Þjóðviljinn - 15.08.1990, Blaðsíða 7

MENNING
Ég reyni að yrkja mig út úr grámyglu borgarinnar, segir Þom Jóhannsson Ijóðskáld. Mynd: Jim Smart.
Infemo 5. Stundum syng ég þau
að vísu við tónlist, en ég legg
mikið upp úr flutningi á Ijóðum.
Það er þessi gamla hefð, ég nota
stundum trommu við upplestur
því að skáld verða að hafa ryþma
finnst mér. Ég tel mikilvægt að
skáld Iesi vel upp og oft. Ég fæ al-
veg sérstaklega útrás við það að
lesa upp. Mér finnst maður ekki
geta miðlað ljóðinu alveg rétt
nema að fólk heyri mann lesa það
upp líka. Ljóðin úr Sýklum minn-
inganna hef ég lesið upp síðustu
árin, því að ég hef verið að safna í
bókina undanfarin þijú ár.
Yrki gegn
grámyglu
Myndskreytingar i bókinni
eru eftir Oskar Thorarensen. Ég
lét hann hafa handritið, og hann
reyndi að túlka andann í bókinni.
I myndunum reynir hann ekki að
myndskreyta hvert atriði, heldur
túlkar hvemig hann skynjar ljóð-
in. Oskar skynjar þau allt öðmvísi
en aðrir og allt öðmvísi en ég líka.
Við höfum áður unnið saman,
hann gerði myndimar í bókinni
Hættulegð nálægð.
En getur þú sett þig ofan i
einhvem isma-kassa?
Maður hefur auðvitað orðið
fyrir áhrifum frá svo mörgu, sér-
staklega frá öllum þessum ismum
á 20. öldinni, eins og dadaisma,
súrrealisma og symbólisma. En
þegar ég byijaði að yrkja vil ég
ekki viðurkenna að ég hafi verið
meðvitað undir einhveijum áhrif-
um. Ég fór frekar að leita uppi
isma og listamenn eftir að ég
byijaði til að sjá einhverja sam-
svömn og til þess að læra að sjálf-
sögðu líka. Einnig er hægt að
tengja mig við beat-skáldin, en ég
er ekki meðvitaður um einhvem
sérstakan isma, þótt ég hafi helst
viljað telja mig til dadaista. Fyrsta
bókin mín var skyldust dada. Ég
þykist vera eitthvað dýpri núna en
þegar ég byrjaði að yrkja. 1 gagn-
fræðaskóla skrifaði ég anarkískar
greinar, enn er mikill anarkískur
boðskapur í mínum Ijóðum þvi að
ég hef alltaf reynt að yrkja gegn
valdinu. Fyrsta bókin var mikið
gegn því og fyrringu borgarinnar,
grámyglunni héma sem er sér-
staklega leiðinleg. Ég leitast við
að yrkja mig út úr henni. Ég yrki
fyrst og fremst til að lifa af, hefði
maður ekki yrkingamar veit ég
ekki hvað yrði um mann í þessu
grámyglusamfélagi. Ef ég skrifa
ekki verð ég þunglyndur.
Langauðveldast er að setja hugs-
anir í það stutta og hnitmiðaða
form sem ljóðið er. Ljóðið er það
listform sem nálgast kjama hluta
hvað mest og mér finnst þægi-
legra að setja hugsanir mínar í
sem mestan kjama. Ég reyni
einnig að bregða upp myndum
sem aðrir geta haft gaman að.
Ég veit ekki hvort ég yrki til
að lifa eða lifi til að yrkja. Þetta
em kannski örlög mín.
Að lokum valdi Þorri ljóð úr
bókinni til að gefa Iesendum
smjörþef af skáldskapnum. Kall-
ast Ijóðið Marssól:
Tœr frostsól
á glitrandi malbiki
i mars.
Geng um bœinn
léttstígur
með úttroðinn heila
á stilltum klakanum.
Heiður er himinn marssólar
þœgilega góður andvarinn
til að bera öryggi frakkans.
Það er gott
að sœkja ekki vinnu
á svona degi.
Sjá, sementfallnir vinnumenn
koma þreyttir úr mat
án þess að horfa
til himins.
Eins og áður sagði em Sýklar
minninganna gefhir út af List-
miðlun Infemo 5, bókin er 48 bls.
og inniheldur 31 ljóð.
BE
Smáprent
Blá mjólk
handa
Breton
Ljóð eftir Jóhann
Hjálmarsson gefið út
hjá Örlaginu
Minnsta bók ársins kom út hjá
bókaútgáfunni Örlaginu nýverið.
Ber ritið heitið Smáprent Örlags-
ins og inniheldur aðeins eitt ljóð;
Biáa mjólk eftir Jóhann Hjálm-
arsson ljóðskáid.
Blá mjólk var ort í Stokkhólmi
árið 1962 og tileinkað skáldinu
André Breton, forkólfi súrrealista-
hreyfmgarinnar. Mun þetta vera í
fyrsta skipti sem ljóðið birtist á
prenti en höfundur hefur flutt það
opinberlega nokkmm sinnum á
undanfomum 28 ámm.
Blá mjólk var ætluð Breton
sjálfum og sendi Jóhann honum
hana í pósti, en skáldið lést áður en
Ijóðið barst honum í hendur.
Jóhann hefur gefið út þrettán
ljóðabækur, og kom sú síðasta út í
fyrra; Gluggar hafsins.
Fyrirhugað er að Smáprent Ör-
lagsins komi út nokkmm sinnum á
ári með óreglulegum hætti og sé
höfundur efnis aðeins einn hveiju
sinni.
Fyrsta tölublað ritsins er átta
blaðsíður í litlu broti, og er forsíðu-
myndin eftir þýsk-ffanska myndlist-
armanninn Max Emst.
Miðvikudagur 15. ágúst 1990 ÞJÓÐVIUINN — SfÐA 7
Ljóðlist
Dauðinn er
heillandi
Sýklar minninganna kallast ný Ijóðabók
eftir skáldið Þorra
Eg á satt að segja dálítið erfitt
með að skýra út ljóð mín,
því að þau sækja mig yfirleitt
heim og þarfnast ekki frekari
útskýringa en þau eru þegar,
segir Þorri Jóhannsson um ljóð
sín í Sýklum minninganna, sem
hann sendi frá sér nýlega. Bók-
in er gefin út af Listmiðlun In-
ferno 5, og myndskreytingar
gerði Óskar Thorarensen.
Mér þykir það mjög hæpið
þegar verið er að ræða mikið um
ljóð mín og skýra þau út. Hægt er
að ræða um sjálft skáldið, bak-
gmnn ljóðanna, og úr hverju þau
em sprottin. Ljóð mín spretta úr
minni skynjun á samtímanum og
fortíðinni. Þegar ég byijaði að
skrifa ljóð þá ákvað ég ekki að
gerast ljóðskáld, heldur var þetta
einhvers konar trans. Sum ljóðin
þarf síðan að vinna betur, önnur
koma strax og er ekki breytt frek-
ar.
Efasemdar-
maður
I Sýklum minninganna má
segja að ég haldi áfram að yrkja
um dauðann, sem ég hef verið
gagrýndur og þekktur fyrir. En ég
sé svo marga heiilandi möguleika
við dauðann, og hef ekki sömu
skoðanir um hann og eingyðistrú-
arbrögðin boða. Ég er opinn og
hef enga sérstaka trú í sambandi
við dauðann. Ég er ekki viss í
minni sök. Væri ég það þyrfti ég
ekki að yrkja.
Fólk lítur á dauðann sem
svartsýni, en það má sjá á ljóðum
mínum að ég lít ekki dauðann
þeim augum. Ég tel í raun og veru
vera bjartsýni í bókinni. Fólk er
ekki með á hreinu hvað er svart
og hvítt, hvað er guð og hvað
djöfullinn. Ég held í þessari bók
áfram á þeirri braut sem byrjaði
með bókinni Hættuleg nálægð,
sem út kom árið 1985. Síðan kom
prósabókin Svart dýr, þar sem ég
fór mikið út í dauðann. Kannski
einum um of fannst sumum, en
mér fannst það nú ekki. Ljóðin
eru líka trúarleg á vissan hátt,
ekki eingyðistrúar, heldur fjalla
ég um heiðin viðhorf. Ég er að ef-
ast um hvað er gott og hvað er illt,
enda er ég mikill efasemdarmað-
ur og hef heimspekileg og sögu-
leg viðhorf til trúarbragða.
Ég myndi segja að ljóð mín
væru ekki dæmigerð fyrir það
sem fólk af minni kynslóð er að
yrkja um í dag. Mér finnst ein-
kenna þau ljóð sem menn eru að
yrkja nú hvað þau eru geðlaus.
Yrkisefnin eru almenn, og mikið
af þeim eru fremur hefðbundin.
Margir yrkja um það sama og
atómskáldin voru að yrkja um
fyrir löngu. Ég íhuga ekki hvað
ég má segja og hvað ekki, og það
skilur mig frá hinum. Svo er það
kannsi stíllinn, það er einhver
tónn í mínum ljóðum sem mér
finnst vera öðruvísi en hjá öðrum
ungum ljóðskáldum.
Útrás við
upplestur
Listmiðlun Infemo 5 gefur
bókina út og þetta er fyrsta bókin
sem kemur út hjá henni. Infemo 5
er félagsskapur nokkurra lista-
manna. Við viljum stunda alhliða
list, bijóta niður allt og taka okk-
ur allt fyrir hendur. Sýklar minn-
inganna er byijunin á bókaútgáf-
unni. I haust er svo von á bók með
gemingarhandritum eftir okkur
sjálfa.
Við höfum verið mjög aktífir
síðari árin, sérstaklega á þessu
ári. í hópnum er myndlistarmenn,
tónlistarmenn og fleiri, sem
leggja saman krafta sína. Við
emm með alhliða sýningar svo-
kallaða geminga. Ekíri er hægt að
kalla sýningamar leikhús, þær
falla ekki undir það því að þetta er
ekki neitt sem er leikið, heldur
einfaldlega listrænar aðgerðir. En
ljóðagerð mín er algerlega aðskil-
in frá gemingum og tónleikum
Óskar Thorarensen myndskreytti Sýkla minninganna.