sjá fram á hækk-
andi orkuverð og strangari meng-
unarvamakröfur í framtíðinni.
Og þá er mikilvægt að sveitirnar
séu enn til, að til þeirra sé hægt að
leita.
Skattkerfisbreytingarí Svíþjóð
hafa það í för með sér að orku-
skógar og lífrænt eldsneyti („bio-
energi") munu bera fullan virðis-
aukaskatt, gagnstætt því sem nú
er. Þegar þar við bætast auknir
óbeinir skattar, kemur það harð-
ast niður á tekjulágu fólki sem
hefur fáa valkosti í atvinnumál-
um.
THcrrh'atrsefÉVoHrag'úbe'r'die Médiení^Dafist-def Gipftl.t.=&|R5Í3S|fl1
„die tageszeitung“ er þýskt
dagblað á vinstra kantinum, sem
notið hefur vinsælda í ákveðnum
hópum og skapað sér traust fyrir
vandaða umfjöllun um menningu
ogstjómmál. 2. des. sl. birtistþar
bráðskemmtilegt viðtal hol-
lenska rithöfundarins Cees Noot-
eboom við kollega sinn Umberto
Eco frá Ítalíu. Nefnist viðtalið „í
völundarhúsi Ecos“ og snýst um
nýjustu bók hans, „Pendúl Fouc-
aults“. Þeir sem lært hafa eðlis-
fræði muna eflaust að sá pendúll
dinglar í langri taug og sýnir
snúning jarðar í miklum róleg-
heitum. Hann er af jörðu, en
sýnir á einfaldan hátt hreyfingar
hennar eins og hann væri henni
óviðkomandi. Viðtalið fer að
nokkm leyti fram í fornbóka-
verslunum, sem rithöfundarnir
elska báðir. Þeim dvelst lengst
hjá kaupmönnum sem sérhæfa
sig í dulfræði, gullgerðarlist og
opinberanum af ýmsu tagi. Noot-
eboom líkir innvígðum samtölum
Ecos við fornbókasalana við
„tvær símaskrár sem spjalla sam-
an á dulmáli“.
Eftir miklar samræður um
heimspeki og dulfræði segir Eco:
„Það sem James Joyce fram-
kvæmdi með orðum í „Finnegans
Wake“ vildi ég útbúa með hug-
myndum - risavaxna hugmynda-
fléttu: Reykský.“
-ÓHT
pJÓÐVILJINN
Síðumúla 6 -108 Reykjavík
Sími: 681333
Kvöldsími: 681348
Símfax: 681935
Útgefandi: Útgáfufólag Þjóðviljans.
Framkvœmdastjórl: Hallur Páll Jónsson.
Ritstjórar: Ámi Bergmann, Ólafur H.Torfason.
Fréttastjóri: Sigurður Á. Friðþjófsson.
Aðrir biaðamenn: Dagur Þorleifsson, Elías Mar (pr.), Guðmundur
RúnarHeiðarsson, HeimirMár Pótursson, Hildur Finnsdóttir(pr),
Ingibjörg Þorsteinsdóttir, Jim Smart (Ijósm.), Kristinn Ingvarsson
(Ijósm.), LiljaGunnarsdóttir, Ólafur Gíslason.Þorfinnurómarsson
(iþr.), Þröstur Haraldsson.
Skrifstofustjóri: Sigrún Gunnarsdóttir.
Skrifstofa: Guðrún Geirsdóttir, Kristín Pótursdóttir.
Auglýsingastjóri: Olga Clausen.
Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Svanheiður Ingi-
mundardóttir, UnnurÁgústsdóttir.
Símavar8la: Sigríður Kristjánsdóttir, Þorgerður Sigurðardóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Útbreiðslu-og afgreiðslustjóri: Guðrún Gísladóttir.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Halla Pálsdóttir, Hrefna
Magnúsdóttir.
Innheimtumaður: Katrin Bárðardóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Sfðumúlað, Reykjavík, símar: 68 13 33 & 68 16 63.
Símfax: 68 19 35
Auglý8lngar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 90 kr. Nýtt Helgarblað: 140 kr.
Áskriftarverö á mánuði: 1000 kr.
4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Mlövlkudagur 13. desember 1989