Þjóðviljinn - 02.02.1990, Qupperneq 10

Skiptar
skoðanir
um
landbúnað
Kostar einokunaraðstaða íslensks land-
búnaðar 10 miljarða álögur
á neytendur?
Er verðmyndunarkerfi landbúnaðarins
hemill á framfarir og hagræðingu?
Hafa íslenskir bændur verið lokaðir
inni í sjálfvirku stöðnunarkerfi með
fullvirðisréttinum?
Ofangreindar spurningar og fleiri eru
meðal annars til umfjöllunar í Nýju
Helgarblaði í dag
Þaö er alkunn staðreynd að verð á matvælum, einkum inn-
iendum búvörum, mun óvíða í heiminum vera hærra en hér, og
hvergi meðal þeirra þjóða sem við berum okkur gjarnan saman
við í lífskjörum. Frægast er dæmið af samanburðinum við
frændur okkar í Færeyjum: fyrir andvirði eins íslensks kjúklings
fást fimm færeyskir kjúklingar. Sama verðhlutfall er á milli
færeyskra og íslenskra eggja. Og íslensk svínakóteletta leggur
sig á þrjár færeyskar. Og íslenska lambaiærið í Færeyjum
jafngildirtveimur og hálfu læri á íslandi ef niðurgreiðslunum er
bætt við verðið hér heima. Verðmunur eins og þessi á sér
margar og flóknar skýringar. Helsta og einfaldasta skýringin er
þó sú, að Færeyingar hafa tekið þá stefnu að flytja inn landbún-
aðarafurðír og nýta sér hagstæðasta verð sem gefst á er-
lendum markaðí til hagsbóta fyrir innlenda neytendur. Sú krafa
hefur nú gerst æ háværari hér á landi að við fylgjum fordæmi
frænda okkar í Færeyjum, flytjum inn ódýrar landbúnaðaraf-
urðir og nýtum okkur það hagræði sem af slíku getur orðið fyrir
neytendur. Slíkt hagræði virðist augljóst í fyrstu, en verður
flóknara þegar við lítum til íslensks landbúnaðar og þeirrar
efnahagslegu þýðingar sem hann hefur fyrir þjóðarbúið og alla
samfélagsgerð á íslandi. Það hefur verið staðfest í íslenskum
lögum að islendingar skuli stefna að því að vera sjálfum sér
nægir um matvæli á sem flestum sviðum. Og landbúnaðurinn
hefur hingað til verið forsenda samfelldrar byggðar í landinu.
Við lifum hins vegar í síbreytilegum heimi, og meö auknum
milliríkjaviðskiptum og auknum samskiptum á milli þjóða gerast
þær raddir háværari hér á iandi, að ekkert vit sé í því að við
Islendingar þurfum að vinna fimm sinnum lengur fyrir okkar
eggi á morgunverðarborðið heldur en frændur okkar í Fær-
eyjum. Það dæmi gengur einfaldlega ekki upp til lengdar.
Spurningin er þá hvort íslenskur landbúnaður er fær um að
jafna þetta dæmi með hagræðingu og bættri samkeppnisað-
stöðu, eða hvort jafnvel sé hagkvæmt að leggja stóran hluta
hans niður með allri þeirri félagslegu og atvinnulegu röskun,
sem því myndi fylgja. Hver er raunveruleg samkeppnisstaða
íslensks landbúnaðar gagnvart erlendri framleiðslu? Nemur
hlutfallslegt óhagræði hennar gagnvart erlendri framleiðslu 10-
15 miljörðum á ári, eins og sumir hagfræðingar vilja halda
fram? Er hægt að lækka framleiðslukostnaðinn innanlands
umtalsvert? Hvernig? Hér á eftir fara viðtöl við tvo valinkunna
menn sem eru á öndverðum meiði í þessu máli. Svör þeirra og
sjónarmið bregða væntanlega nokkru Ijósi á vandann.

Markaðurinn
er skammsýnn
húsbóndi
Búvöruverð er tímabundið óeðlilega hátt hér á landi vegna þeirra
erfiðu skipulagsbreytinga sem landbúnaðurinn gengur nú í gegnum,
segir Steingrímur J. Sigfússon landbúnaðarráðherra
Þau tímabundnu vandamál i
sem íslenskur landbúnaður á við
að glíma verður að skoða út frá
langtímasjónarmiðum en ekki
eingöngu þeim sviptivindum s$m
markaðsástand býður upp á
hverju sinni. Landbúnaðurinn i
heiminum er að komast í kreppu
sem mótast af vélvæddri rányrkju ■
á landi og ofnotkun lyfja, eitur-
efna og áburðar. Landbúnaður
viða í heiminum er þannig eitt
gleggsta dæmið um atvinnugrein
sem markaðsöflin hafa leitt í
ógöngur með sífelldri kröfu um
tímabundna hámörkun ágóða án
tillits til langvinnra umhverfis-
áhrifa og áhrifa á heilsu manna.
Þær markaðsaðstæður sem nú
ríkja í heiminum á landbúnaðar-
vörum eiga eftir að breytast innan
tíðar og okkar langtimastefna má
ekki ráðast af skyndiákvörðun-
um út frá skammsýnum stundar-
hagsmunum.
Þetta sagði Steingrímur J. Sig-
fússon landbúnaðarráðherra í
samtali við Nýtt Helgarblað, þar
sem hann var meðal annars beð-
inn að leggja mat á þær staðhæf-
ingar hagfræðinga, að það hlut-
fallslega óhagræði sem íslensk
landbúnaðarframleiðsla byggi
við miðað við heimsmarkaðsverð
nemi 10-15 miljörðum króna á
ári.
Ónákvæmur
samanburöur
Öllum er trúlega ljóst að slíkur
samanburður á samkeppnishæfni
íslensks landbúnaðar við er-
lendan er afar vandasamur, segir
Steingrímur. Þessar umræddu
tölur byggja á því að allir styrkir
og greiðslur sem hægt er að
tengja landbúnaðinum, þar með
taldar niðurgreiðslur, eru sett á
aðra vogarskálina og það síðan
mælt við það verð sem finna rná
hagstæðast í heiminum án þess að
tekið sé tillit til erlendra styrkja
og framlaga til landbúnaðarins.
10 SÍÐA — NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 2. febrúar 1990