Þjóðviljinn - 02.02.1990, Side 22

Þjóðviljinn - 02.02.1990, Side 22
1 % Ý & (0 > U 7- '8 <7 10 3 S? 11 IK n >Ý /s" w~ H T~ T~ s? n 17- 3 Ig T~ S? 18 T~ e s? Zl (0 3 U 3 Z 6" lo 8 )0 S? 3 JT~ Z/ H 3 U S' 2o 8 f X. 22 2 Zl 2 V 18 H T~ T~ n- 2S 3 Z T~ v\ 7 28 zi V 10 IÉ Sfl 'X 3 V T~ 10 IZ 3 U U <7 / 0 u z$ 7- V 3 n- 3 2.(0 W~ ZíT £- S? * T~ & io 24 T~ U Ý Ý y te SL 10 ZD X U ZÞ iÉ k- V 2i ii Zt 28 d 1 7 10 s? s o 2 5 vt 3 i> s~ Ý Zl> a Z0 s 10 3 T- 2. 3 iT V ZS 28 s? lo r 25 7 w 5' Z3 V 3 s? V 34 3 MATUR AÁBDÐEÉFGHIÍJKLMNOÓPRSTUÚVXYÝÞÆÖ KROSSGÁTA NR. 81 Setjið rétta stafi í reitina hér fyrir neðan. Þeir mynda þá nafn á kaupstað. Sendið þetta nafn sem lausn á krossgátunni til Þjóðviljans, Síðumúla 37, Reykjavík, merkt: „Krossgáta nr. 81“. Skilafrestur er þrjár vikur. Verðlaunin verða send til vinningshafa. )3 5 3 )S 18 2 n 20 U Lausnarorð krossgátu nr. 78 var Jónhildur. Dregið var úr réttum lausnum, og upp kom nafn Guðnýjar Þorsteinsdóttur, Mávanesi 23, Garðabæ. Hún fær senda bókina Enginn er eyland eftir Kristin E. Andrésson, sem Mál og menning gaf út 1971. FJOLSKYLDAN Verðlaunin fyrir krossgátu nr. 81 eru skáldsagan Ráð við illum öndum eftir færeyska skáldið William Heinesen í þýðingu Þor- geirs Þorgeirssonar. Mál og menning gaf út 1983. ÓLAFUR GÍSLASON Fljótlagaðir pastaréttir Þegar maður er ráðvilltur í eld- húsinu og veit ekki hvað á að hafa í matinn, er handhæg lausn að búa til einhvern pastarétt. Kost- urinn við þá er að þeir bjóða upp á nær ótæmandi fjölbreytni. Það eina sem þarf er svolítið ímynd- unarafl og tilfinning fyrir hráefn- inu. Til dæmis er hægt að gera mjög góða spaghetti- eða makkarónur- étti með aspas eða blómkáli. Ef til er blómkálshöfuð í ísskápnum, þá er það brytjað niður, þvegið og gufúsoðið í potti. A meðan það er að sjóða er sett svolítil olía, hvítlaukur og rauður pipar á pönnu. Þegar kálið er nokkurn veginn soðið er það sett á pönnuna, saltað og gjarnan settur þeytirjómi eða venjulegur rjómi út á. Þar með er „sósan“ tilbúin. Ef ekki er til blómkál, þá má einnig gera sósuna úr niðursoðn- um, grænum aspastoppum. Það er ennþá einfaldara. Setjið 1-2 dósir á pönnu með heitri olíu og hitið upp og saltið og piprið að vild. Þannig er sósan tilbúin. Makkarónurnar eða spaghettí- ið er soðið með hefðbundnum hætti í stórum potti með miklu vatni sem á að vera sjóðandi þeg- ar pastað er sett út í. Suðutíminn er mikilvægur, hann er til- greindur á umbúðunum. Út á báða þessa rétti er gott að hafa bragðmikinn rifinn ost. SJGTRYGGUR JÓNSSON Þeir sem hafa áhuga á að fræðast um eitthvert ákveðið efni varöandi fjölskylduna geta skrifað. Merkið umslagið: Fjölskyldan; Nýtt Helgarblað, Þjóðviljanum, Síðumúla 6, Reykjavík. Viðbrögð við kreppuástandi Segja má að sá, sem lendir í sálrænni kreppu, gangi í gegnum fjögur tímabil. Einkum á þetta við um þá, sem lenda í atburða- kreppu, en getur einnig átt við þá, sem lenda í þroskakreppu. Fyrsta tímabilið er áfallstímabilið og það leiðir síðan til viðbragðs- tímabilsins. Þar á eftir fylgir síðan úrvinnslutímabilið og að lokum er svo í flestum tilvikum lokatím- abil. Ef lokatímabili er ekki náð, má segja að við höfum ekki kom- ist yfir kreppuna. Vissulega eru engin hrein og klár skil á milli þessara tímabila, . en þau hafa þó hvert um sig sín séreinkenni, þannig að hægt er að aðskilja þau. Þá er einnig mis- jafnt hversu mikla aðstoð við þurfum á hverju tímabili fyrir sig, en allir þeir sem á annað borð komast yfir kreppuna ganga í gegnum öll þessi tímabil. _ Lítum nánar á þessi tímabil. Áfallstímabilið stendur yfir í mis- langan tíma, eða frá því að vara í örstutt augnablik og allt upp í það að standa í marga daga. Á þessu tímabili höldum við raunveru- leikanum frá okkur af öllu afli, á , meðan við leitum leiða til þess að „skilja" hvað hefur verið að ger- ast. Oft lítum við út fyrir að vera róleg, en það er bara á yfirborð- inu. Úndir niðri er allt á fleygi- ferð og ruglingslegar hugsanir þjóta um heilann. Oftast munum við lítið eftir því sem sagt var eða gert á þessu tímabili og eiga aðrir oft erfitt með að skilja það, þar sem við virtumst svo róleg á með- an. Er vert að hafa þetta í huga t.d. varðandi lögreglurannsókn, þar sem einhver, sem lent hefur í sálrænni kreppu, þarf að bera vitni um atburðinn. Standi þetta tímabil í marga daga, komast aðr- ir ekki hjá því að verða varir við að við erum viðutan og fjarræn og reyna þeir þá oft að hjálpa okkur. Á þessu tímabili er oft varhuga- vert að gefa lyf, þótt það sé oft gert. Oft munum við ekki eftir því að hafa rætt við lækni eða hvemig á að nota lyfin. Sumir sýna mjög furðulegt atferli á á- fallstímabilinu: öskra, rífa föt sín, endurtaka sömu setninguna í sí- bylju eða tala á mjög ruglings- legan hátt um eitthvað sem engu máli skiptir. Þá em þau viðbrögð þekkt, að stífna upp, þagna eða lamast. Viðbragðstímabilið tekur við af áfallstímabilinu og hefst þegar við neyðumst til að opna augu okkar fyrir því sem gerst hefur, eftir þrotlausar tilraunir til þess að loka augunum fyrir því eða afneita því. Þess vegna er oft nauðsynlegt að neyða viðkom- andi til þess að horfast í augu við raunvemleikann í stað þess að „vera góður“ við hann. Slíkt get- ur aðstoðað hann við að flýja raunvemleikann og þar með komið í veg fyrir að honum takist að komast út úr áfailstímabilinu yfir í viðbragðstímabilið. Á við- bragðstímabilinu fer hið sálræna varnarkerfi í gang, til þess að samhæfa raunveruleikann þannig að við ráðum við hann. Þá byggir á styrkleika og þroska einstakl- ingsins hvernig til tekst. Á þessu tímabili sjáum við krampakennd- ar tilraunir til þess að finna til- gang með atburðinum. Spurning- ar eins og „hvers vegna“ og „af hverju ég“ em ofarlega í huga. Það sálræna vamarkerfi sem fer í gang, byggir á þeim vömum sem við höfum komið okkur upp í gegnum uppeldi og félagslegar aðstæður hingað til. Það er ó- meðvitað og hefur þann tilgang að minnka upplifunina af ógnun við sjálfsmyndina. Stundum hjálpar þetta varnarkerfi okkur til að komast í gegnum kreppuna en stundum getur það líka alger- lega komið í veg fyrir að við kom- umst í gegnum hana. Fer það eftir því hversu þroskað varnarkerfið er. Á þessu tímabili kemur til sögunnar það sem ég ræddi um síðast, þ.e. upplifun af því að vera yfirgefinn, sjálfsmyndin verður neikvæð og viðkomandi upplifir tilgangsleysi hellast yfir sig. Viðbragðstímabilinu lýkur, þegar við erum tilbúin til að fara að vinna með atburðinn í stað þess að velta okkur uppúr hon- um. Úrvinnslutímabilið hefst að loknu viðbragðstímabili og má segja að þá sé lokið vanlíðunar- tímabili og uppbygging hefst. Oft stendur þetta tímabil yfir mánuð- um saman. Við snúum okkur nú að framtíðinni í stað þess að vera upptekin af því sem liðið er. Líkamleg einkenni og viðbrögð sem einkennt hafa fyrri tímabil hverfa smám saman og við tökum smám saman aftur upp gamla siði og venjur. Ef úrvinnslutímabilið hefst ekki innan „skynsamlegra“ tímamarka er það merki um að sérfræðiaðstoðar sé þörf. Lokatímabilið einkennist fyrst og fremst af því að við lifum með fortíðina sem eins konar „ör“ sem ætíð mun vera til, en hindrar ekki lengur lífslöngun. Sjálfs- myndin er aftur orðin jákvæð og við höfum þá unnið úr þeirri sekt- arkennd sem myndaðist. Þessu tímabili er þá og því aðeins hægt að ná, að við höfum unnið okkur í gegnum hina sálrænu kreppu, með eða án sérfræðiaðstoðar. Viðbrögð nánasta umhverfis þurfa því að byggja á því að styðja viðkomandi í gegnum þessi tímabil, en ekki á því að vorkenna eða „leyfa honum að vera einum“ eða velta sér uppúr atburðinum með honum. Ekki að endurskapa gömlu tilveruna, heldur að reyna að hjálpa honum að byggja upp nýja, með reynsl- una sem einskonar „ör“. Hjálpa honum til þess að geta tjáð sig um raunveruleikann, en ekki fara í kringum hann eins og köttur í kringum heitan graut. Gefa hon- um von um að hægt sé að byggja upp, en ekki að styðja hann í eigin niðurrifsstarfsemi., 22 SÍÐA - NYTT HELGARBLAÐ Föstudagur 2. febrúar 1990

x

Þjóðviljinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.