Þjóðviljinn - 25.10.1990, Blaðsíða 4

ÞJOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
KLIPPT OG SKORIÐ
Varavöllurinn sálugi
Þeir sem börðust gegn því að NATO byggði nýjan
varaflugvöll á íslandi höfðu rétt fyrir sér, hugmyndin um
hann var tímaskekkja. Alþýðubandalagið eitt stóð ein-
dregið gegn því, að gerð væri forkönnun um slíka fram-
kvæmd. Nú er komið í Ijós að stöðumat þess var rétt.
Þótt hermangssinnar segðu vitanlega að fram-
kvæmdin varðaði mikla hagsmuni og öryggi tókst sem
betur fer ekki að sníkja meira hermang af Bandaríkja-
mönnum að þessu sinni. Nýlegar samþykktir ringlaðra
ungherja í Sjálfstæðisflokknum um nauösyn aukinnar
hernaðauppbyggingar hérlendis hljóma nú enn fárán-
legar en áður. Mikilvægt er að þjóðin átti sig sem fyrst á
þv(, einnig Sjálfstæðismenn, að vígbúnaðarkapphlaup-
inu er lokið. íslensk atvinnustefna og íslensk gróðatæki-
færi verða ekki í framtíðinni byggð á hermangi. Þessi
tíðindi boða um leið að nú þurfa menn sem fljótast að
taka höndum saman um áætlanagerð um það hvað við
tekur, þegar umsvifum Bandaríkjahers linnir hér á landi.
Töfin sem hefur orðið á því að birta þessa dánarfregn
varavallarins síðan í júlí bendir til þess, að sumir hafi
verið lengi að trúa sínum eigin eyrum og vonað í lengstu
lög
Nýtt orkusölufyrirtæki
Erlendu aðilarnir að hugsanlegum nýjum álvers-
samningi hafa sýnt þá
hugulsemi að varpa hvorki fram sérstökum upplýs-
ingaatriðum né athugasemdum inn í íslenska umræðu
meðan hún gat talist nokkurn veginn hreint innanríkis-
mál. Hins vegar hafa þeir nú þegar að lokinni undirskrift
ákveðinnar bókunar samningsaðilanna dregist sjálfkrafa
inn á leikvanginn og látið fyrst til sín heyra í þeim dúr, að
ef samningar dragist á langinn við íslendinga kunni allt
að fara út um þúfur.
í stað slagorðsins „Keilisnes eða Kanada" hljóma nú
„Vatnsleysa eða Venesúela", þótt stutt sé síðan fullyrt
var að bæði Persaflóasvæðið og Venesúela væru út úr
myndinni hvað ný álver áhrærði í bráð.
Skiljanlegt er að erlendu fyrirtækin taki nú að leika
miðtaflið af meiri festu en byrjunina og bjóði upp á
nokkrar fléttur. Þeim mun mikilvægara er að íslenskir
aðilar geri sér grein fyrir því á hvaða stigi málið raun-
verulega er og meti það af sínum sjónarhóli og með leið-
sögn hæfra sérfræðinga. Rokur innlendra manna af
smáu tilefni kringum álmálið hafa stundum verið byggð-
ar á litlu tilefni og án þess að málið sé skoðað í heild.
Sem dæmi má nefna þá röngu staðhæfingu, að
bændur og umhverfisverndarsinnar hafi hrakið álmenn
úr héraðinu með andstöðu sinni, því nútíma iðnfyrirtæki
létu sér ekki detta í hug að byggja verksmiðjur þar sem
gefin væri einhver mótmælahópur. í viðtölum við tals-
menn Atlantsálshópsins undanfarið hefur glögglega
komið í Ijós, að ástæður þess að Keilisnes varð fyrir val-
inu voru viðskiptalegs eðlis.
Á sama hátt kemur nú í Ijós, að hugmyndir manna um
þann möguleika að stofna nýtt orkusölufyrirtæki vegna
álversins, ef af verður, hafa verið tiltölulega ómótaðar og
örðugt að ræða þær til fulls. Þótt sumum þyki líklegast
að álfyrirtækin sjálf hafi skotið þessu snjallræði að (s-
lendingum, til að sýna þeim nokkra jafnstöðu í áhættu-
matinu, þá er Ijóst að margar hliðar framkvæmdarinnar
eru enn of óljósar til að menn treysti sér til að kveða upp
úr um ágæti þess.
Jóhannes Nordal stjórnarformaður Landsvirkjunar
segir í viðtali við dagblaðið Tímann um síðustu helgi að
æskilegt sé að skoða hugmyndina um nýtt orkusölufyrir-
tæki betur. Með aðstoð erlendra banka sé verið að
kanna þennan möguleika núna. Og Guðmundur G. Þór-
arinsson alþingismaður mælir eindregið með þessari
leið í Dagblaðinu Vísi í fyrradag og segir: „Þannig væri
horfið frá hefðbundinni ríkisábyrgðaleið á íslandi og
stefnt að nútíma fjármögnun."
Eitt af því sem mun koma til kasta miðstjórnar Al-
þýðubandalagsins um næstu helgi hlýtur að vera að
skerpa línurnar í afstöðunni gagnvart þessu grundvallar-
atriði.
ÓHT
Sovésk
lesendabréf
Sovésk blöð eru afar
lífleg þessi misserin enda
mörgum mikið niðri fyrir
og málfrelsið ekki orðið
þreytt enn.
Til dæmis að taka eru
lesendabréfasíður hinna
traustari blaða mikil
fróðleiksnáma. Um þess-
ar mundir er farið yfir
lesendabréf í vikublaðinu
Literatúmaja gazéta. Þar
er Tajúshef ffá Baskíríu
að kvarta yfir því, að það
vanti sterkt vald til að
fylgja eftir reglum um
viðskipti og lög og vill
taka Bandaríkin til fyrir-
myndar, þar komist menn
sko ekki undan lögum
réttum! (Þetta er eitt af
mörgum dæmum um það
hvemig Rússar sveiflast
á milli þess að telja sig
geta allt betur og þess að
telja allt betra annars-
staðar.)
Hver eignast
fyrirtækin?
Þar á síðunni er líka
ónefhdur Leningradbúi
að kvarta yfir því, að
þegar kemur að einka-
væðingu fyrirtækja þá fái
venjulegur löghlýðinn launamað-
ur ekkert í sinn hlut. Hann segir:
annarsvegar munu ráðuneyti og
embættismenn komast yfir stór-
fyrirtæki, eða þá þeir sem helst
eiga peninga, en það em þjófar og
bófar! Væri nú ekki nær að út-
hluta almenningi eignarhluta í
fyrirtækjum? spyr hann. Og er
kominn að spumingu sem fáir
velta fyrir sér hér á Vesturlöndum
þegar þeir kalla á einkavæðingu
fyrirtækja þar eystra sem allra
meina bót: Hver er það sem á að
kaupa? Það er ekki mikill munur
á stjóm kommúnistans Gorbat-
sjovs í Sovétríkjunum og hins
kaþólska markaðshyggjumanns
Mazowiecksis í Póllandi: hvomg-
ur getur selt iðnaðinn, kaupendur
em ekki fyrir hendi. En nóg af
spekúlöntum til að fiska skyndi-
gróða af ýmiskonar útréttingum
sem litla fyrirhöfn og framsýni
kosta.
Ég ætla að ganga
íflokkinn!
Einna sérstæðast á þessari les-
endasíðu er bréf ffá S. Stolbún,
gyðingi í Moskvu. Sem lætur í
ljós áhyggjur af því að Sovétríkin
séu að breytast í Rússland þjóð-
rembu og kynþáttahaturs og ætlar
nú að ganga í Kommúnistaflokk-
inn - m.a. til að mótmæla henti-
stefnu þeirra sem nú hlaupa úr
þeim flokki!
Stolbún andmælir hugmynd-
um Solzhenitsins um nýskipan
mála í Rússlandi. Með sliku Rús-
landi mundi ég missa mína ætt-
jörð, segir bréfritari. Ég kemst
hvergi: Israel er ekki mitt land og
ég fer ekki að þjóna þrílitum fána
með tvíhöfða emi (gamli Rúss-
landsfáninn), ég held tryggð við
rauða fánann. Og það verður af-
drifaríkt fyrir mig sem gyðing, ég
er fyrirfram kominn í hóp þeirra
sem fóma skal.
Stolbún kveðst vera kommún-
isti að hugsjón. Hann hafi aldrei
gengið í Kommúnistaflokkinn,
hafi aldrei klagað nokkum mann
eða kært, aldrei réttlætt hreinsanir
og annan skepnuskap valdhafa.
Hinsvegar telji hann hugsjón
kommúnismans með því skásta
sem mannsandinn hefur látið ffá
sér fara og réttlætis að leita á
hennar vegum. Sinu bölsýna bréfi
lýkur Stolbún á þennan veg:
Endurtekning
sögunnar
„Ég er sannfærður um eitt:
þegar búið er að kremja undir fót-
um menn eins og mig (þeas gyð-
inga) þá mun „hvita hjólið“ ekki
nema staðar. Nú þegar em þeir
famir að rifa niður minnisvarða
um Lenin. Svo fara þeir að brenna
bækur Leníns og Marx. Svo hefj-
ast pólitísk réttarhöld með „at-
vinnubanni“. Enn síðar verða
settir saman svartir listar, fólk of-
sótt hópum saman, „nomaveið-
ar“. M.ö.o veiddir verða komm-
únistar, fyrrum kommúnistar, vin-
ir þeira og vandamenn. Svo þeir
sem stóðu við hlið þeirra ein-
hvem tíma. Svo þeir sem ekki
börðu á þeim. Enn síðar verða
þeir teknir sem börðu á kommún-
istunum - til þess að fela veg-
summerki. Allt hefur þetta gerst í
sögunni, bæði hjá okkur og öðr-
u
um.
Eins og sjá má snýr Stolbún
hér vissu ferli í stalínisma upp á
rússneska þjóðrembumenn í
mögulegri framtíð og því miður
er það ekki út í hött.
Enéggeng
íFlokkinn!
Hann heldur áffam og kemur
nú að hentistefnu þeirra sem áður
fóru með völdin í nafni kommún-
ismans:
„Valdaklíkan (nomenklatúra),
flokksræðismennimir munu
„skipta um lit“ og lifa af, þeir
munu í þokkabót stjóma ofbeldis-
mönnum og hrópa manna hæst:
„Drepum kommúnistana!“ Fyrslu
fómarlömbin yrðu menn á borð
við mig. Og KGB mun einnig
skipta um lit og eltast við komm-
únista af sama kappi og áður við
andstæðinga kerfísins.
Ég er utan flokka. En fyrir
mánuði lagði ég ffam umsókn um
inngöngu í Kommúnistaflokk
Sovétrikjanna. Fregnin um þetta
hefur enn ekki borist um stoftiun-
ina sem ég vinn við, en ég get rétt
séð það fyrir, hvemig þeir munu
snúa vísifmgri við gagnauga allir
embættismennimir sem nú em að
hlaupa úr flokknum, þegar þeir
komast að þessu uppátæki mínu.
Sjöunda nóvember ætla ég að
festa merki með Lenín á jakka-
boðunginn og þótt ég eigi á hættu
að verða laminn (enn sem komið
er mun það ekki ná lengra) þá
ætla ég á Rauða torgið og leggja
að grafhýsi Leníns (sem enn er
ekki búið að rífa) nellikuvönd.
Sá sem fyrirhafnarlaust hefur
skipt um trú átti aldrei neina trú.“
Skipta um lit
Þeir munu skipta um lit, segir
bréffitarinn, vegna þess að þeim
stóð alltaf á sama um þær hug-
myndir sem varimar þjónuðu.
Þetta er að því leyti réttmæt at-
hugun, að innræting og heila-
þvottur í alræðisríkinu sem var,
hann nær furðu gmnnt. Eitt af því
sem bæði vinstrimenn og hægri-
menn hér fyrir vestan hafa flaskað
á er einmitt þetta: að á bak við
hinn opinbera kommúníska sann-
leika sem gestur fékk að heyra gat
allt mögulegt falist - eins og nú
kemur fram. Og eins gat allt
mögulegt falist með þeim sem
ekki gátu til máls tekið eins og
Stolbún sá sem skrifaði bréf í Lit-
eratúmaja gazéta.
ÞJÓÐVIUINN
Síðumúla 37 — 108 Reykjavík
Sími: 681333
Símfax: 681935
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans.
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Helgi Guðmundsson
Ólafur H. Torfason.
Fréttastjóri: SiguröurÁ. Friöþjófsson.
Aörir blaöamenn: Bergdis Ellertsdóttir, Dagur
Þorteifsson, Elías Mar (pr.), Garöar Guöjónsson,
Guðmundur Rúnar Heiöarsson, Heimir Már
Pétursson, Hildur Finnsdóttir (pr.), Jim Smart (Ijósm.),
Kristinn Inavarsson (Ijósm.), Nanna Sigurdórsdóir,
Ólafur Glslason, Þröstur Haraldsson.
Skrifstofustióri: Sigrún Gunnarsdóttir.
Skrifstofa: Guörún Geirsdóttir, Kristín Pétursdóttir.
Auglýsingastjóri: Steinar Haröarson.
Auglýsingar: Sigríöur Sigurðardóttir, Svanheiöur
Ingimundardóttir, Unnur Agústsdóttir.
Útbreiöslu- og afgreiöslustjóri: Guörún Glsladóttir.
Afgrelösla: Bára Siguröardóttir, Halla Pálsdóttir,
Hrefna Magnúsdóttir, Þorgeröur Siguröardóttir.
Bilstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Skrifstofa, afgreiðsla, ritstjóm, auglýsingar:
Slðumúla 37, Rvík.
Sími: 681333.
Simfax: 681935.
Auglýsingar: 681310, 681331.
Umbrot og setnlng: Prentsmiöja Þjóðviljans hf.
Prentun: Öddi hf.
Verö I lausasölu: 100 kr. Nýtt Helgarblaö: 150 kr.
Askriftarverö á mánuði: 1100 kr.
4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 25. október 1990