Þjóðviljinn - 15.11.1990, Qupperneq 5

VIÐHORF
Það er eitt af megineinkenn-
um tegundarinnar homo sapiens,
eða hins vitiboma manns, að end-
urskoða viðhorf sín með tilliti til
breyttra aðstæðna og hegða lífi
sinu í samræmi við það sem
reynslan hefur leitt í ljós.
Næstkomandi laugardag
munu herstöðvaandstæðingar
halda árlega ráðsteíhu sína, þar
sem þeir munu meta atburði lið-
ins árs og huga að því hvort þeir
gefi tilefni til að breyta áherslum í
baráttunni íyrir hlutlausu og her-
lausu landi eða hvort hún sé jafn-
vel óþörf. Ýmsir samheijar hafa
viðrað þær hugmyndir að her-
stöðvamálið muni leysast af
sjálfu sér. Bandaríkin muni draga
sjálfkrafa úr umsvifúm sínum og
herinn fara, sumir segja á næstu 5
ámm og aðrir gefa þeirri þróun 10
til 15 ár. Jafhffamt er þeirri skoð-
un haldið ffam að baráttan fyrir
úrsögn úr NATO skipti ekki máli.
Bandalagið muni breytast af
sjálfu sér og taka upp annað hlut-
verk en því var áður ætlað, þe. að
standa vörð um lýðræðið gegn
sovéskri ógnun.
í leit að hlutverki
NATO er nú í svipaðri stöðu
og persónumar sex í leikriti Pir-
andello sem voru að leita að höf-
undi. Það þreytir dauðaleit að
hlutverki eftir að þróun undanfar-
inna mánaða hefur svipt það þvi
hlutverki sem okkur var tjáð að
það ætti að gegna. Það ætti að
vera öllum óbrjáluðum mönnum
ljóst að engin ógn stafar lengur af
sovéskri útþenslustefnu og staf-
aði sennilega aldrei ef mark er
takandi á virtum bandarískum
fréttaskýrendum. Það er því dap-
urlegt að utanrikisráðherra vor
skuli ekkert hafa lært og virðist
samkvæmt skýrslu, er hann flutti
alþingi nýverið, ekki sjá ástæðu
til að endurskoða afstöðuna til að-
ildar að NATO. Enn dapurlegra er
að heyra formenn stærstu flokk-
anna, þá Steingrím Hermannsson
og Þorstein Pálsson taka undir
þennan skilning. Hafa menn ekki
áttað sig á því að Varsjárbanda-
lagið er tekið að liðast í sundur og
er nánast nafnið tómt og sovéska
stórveldinu bíða vísast sömu ör-
lög? Hvaða hlutverk ætla forystu-
menn þriggja stærstu stjómmála-
flokka landsins NATO? Að beija
á þjóðum þriðja heimsins eins og
einn af aðstoðarframkvæmda-
stjómm NATO tæpti á í viðtali
við útvarpsmann á liðnu sumri?
Telja þeir og aðrir fylgjendur
NATO ekki ástæðu til að staldra
við og hugsa? Ottast menn ekkert
að dragast inní átök sem forystu-
ríki NATO, Bandaríkin, kunna að
eiga við óþjálar þjóðir þriðja
heimsins? Énda þótt réttsýnum
mönnum þyki rétt og sjálfsagt að
bregðast við innrás Iraka í Kuwe-
it, þá liggur sá möguleiki nærri að
önnur átök geti komið upp þar
sem forsendur meðábyrgðar em
hreint ekki eins ljósar og í átökun-
um um Kuweit. Raunar er það
dapurleg staðreynd að viðbrögð
bæði Austur- og Vesturvelda í því
máli helgast fyrst og frernst af
efhahagslegum hagsmunum, eða
hver hafa verið viðbrögð við
þjóðarmorði íraka á Kúrdum?
Ætla forystumenn þessara flokka
að gera þá forvera sína að ómerk-
ingum, sem á sínum tíma gengu
ófusir til samstarfs við NATO og
töldu síðar hersetu Bandaríkja-
manna hérlendis illa nauðsyn?
Þessir menn tóku ákvarðanir við
allt aðrar aðstæður, þ.e. þegar
kalda stríðið stóð sem hæst og
urðu að byggja afstöðu sína á
mjög einhæfum upplýsingum,
sennilega fyrst og fremst banda-
Um illa nauðsyn
Guðmundur Georgsson skrifar
rísku leyniþjónustunnar og kunna
að hafa gert þetta í góðri trú. Þið
eftirmenn þeirra hafið enga slíka
afsökun. Hvað með ykkur
óbreytta flokksmenn? Við vitum
að herstöðvaandstæðinga er að
finna innan allra þessara flokka.
Ætlið þið að þegja þunnu hljóði
við viðbrögðum forystumanna
ykkar? Hvað með ykkur unga
setu. En þeir létu amk. í veðri
vaka að þau skref væru ekki stig-
in til að hafa tekjur af hemum,
heldur væri það framlag Islend-
inga til vama vestrænna þjóða.
Ætlið þið núverandi forystumenn
stærstu flokka landsins að gera þá
forvera ykkar sem vildu varast að
hersetan yrði tekjulind að ómerk-
ingum? Þess em dæmi að þjóðir
á Suðumesjum. Það er ljóst að
flugvöllurinn myndi nýtast betur
fyrir alþjóðlegt farþega- og vöru-
flutningaflug eftir brottfor hers-
ins. Við vitum amk. um eitt flug-
félag sem falast hefúr eflir lend-
ingarleyfi, Aeroflot. Aukin nýt-
ing flugvallarins sem alþjóða-
flugvallar myndi skapa störf og
kannski færi jafnvel flugstöðvar-
Að lokum skora ég á hina fjölmörgu
friðarsinna, sem haslað hafa sér völl í ýmsum
samtökum að koma og taka þátt íþeirri stefnu-
mótun sem mótuð verður á landsráðstefnu
Samtaka herstöðvaandstæðinga
næsta laugardag
jafnaðarmenn sem æ oní æ sam-
þykkið harðorðar ályktanir um
brottfor hersins og úrsögn úr
NATO, síðast á þessu ári? Hvar
emð þið þegar flokkurinn ykkar
heldur flokksfund? Ætlið þið
virkilega að beygja ykkur undir
þann skilning formanns ykkar að
sjálfsagt sé að halda áffam að
vera í NATO og að þróun undan-
farinna mánaða geri herstöðvar
Bandarikjamanna hérlendis enn
veigameiri. Hvað með ykkur Al-
þýðubandalagsmenn, sem teljið
baráttuna gegn aðild að NATO
ekki svo mikilvæga nú um stund-
ir? Viljið þið að íslendingar verði
meðábyrgir í hveiju því hlutverki
sem NATO kann hugsanlega að
taka upp í ffamtíðinni?
Um skynvillur
Enda þótt færa megi rök að
því að þróunin í alþjóðamálum
geti leitt til þess að aðild að
NATO verði enn hæpnari en áður,
hefi ég og margir félagar minir
meiri áhyggjur af þeim boðskap
sem erlendir forystumenn NATO
flytja og utanríkisráðherra vor og
Þorsteinn Pálsson bergmáluðu á
alþingi að þróunin í alþjóðamál-
um hafi gert herstöðvar Banda-
ríkjanna hérlendis enn þýðingar-
meiri. Því fylgir að sjálfsögðu
enginn rökstuðningur, enda æði
torvelt að koma okkur einfoldum
kjósendum í skilning um það þeg-
ar ógnin sem átti að veijast, þ.e.
útþensla sovéska stórveldisins er
horfin og Varsjárbandalagið að
liðast í sundur. Éigum við að láta
skynvillur bandariskra ráða-
manna ráða því hversu lengi
bandarískt herlið verður hérlend-
is? Brehment fyrrum sendiherra
Bandaríkjanna hérlendis virtist
enn haldinn ofskynjunum þegar
hann kom til landsins síðari hluta
sumars og gat þess að NATO yrði
til og herstöðin hér yrði með þeim
síðustu sem Bandaríkjamenn yf-
irgæfú á meðan þeir skynjuðu
veru Sovétmanna í Evrópu sem
ógn.
Heimang og sjálfstæði
Því miður læðist að manni sá
grunur að það sé hermangið sem á
að verja, enda eru menn að verða
sífellt ófeimnari við að beita þeim
klyfjaða asna fyrir hersetuvagn-
inn, sbr. varaflugvallarmálið. Við
herstöðvaandstæðingar höfum
lengi varað við þeirri hættu sem
það gæti orðið sjálfstæði þjóðar-
innar að gera hana háða her-
stöðvagróðanum og höfúm að því
leyti átt samleið með þeim sem
upphaflega tóku þátt í samning-
um um aðild að NATO og her-
sem ljáð hafa land undir her-
stöðvar erlends ríkis hafa algjör-
lega glutrað niður eigin atvinnu-
vegum. Við sjáum teikn þess þó
að í smærri stíl sé. Þannig hafa at-
vinnuvegir á Suðumesjum m.a.
sjávarútvegur liðið mjög fyrir
nærveru hersins. Eitt það fyrsta,
sem þarf að huga að þegar herinn
fer, er einmitt atvinnuuppbygging
byggingin að hætta að vera baggi
á þjóðinni. Þótt fleiri álver séu að
mínu mati slæmur kostur í at-
vinnumálum, kann þó sá ljósi
punktur að vera við byggingu ál-
vers á Keilisnesi að þar skapist
störf fyrir þá sem missa atvinnu
þegar herinn fer. Það væri þarft
mál ef ríkisstjómin bæri gæfú til
að fylgja eftir þeim hugmyndum
sem Ólafur Ragnar Grimsson
kveðst hafa hreyft í stjóm, að
setja upp áætlun um brottför hers-
ins. Eitt af mikilvægum málum,
sem taka verður á er að skapa ný
störf á Suðumesjum.
Baráttu er þörf
Það er ljóst að baráttu er þörf.
Herinn fer ekki af sjálfú sér vegna
þróunar í alþjóðamálum, því bera
orð bæði erlendra og hérlendra
forsvarsmanna hersetu og NATO
vitni. Aðild að NATO kann að
fela í sér meðábyrgð á ýmsum
átökum sem jafnvel þið sem á sín-
um tíma tölduð rétt að tengjast
því bandalagi kynnuð að hafa ím-
ugust á. Það er ljóst að þingstyrk-
ur andstæðinga hersetu og NATO
er hvergi nærri fúllnægjandi til að
brottför hans verði að veruleika.
Þið friðarsinnar sem fylgið
stærstu flokkimum að málum lát-
ið ekki forystumennina, sem virð-
ast ekki vilja teljast til tegundar-
innar homo sapiens í þessum efn-
um, ráða ferðinni án þess að í
ykkur heyrist. Sjálfstæðismenn
látið ekki rödd Þorvaldar Garðars
vera þá einu sem minnir á það
skilyrði fyrir inngöngu íslands í
NATO að hér sé ekki her á ffiðar-
tímum. Ungir Alþýðuflokks-
menn, fylgið eftir samþykktum
ykkar og haldið æskuþorinu þeg-
Framhald á 11. siðu
Að
drnga
þingmann
jr
i
hlé
Eins og lesendur væntanlega
muna tilkynnti Þrándur i vikunni
sem leið að hann væri á leið í
framboð á vegum flokksins sem
hann hefúr mestan áhuga á, hann
væri eins og sagt er þegar mikið
liggur við, mættur til leiks. Síðan
þessi yfirlýsing var gefin hefúr
ótrúlega mikið vatn til sjávar
runnið og sumt af þvi nokkuð
gruggugt, að ekki sé meira sagt.
Sjálfstæðismenn eru búnir að
ganga frá sínum málum á Reykja-
nesi og fóru líkt að og Japanir að
krýna erfðaprinsinn eins og vera
ber. Svo er búið að handraða
hingað og þangað um landið. Yf-
irleitt hefúr skapast af þessu bæði
lukka og velstand hjá þeim
íhaldsmönnum nema kannski á
Vestfjörðum þar sem Þorvaldi
Garðari Kristjánssyni var fómað
fyrir léttan mann, opnari færi og
ívið betri stöðu svo gripið sé til
líkinga úr málfari skákmanna.
Framboð er alltaf ákveðið að
bestu manna yfirsýn eins og allir
vita, stundum af fáum i lokuðum
samkvæmum, og eru engin dæmi
um að stjómmálaflokkur hafi
beðið ósigur af þeim sökum. Aft-
ur á móti fer oft allt í upplausn
þegar fleiri koma saman í próf-
kjömm eða könnunum, og gefast
ráð þeirra því verr sem þeir em
fleiri. Þorvaldur Garðar var nátt-
úrlega stúrinn sem vonlegt er, en
ekki er vitað til að hann ætli í ann-
að framboð nema á forsíðu Tím-
ans, en það er annar handleggur.
Af því að Þrándur er sjálfúr
með prófkjörsskrekk er ekki
nema von að hann hafi samúð
með þeim sem hafa orðið illa úti.
Það er auðvitað ekki að vita nema
hann eigi sjálfúr eftir að fara illa
út úr ráðum heimskra manna þó
það sé auðvitað ólíklegt, því
„Þrándur er framsýnn og traustur,
hann er fyllilega verðugur fúlltrúi
og honum er treystandi til að tak-
ast á við verkefni framtíðarinnar,“
en þessi traustvekjandi einkunn er
nú viðurkennd sannindi um alla
þá sem gefa kost á sér í prófkjör.
Ekki er Þrándur i nokkrum vafa
um að Guðmundur G. Þórarins-
son, þingmaður ffamsóknar-
manna í höfúðstaðnum ber þessa
einkunn með jafn mikilli rentu og
við hinir prófkjörsffambjóðend-
umir. Það er því meira en lítið
einkennilegur hópur í Framsókn-
arfélögunum í Reykjavík sem
kemst að annarri niðurstöðu og
dregur manninn í hlé eins og ekk-
ert sé sjálfsagðara. Það er auðvit-
að ekki nema von að ffambjóð-
andanum bregði í brún, ekki síst
vegna þess að það er næstum
óþekkt fyrirbrigði að ffamsóknar-
menn hafni ffambjóðanda sem er
til í að vera áffam, því hvers virði
er Fram sóknarflokkur sem er
veikur fyrir nýjungum?
Á farsælli vegferð Framsókn-
arflokksins um heim hinnar kyrr-
látu endurkosningar hafa flokks-
menn í Reykjavík skyndilega tek-
ið upp á þeirri ósæmilegu hegðun
að endurkjósa ekki þann sem var í
sama sæti síðast. Þannig segir
maður sem vel þekkir til innan-
búðar að ffamsóknarmenn í
Reykjavík hafi hagað sér eins og
Síkagóglæponar og gabbað ffam-
bjóðendur upp úr traustum þing-
sætum. Þetta nær engri átt. Sam-
kvæmt sömu heimild hefúr nýjum
framsóknarmönnum verið smalað
inn í flokkinn á röngum forsend-
um, þannig að grónir ffamsóknar-
menn í höfúðborginni þekkja
hvorki haus né sporð á kjósend-
unum, og þegar hringt er í fólkið
og það spurt samviskuspuminga
svarar það út i hött. Það hefúr
aldrei komið á fúndi í flokknum
svo vitað sé, og guð má vita hvort
það á einusinni lögheimili í
Reykjavík, og sennilega er engin
vissa fyrir því að það hafi nokk-
um tíma hugsað sér að kjósa
Framsóknarflokkinn.
Svona nokkuð á ekki að geta
gerst og gerist næstum aldrei hjá
traustum ffamsóknarmönnum. Þó
rámar Þránd í að eitthvað þessu
líkt hafi komið fyrir í þessu sama
kjördæmi fyrir fáeinum árum eða
svo. Getur verið að þá hafi Þórar-
inn Þórarinsson, ritstjóri Tímans,
viljað vera áffam á þingi en ekki
fengið vegna þess að maður að
nafni Guðmundur G. Þórarinsson
safnaði liði gegn honum? Og
hvað sagði ekki forsætisráðherr-
ann okkar í gær í DV: „Ég heyri
það til að mynda hjá stuðnings-
mönnum Haraldar Ólafssonar að
hann er ekki búinn að gleyma því
sem gerðist fyrir síðustu kosning-
ar.“ Og hvað skyldi vera svona
ógleymanlegt við síðustu kosn-
ingar nema þeir mörgu sem völdu
ffemur Guðmund G. en Harald og
áttu lögheimili í Reykjavík, kusu
Framsókn og voru væntanlega
ekki í neinum tengslum við
gangstera ffá sjálffi Síkagó.
Það getur auðvitað farið fyrir
Þrándi eins og Guðmundi G. að
gefast upp fyrir ofúrefli, en von-
andi er ekkert Sikagó-lið í flokkn-
um sem Þrándi líkar best við. En
ef illa fer ætlar Þrándur að fara að
dæmi Hreggviðs Jónssonar og
Þorvaldar Garðars og láta sér
duga að verða undrandi.
- Þrándur
Fimmtudagur 15. nóvember 1990 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 5