Þjóðviljinn - 07.11.1990, Blaðsíða 3

FRETTIR
Fiskvinnsla
Góðærið í
Verðjöfnunarsjóð
Samtök fiskvinnslustöðva: Margir vilja frekar
nota tekjurnar til að greiða niður erlend lán
sinna fyrirtækja
Arnar Sigurmundsson, for-
maður Samtaka físk-
vinnslustöðva, segir að góðærið
í fískvinnslunni sé að hluta til
bundið í Verðjöfnunarsjóði
sjávarútvegsins. Fiskvinnslu-
fyrirtæki þurfa nú að greiða
2,5% af útflutningstekjum sín-
um í sjóðinn, og þá alveg án til-
lits til þess hvort viðkomandi
fyrirtæki er rekið með tapi eða
ekki.
Amar segir að meðal fisk-
vinnslumanna séu uppi þær raddir
að betra væri að nota þennan
skylduspamað, inngreiðslur í
Verðjöfnunarsjóð, til þess að
greiða niður erlend lán íyrirtækj-
anna.
Þó svo að afúrðaverð land-
frystingar hafí hækkað í ár um
35% ffá þvi sem það var að með-
altali í fýTra og afúrðaverð söltun-
ar hafi hækkað um 48% á sama
tíma, var hreint tap frystingar og
söltunar um miðjan síðasta mán-
uð um 0,3% af tekjum.
Til samanburðar var hreint tap
fiystingar og söltunar á síðasta ári
um 1,4% af tekjum. Astæða þess
að þessi mikla hækkun afúrða-
verðs í ár hefúr ekki leitt til þess
að afkoman hafí batnað til muna
ífá fyrra ári, em inngreiðslur í
Verðjöfnunarsjóð sjávarútvegsins
og hátt hráeftiisverð hér innan-
lands, sem hefúr hækkað um 34%
ffá fyrra ári.
Formaður Samtaka fisk-
vinnslustöðva segir að sem betur
fer sjáist engin merki þess að af-
urðaverð vinnslunnar á erlendum
mörkuðum fari lækkandi. Enn sé
fískskortur á helstu mörkuðum
okkar erlendis og eflirspumin eff-
ir fiski meiri en ffamboðið. —grh
Byggingarsjóðir rfkisins og verkamanna eiga í gffurlegum vandræðum um þessar mundir. En það virðist sem
mikill meirihluti sé að verða fyrir þvf á Alþingi að hækka útlánsvexti sjóðanna sex ár aftur f tfmann til að reyna
að leysa vandann, samfara þvl að loka Byggingarsjóði rfkisins og þar með húsnæðiskerfinu sem leit dagsins
Ijós árið 1986.
Hækka vextina og loka
Evstrasaltsríkin
Innlimunin var ólögleg
Þorsteinn Pálsson: Rétt að staðfesta
fullveldisviðurkenninguna
að er eitt stórt viðfangsefni
eftirstríðsáranna óleyst eftir
sameiningu Þýskalands og það
er fullveldi Eystrasaltsríkj-
anna, sagði Þorsteinn Pálsson
þegar hann mælti fyrir þings-
ályktunartillögu um viður-
kenningu á fullveldi Eistlands,
Lettlands og Litháen og um að
stjórnmálasamband yrði tekið
upp við þessi ríki.
Þorsteinn sagði að ríkin hefðu
fúllan rétt til sjálfstæðis þar sem
innlimun þeirra á striðsámnum
hafi verið ólögleg, en það var eft-
ir samning Hitlers og Stalíns sem
Eystrasaltsríkin vom innlimuð i
Sovétríkin. Danir viðurkenndu á
sínum tíma fúllveldi ríkjanna
þriggja eftir fyrri heimsstyrjöld-
ina og taldi Þorsteinn rétt að láta
þann atburð liggja á milli hluta og
ítreka viðurkenninguna á fúll-
veldinu. Þetta yrði sjálfstæðisbar-
áttu þjóðanna styrkur, því stjóm
Sovétríkjanna þverskallaðist við
að semja við ríkin. Það era tíu
Kiararannsókn
Vinnutími
styttist
Kaupmáttur greidds tímakaups
jókst um 0,6% frá fyrsta árs-
fjórðungi til annars ársflórð-
ungs í ár. Þá hækkaði tímakaup-
ið um 2,7%, en hækkun fram-
færsluvísitölunnar reyndist vera
2,2% á sama tíma.
Aftur á móti minnkaði kaup-
máttur greidds tímakaups um
8,5% frá öðmm ársfjórðungi 1989
til annars ársfjórðungs í ár þó svo
að timakaup hafi hækkað um 7%
að meðaltali á tímabilinu. Það er
vegna þess að þá hækkaði fram-
færsluvísitalan um tæp 17%.
Þetta kemur fram í fréttabréfi
Kjararannsóknarnefndar fyrir
októbermánuð. Á tímabilinu frá
öðmm ársfjórðungi 1989 til annars
ársfjórðungs 1990 mældist meðal-
vinnutími 46,6 klukkustundir og
hefúr hann því styst um sem nem-
ur einni klukkustund á viku að
meðaltali. -grh
aðrir þingmenn Sjálfstæðis-
flokksins sem standa að þings-
ályktunartillögunni með Þor-
steini. En Þorsteinn taldi rétt að
Eystrasaltsríkin fengju nú þegar
áheymaraðild að Norðurlanda-
ráði með því markmiði að geta
orðið fúllgildir meðlimir síðar.
Jón Baldvin Hannibalsson ut-
anríkisráðherra sagði að engin
lausn finndist önnur á þessu en að
sjálfstæði ríkjanna yrði endur-
reist. Fullveldisviðurkeimingin
sem Danir stóðu fyrir af Islands
hálfu er í fúllu gildi, enda hefði
þjóðþing Sovétríkjanna lýst
samning Hitlers og Stalíns ógild-
an. Lausn málsins felst í viðræð-
um á milli Sovétríkjanna og þjóð-
anna, sagði Jón Baldvin og bætti
við að ríkisstjómin hefði lýst
þeim vilja sínum að Eystrasalts-
ríkin yrðu hluti Norðurlandanna.
Hann sagði að hann sem utanrík-
isráðherra hefði gengið lengra en
margir kollega hans í stuðningi
við sjálfstæðisvilja þjóðanna.
Hann benti líka á að það væri
ekki hefð fyrir því á íslandi að
taka upp stjómmálasamband við
ríkisstjómir án ríkis og benti þar á
útlagastjóm Palenstínu sem
dæmi. Eins væri ekki hægt að
taka upp stjómmálasamband við
Eystrasaltsríkin þar sem ekki væri
hægt að tryggja fúllt ffelsi fúlltrúa
Islands til starfa í löndunum. Jón
Baldvin lýsti sig mótfallinn til-
lögunni.
Það gerði Páll Pétursson,
Frfl., líka. Hann sagðist vera sam-
mála meðferð ríkistjómarinnar á
málinu og taldi svona tillögu-
flutning ekki til góðs, því spennan
á svæðinu yrði ekki leyst öðravísi
en með samningum milli aðilanna
sjálffa. Hjörleifúr Guttormsson,
Ábl., sagði að skylda íslendinga í
þessum efnum væri mikil og að
tillagan væri einn af þeim kostum
sem þingmenn þyrftu að vega og
meta. Hann sagðist ekki ætla að
vísa neinu á bug og taldi eðlilegt
að ræða þetta ffekar i utanrikis-
nefnd.
Þegar hér var komið sögu var
umræðunni frestað, en þá vom
enn tveir eftir á mælendaskrá.
-gpm
ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 3
Utlit er fyrír að brugðist verði
við vanda Byggingarsjóðs
ríkisins með því að hækka vext-
ina á lánum úr sjóðnum aftur
til ársins 1984 en það ár voru
breytilegir vextir á lánunum
heimilaðir.
Vandi Byggingarsjóða ríkis-
ins og verkamanna er slíkur að
þótt starfseminni yrði hætt nú
þegar yrði ríkið að leggja sjóðun-
um til um 62 miljarða kr. árið
2028 til að gera upp við lánar-
drottnana, segir í skýrslu Ríkis-
endurskoðunar um fjárhagsstöðu
sjóðannna í septeímber s.l. Að
meðaltali þarf rikisffamlagið til
Byggingarsjóðs ríkisins að vera
460 miljónir kr. á ári ffam til árs-
ins 2005 og sú upphæð upphæð
verði sjóðnum ekki lokað.
SteingrímurviH loka
Steingrímur Hermannsson
forsætisráðherra sagði á mánudag
að hann væri fylgjandi hækkun
útlánavaxtanna aftur í tímann og
að það mál væri í athugun hjá rík-
isstjóminni og þingflokkum.
Hann sagðist vilja loka húsnæðis-
kerfinu ffá 1986 og taka þegar
upp viðræður við aðila vinnu-
markaðarins um vaxtahækkunina.
Þetta kom fram í utandagskrár-
umræðum á Alþingi um vanda
Byggingarsjóða ríkisins og verka-
manna á mánudaginn. Það kom
einnig ffam á landsfundi Kvenna-
listans um síðustu helgi að flokk-
urinn getur nú sæst á hækkun
vaxtanna. Geir H. Haarde, Sjfl.,
sem bað um umræðuna, sagði að
ekki væri rétt að dæla fé í sjóðina
og að það hefði átt að hækka vext-
ina strax árið 1987. Því er ljóst að
mikill meirihluti er fyrir því á
þingi að hækka útlánavextina.
Þjóðarsátt:
Ekki hærri vextir
Félagsmálaráðherra Jóhanna
Sigurðardóttir hefúr þó lýst því
yfir að hún telji ekki rétt að hækka
vextina á tímum þjóðarsáttar.
Hinn 6. desember 1989 hækkuðu
útlánsvextir Byggingarsjóðs rík-
isins úr 3,5 prósentum í 4,5 pró-
sent. Þessi hækkun var ekki aftur-
virk. Árið 1984 var heimilað að
hafa vextina breytilega og því
hægt að hækka vexti aftur í tím-
ann aftur til ársins 1984. Vextir á
skuldabréfúm sem Húsnæðis-
stofnun hefúr selt lífeyrissjóðun-
um hafa verið ffá 1986 á bilinu
6,25-7 prósent ffam til ársins
1989. Vaxtamunurinn hefúr þvi
verið stofhuninni óhagstæður mn
2,75-3 prósent. Árið 1989 vora
vextir á skuldabréfúnum 6,5-9,68
prósent og þrátt fyrir 4,5 prósent
útlánsvexti er vaxtamunurinn 2-
5,18 prósent. Þetta kemur fram í
skýrslu ríkisendurskoðunar sem
vitnar líka í greinargerð með
ffumvarpinu ffá 1986 en þar kem-
ur ffam að vaxtamunur á teknum
og veittum lánum hjá Byggingar-
sjóði ríkisins uppá meira en 2-3
prósent muni til lengdar sliga
í BRENNIDEPLI
Þannig hefði kerfið,
þar sem hópar efna-
fólks röðuðu sér í bið-
röð til að taka ódýr
lán, brugðist strax á
fyrstu mánuðunum
lánakerfið. Þar kom einnig fram
að vaxtamunur uppá 5- 6 prósent
gengi aðeins í skamman tíma og
myndi annars kalla á gagngera
endurskoðun og breytingu á lög-
unum.
Vextir á útlánum Byggingar-
sjóðs verkamanna er 1 prósent og
vaxtamunurinn því enn meiri.
Lán úr þeim sjóði fá einungis þeir
sem ekki ná lágmarkstekjum en
það er heimilt að hækka vexti eft-
ir sex ár hjá þeim sem hafa aukið
tekjur sínar yfir ákveðin mörk.
Heimilt er að hækka vextina uppí
4,5 prósent.
I utandagskrárumræðunni á
mánudag gagnrýndi Geir H. Ha-
arde ríkisstjómina og félagsmála-
ráðherra sérstaklega fyrir trassa-
skap varðandi hrikalegan fjár-
hagsvanda sjóðanna. Hann sagði
að félagsmálaráðherra hefði
streist á móti því að hækka útláns-
vexti sjóðanna sem hefði átt að
gera strax árið 1987.
Jóhanna svaraði því til að
málið væri flóknara en svo að það
væri hægt að kenna henni einni
um. Hún rakti hvemig minnisblað
ffá Fjárlaga- og Hagsýslustofnun
— sem samið var um svipað leyti
og ffumvarpið um húsnæðiskerf-
ið ffá árinu 1986 var keyrt i gegn-
un þingið á fimm dögum - sýndi
að þær forsendur sem gengið var
útffá í ffumvarpinu hefðu verið
rangar. Menn hefðu í ffumvarpinu
reiknað sig niður í eins miljarðs
kr. ríkisffamlag á ári en minnis-
blaðið sagði að þegar árið 1990
yrði það að vera 1,5 miljarðar á
verðlagi ársins 1986 sem gæti
verið allt að þrír miljarðar í dag,
og að þetta miðaði við 1,5 pró-
senta mun á inn- og útlánum.
Þannig hefði kerfið, þar sem
hópar efnafólks röðuðu sér í bið-
röð til að taka ódýr lán, bragðist
strax á fyrstu mánuðunum en ekki
í sinni tíð, sagði Jóhanna, og hún
bætti við að hún hefði beðið með
að hækka vextina þar til ffumvarp
um vaxtabætur hefði náð ffam að
ganga, svo að ekki yrði gengið á
láglaunafólk með háum vöxtum.
Kostar líka að loka
Hún sagði að það væri ljóst
hvað hún vildi og að hún væri
ósammála fjárlagaframvarpinu,
en þar fær Byggingarsjóður rikis-
ins núll kr. i ffamlag. Jóhanna vill
loka kerfinu og veita í það því fé
sem til þarf, en það kom ffam hjá
henni að það myndi kosta sjö mil-
jarða á komandi árum miðað við
að það myndi kosta 15 miljarða
að halda sjóðnum opnum, eða 460
miljónir kr. á ári við lokun, einsog
kemur ffam hér að ofan.
Greiðslubyrði ungs fólks sem
borgar námslán og stendur í hús-
næðiskaupum er margfold miðað
við fólk í sömu stöðu fyrir tveim-
ur áratugum. Þetta kemur fram í
skýrslu sem Stúdentaráð Háskóla
íslands lét vinna. Þannig átti ungt
fólk sem keypti sér 6 miljóna kr.
ibúð árið 1972 95,2 prósent af
íbúðinni skuldlaus eftir sjö ár.
Ungt fólk sem kaupir sér slíka
íbúð í dag á hinsvegar ekki nema
45,2 prósent í íbúðinni eftir sjö ár.
í fyrra tilfellinu er greiðslubyrði
unga fólksins eftir sjö ár einungis
2,9 prósent, en sá sem kaupir i
dag verður með greiðslubyrði
uppá 12,9 prósent eftir sjö ár,
samkvæmt því sem kemur ffam í
skýrslunni. En þar er miðað við
að unga fólkið kaupi íbúð í gegn-
um húsbréfakerfið. Hækki vextir
Byggingarsjóðs ríkisins verða
þeir ekki ósvipaðir þvi sem geng-
ið er útffá í skýrslunni sem var
unnin fyrir SHÍ. -gpm