Þjóðviljinn - 09.11.1990, Blaðsíða 20

7 2— 3 ¥ T 5 7- S? 9 3 S? 2 )0 ¥
ii 12. /3 3 H ¥ 12 IS (o lb )7- 1 9 3
12 <o Up W V Xo II W 9 SP 1 10 21 J9 9
n !S ¥ J7- W~ V~ tí> ¥ 2 W~ W~~ T~ SP w~
¥ zz T~ 3 2Í) y ZT~ TT~ ¥ H- ¥ w~ w~
T~~ ¥ 12 !(, 2Z «5 s? 11 1- 12 W w d
¥ w~ & T~ SP 21 ie )(p T~ s? 9 -
T~ í n- w W~ ii W /9 S2 ) g TT~ w T~
T~ II W~ w fF ¥ Zs ! t? ÍL <7 , . ! ¥
¥ S' T~ ¥ b 2 + )6> ¥ w~ )s~ W~ f
29 3 ¥ "Á JW~ n S? TT~ b 1$ lár Tf
W~ ZD isf Ð n ¥ II T~ z T~ 1 y~~ T~
9 3 1 V 22 lb t? V (? )/ W~ lt& T~ V
AÁBDÐEÉFGHIÍJKLMNOÓPRST
Krossgáta nr. 121
Setjið rétta stafi í reitina hér fyrir neðan. Þeir mynda þá ömefni.
Sendið þetta nafn sem lausn á krossgátunni til Þjóðviljans,
Síðumúla 37, Reykjavík, merkt: Krossgáta nr. 121. Skilafrestur
er þrjár vikur. Verðlaunin verða send ti vinningshafa.
22 9 5 2f n 22 b 1 H-

mRfomsa RtiM
LÖGREGUiNN'AR {

ÖRYGGIS-
SLSCUS
Lausnarorð á krossgátu nr. 117 var Kristófer. Dregið var úr
réttum lausnum, og upp kom nafn Gerðar Ásgeirpdóttur,
Brekkustíg 35B, 260 Keflavík. Hún fær senda skáldsöguna Á
vegum úti eftir Jack Keruouac í þýðingu Ólafs Gunnarssonar,
Mál og menning gaf út 1988.
Verölaun fyrir Krossgátu nr.
121 er „Blóðugur leikur”,
frásögn lon Mihai Pacepa
yfirmanns rúmensku
leynilögreglunnar af spillingu í
valdatíð Ceausescus.
Almenna bókafélagið gaf út á
þessu ári.
II
FJOLSKYLDA
Elísabet Berta
Bjarnadóttir
Draumurinn
undir hendinni
Fagfólk, sem hefur sérhæft
sig í stjúptengslum telur, að oftar
en ekki sé heppilegast, þegar
myndaðar eru stjúpfjölskyldur, að
hvor aðili um sig beri aðalábyrgð
á þeim bömum sem þau hafa með
sér inní sambúðina. Einnig er það
talin farsæl lausn að hefja búskap
á nýjum stað, þ.e. í húsnæði sem
hvorugt hefúr búið í áður. Það
þykir minnka líkumar á því, að
annað stjúpforeldrið ráði alltof
miklu, miðað við hitt um tilhög-
unina á nýja heimilinu. Sú gæti
frekar orðið raunin, ef annað flytti
með sín böm inn til hins. Þeir sem
fyrir vora í húsnæðinu era ef til
vill með ógrynni af ljósum og
óljósum heimilisreglum, allt frá
því hver fer fyrstur inní baðher-
bergið á morgnana til þess, hveij-
ir eiga rétt á að vera reiðastir og
pirraðastir í fjölskyldunni. Flókið
verður oft að ákveða hversdags-
leg atriði t.d. hver borgi hvaða
reikninga. Mörgum reynist erfið-
ara að ræða viðhaldið sem róman-
tíkin þarfnast i sambandinu og
biðja hvort annað um slíka sinn-
ingu, er auðveldar að ræða við-
haldið á húsnæðinu.
Afskornir draumar
Hver kemur með sinn draum,
eins og pinkil undir hendinni inní
sambandið, um allt það góða sem
hinn muni leggja af mörkum til
hamingjunnar. Islenskur raun-
veraleiki býður ekki nógu oft
uppá það núna, að hægt sé að
hefja nýjan búskap á nýjum stað,
vaxtahækkanir í aðsigi á húsnæð-
ismarkaðnum, það kostar mikla
peninga að eignast íbúð í fyrsta
sinn eða að hafa eignaskipti
o.s.frv. Hver verður að kljást við
sinn raunveraleika eins og best
hann getur og mörgum reynist
betur að minnka t.d. hinn gamla
íslenska einbýlishúsadraum niður
í forskalaða hæð fremur en gefast
upp á Qölskyldulífi.
Ragnar Ingi
Aðalsteinsson
Hákveöur,
lágkveöur,
Ijóöstafir
Kveðurnar skiptast í tvo
flokka sem kallast hákveður
og lágkveður. Þegar við skipt-
um vísunni I kveður eins og
áður hefur verið sýnt drögum
við línuna yfir fyrstp kveðuna.
Það er hákveða. Síðan förum
við undir þá næstu. Það er
lágkveða. Þannig skiptast
kveðurnar á út alla línuna.
Hákveðan er fyrst, þá lág-
kveða, þá hákveða o.s.frv. Lít-
um á vísu eftir Vatnsenda-
Rósu:
hákv. lágkv. hákv. lágkv.
Lanet erisiðanísá éslhann.í)
sannlega[fríður\var hann.
Allt, sem\prýða\má einn\mann,()
mest af'jýðum\bar hann.
Hver ný lína byijar alltaf á
hákveðu. (Sjá þó forlið sem
fjallað verður um síðar.) Há-
kveðan hefur þyngri áherslu en
lágkveðan.
Ljóðstafir (Hljóðstafir)
standa fremst í kveðum á
ákveðnum stöðum í vísunni.
Þrir ljóðstafir fylgjast að, (þ.e. í
ferskeytlunni, í öðrum brag-
formum era þeir stundum að-
eins tveir). Tveir ljóðstafir
standa í fýrstu braglínu. Þeir
heita stuðlar. Einn er í annarri
braglínu, hann kallast höfúð-
stafúr. Síðan koma tveir stuðlar
í þriðju braglínu og einn höfúð-
stafúr í þeirri fjórðu. Skoðum
vísu eftir Braga Bjömsson frá
Surtsstöðum:
Mér finnst i þér litið lið
líka - harðni brýna -
eitthvað bogið vera við
vináttuna þina.
Hér sáum við að 3 1 mynda
ljóðstafina í tveimur fyrri línun-
um. í seinni línunum tveimur er
það stafúrinn v.
Ef við notum sérhljóða sem
ljóðstaf má nota hvaða sérhljóða
sem er, þ.e. þeir gilda hver fyrir
annan. Lítum á hringhendu eflir
Öm Amarson:
Þó að Ægirýfi brá,
auki blæinn kalda,
ei skal vœgja, undan slá
eða lægja falda.
I fyrri helmingi vísunnar era
ljóðstafimir æ - ý - au og í þeim
seinni ei - u - e. Fallegast er
raunar talið ef sérhljóðar mynda
ljóðstafina að nota ekki tvisvar
þann sama.
Ljóðstafimir standa eins og
fyrr segir alltaf fremst í kveð-
unni. Þannig fellur áherslan á
ljóðstafinn. Taktu eftir orðinu
að í fyrstu línu vísunnar. Það
orð byijar vissulega á sérhljóða
en stendur hins vegar sem
seinna atkvæði í kveðunni og
því er það nánast áherslulaust.
Þetta a gæti því engan veginn
verið ljóðstafur.
Ofstuðlun heitir það þegar
fleiri en þrír ljóðstafir koma fyr-
ir í tveimur braglínum. Slíkt
þykir hinn versti kveðskapur,
kallast gjaman leirburður eða
hnoð og höfúndurinn leirskáld.
Það er afar óvirðulegur titill sem
á upprana sinn í sögu úr skáld-
Oálum Snorra Sturluson-
ar.
Hvað skyldu þau hugsa um
þetta allt, stjúpsystkinin í bréfinu
sem við höfúm verið að fjalla um
undanfarið? Upplýsingamar sem
liggja fyrir era takmarkaðar.
Ásteytingsefnið er dóttir manns-
ins sem ekki býr hjá þeim hjón-
um, en kemur og fer þegar henni
sýnist og konan upplifir sem þann
dropa sem\ fyllir bikarinn og að
faðirinn géri ekkert í málinu.
Hvað skyldi stúlkan vera að
hugsa um þetta allt? Ætli hún telji
sig vera að hjálpa foreldrum sín-
um? Sumir sálkönnuðir og fjöl-
skyldufræðingar segja, að án þess
að vita af því sjálf, séu bömin allt-
af að leitast við að sinna sér og
stundum allri fjölskyldunni með
hegðun sinni.
Atferlið sé eins konar liður í
því að tryggja sér andlega og lík-
amlega næringu.
Aður hef ég komið inná ýms-
ar hliðar þessa máls, fletimir era
svo sem óendanlegir.
Hver er hún unglingsstúlkan sem
kemur og fer á tveim heimilum og
er ekki lengur litla meðfærilega
stúlkan sem missti barnatennum-
ar og kom alltaf með þær til að
sýna pabba og mömmu? Er hún
Óskubuska og stjúpsystir okkar
daga?
Aö hjálpa
mömmu?
Við vitum ekkert um blóð-
móður stúlkunnar, ekkert um
hvers vegna hún og faðirinn
skildu, né hvaða tilfinningar era
ennþá í því sambandi. Oft era
báðir aðilar að sumu leyti ósáttir
við skilnað, þó svo sú lausn hafi
orðið ofan á af ýmsum ástæðum
og ekki fúndist aðrar færar á þeim
tíma eða þeim hafi ekki verið
skapað nema að skilja eins og
máltækið segir. Alltof oft getur
fráskilið fólk ekki viðurkennt fyr-
ir sjálfú sér og öðram, að því þyki
alltaf vænt um hvort annað, ein-
hveijar minningar úr samband-
inu, einhver tímabil, einhveijar
tilfinningar, þó svo að sambandið
sem heild hafi verið svo erfitt og
sársaukafúllt og veitt svo tak-
markaða þarfasinningu, að best
var fyrir báða að skilja. Bamið
skynjar með einhveiju dýpi sálar
sinnar þegar foreldrinu líður illa,
eða þegar foreldrið biður um
stuðning, og leggur þess vegna á
sig ómælda fóm óbeðið, til að
koma foreldrum sínum í betra
jafnvægi að því er virðist. Einn
þátturinn í óvæntum komum dótt-
urinnar á heimili föðurins gæti
verið að hún vildi trafla nýja sam-
bandið milli pabba og stjúp-
mömmu, í þeiri von að blóð-
mömmu liði betur. Svo þykir
henni eflaust mikið varið i nýju
stjúpmömmuna þrátt fyrir allt og
græðir á því er spennufall verður
á heimilinu, eftir að hún er boði í
mat. Hún vill einhveija hamingju
fyrir sig þessi stúlka og leitar af
eðlisávísun að henni í nálægð
sinna nánustu. Ef til vill er stúlk-
an líka að skapa pláss fyrir
mömmu sína, þegar hún fer til
pabba. Mamma getur þá sinnt
sjálfri sér og sínu heimili betur.
Fullorðna fólkið gæti sest á rök-
stóla og fúndið upp skipulag sem
það sættir sig við og felur í sér
einhvem möguleika fyrir stúlk-
una að fá ýmislegt ffá þeim.
20 Sfe)A — NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 9. nóvember 1990