Þjóðviljinn - 24.11.1990, Blaðsíða 7

Kristján Ragnarsson formaður LÍÚ á beininu
Skipstjórar ættu
ekki að vera í
stéttarfélagi
Útvegsmenn hafa veriö heldur betur í sviösljósinu
aö undanförnu
vegna kjaradeilna viö yfirmenn á fiskiskipum
og þeirrar rimmu sem þar fór fram.
Þá hefur hagur útgerðarinnar veriö mjög góöur í ár
þó blikur séu á lofti ef olíuverð heldur áfram aö hækka.
Bæöi útvegsmenn og sjómenn
hafa notiö góös af hækkuöu fiskverði á sama tíma
og laun landverksfólks eru bundin þjóöarsáttinni.
Um þetta og fleira svarar Kristján Ragnarsson formaður
Landssambands íslenskra útvegsmanna á beininu
Við undirritun kjarasamn-
ings við yfirmenn lést þú svo um
mælt að þeir hefðu gengið fram
með fullmikilli hörku. Hvað
áttirðu við með því?
Það sem ég átti við með því
var það að mér fannst tilefnið til
verkfalls ekki vera til staðar hjá
yfirmönnum á fiskiskipum.
Launakerfi þeirra er þannig að
skipstjórar hafa tvo hásetahluti,
fyrsti vélstjóri og fyrsti stýrimað-
ur einn og hálfan og aðrir yfir-
menn einn og einn fjórða hlut.
Hér áttu því í hlut launahæstu
mennimir á flotanum. Mér fínnst
í sjálfu sér fráleitt að vera að
semja við skipstjóra í deilu sem
þessari. Þeir em nánast fram-
kvæmdastjórar fyrirtækjanna um
borð í skipunum og ættu ekki að
vera í stéttarfélagi, eins og tíðkast
víða erlendis. Þeir ættu miklu
frekar að gera einstaklingsbundna
samninga, vegna þess að veiðin
byggist að miklu leyti á þeitn og
hæfni þeirra.
Hvernig var að eiga við
Adda Kitta Gau sem formann
FFSÍ í samningagerðinni?
Mér fínnst hann oft hafa verið
betri en hann var núna. Mér
fannst þeir vera óákveðnari og
við fengum ekki niðurstöðu í
mörgum málum fyrr en eftir langa
bið sem tók oft nokkra klukku-
tíma. Þannig em málin ekki af-
greidd hjá okkur. Við vomm að
vísu færri og kannski fljótari að
taka afstöðu og því þurftu þeir
ekki að bíða lengi eftir okkur.
Þú hefur jafnframt sagt að
samningur ykkar manna fyrir
vestan við Bylgjuna hafi verið
mistök hvað varðar útfærslu
tímakaupsins og brot á þjóðar-
sátt. Nú fylgdist þú með gerð
þessa samnings, og eru mistök-
in þá ekki þín eins og þeirra
fyrir vestan?
Mér var ekki kunnugt um það
fyrr en eftir á, að þeir hefðu tekið
hlutfall af kauphyggingu sem
tímakaup. Hinsvegar höfðu þeir
náið samráð við okkur um breyt-
inguna á olíuverðsviðmiðuninni.
Að öðm leyti tel ég enga ástæðu
til að gera of mikið úr þessu máli.
Fyrir vestan hafa skipstjórar og
vélstjórar haft sama tímakaup
sem er þó ekki héma hjá okkur.
Vélstjórar hafa haft hærra tíma-
kaup en skipstjórar og stýrimenn
sem mér finnst eðlilegra.
í samkomulagsviðbót við
sjálfan kjarasamninginn iýsa
báðir aðilar þvi yfir að næst
skuli gerður aðeins einn samn-
ingur við yfirmenn. Mun það
tilheyra fortíðinni að gerðir séu
tveir samningar, einn fyrir vest-
an og annar fyrir sunnan?
Það vitum við ekki. Við höf-
um alla tíð verið fúsir til þess að
hafa einn samning. Hér er um yf-
irlýsingu að ræða af okkar hálfú
og þeirra um vilja til þess. Við vit-
um ekki um vilja Bylgjunnar,
Vélstjórafélags Isafjarðar, Al-
þýðusambands Vestfjarða, vegna
þess að þessir samningar fyrir
vestan draga allir dám af hver
öðmm. Okkur er því alveg óljóst
um það á þessari stundu hvort við
munum koma næst að einu borði.
Það hefur ekki verið þannig að
Vestfirðingar vildu setjast að
borði með okkur.
Bæði útgerðarmenn og sjó-
menn hafa notið góðs af hækk-
uðu fiskverði, en hafið þið ekki
jafnframt verið að taka æ
stærri hluta af kökunni á kostn-
að fiskverkafólks?
Aðstæðumar í ár hafa verið
okkur hagstæðar. Fiskverð hefúr
hækkað mun meira en annað
verðlag sem stafar af eftirspum
eftir fiski. Það er mjög rík til-
hneiging hér og líka alls staðar
annars staðar, að það em allir að
keppa að því að hámarka það sem
þeir geta greitt fyrir hráefnið,
vegna þess að það er undirstaða
þeirra framleiðslu.
A meðan samkeppni er um
hráefnið þá mun myndast ákveðið
markaðsverð. Þannig að þessi op-
inbera verðákvörðun okkar hefiir
haft minna og minna gildi og að
mínu mati nánast ekkert núna. Ég
spurði að því í fyrravetur í Aber-
deen í Skotlandi hvað þeir verðu
miklu til hráefniskaupa af því
sem þeir fá fyrir fullunna vöm, og
þá nam það um 80%. Þetta hlut-
fall hér hefúr verið 50%-55%, en
er ömgglega orðið mun hærra
vegna samkeppninnar um fiskinn.
En hefur fiskvinnslan ekki
minna umleikis tii að greiða
fiskverkafólki hærra kaup þeg-
ar hún þarf að greiða ykkur sí-
fellt meira fyrir hráefnið?
Það er augljóst mál. Eftir því
sem meiri hluti af andvirði vör-
unnar fer í hráefniskaup, eftir því
verður minna til að greiða í
vinnulaun. Þessvegna m.a. fannst
mér þessi deila við yfirmenn
ósanngjöm af hendi skipstjómar-
manna og annarra yfirmanna þeg-
ar litið er til þess hvað umhverfið
hefúr verið þeim hagstætt. Þegar
ég striddi þeim hvað mest þá
sagði ég við þá að ég vildi sjá þá
skýra það út fyrir fiskverkunar-
fólkinu á bryggjunni þegar þeir
væm að binda skipin, afhverju
þeir væm að fara í verkfall þegar
litið væri til hagsmuna þess.
Hvað finnst þér um þá hug-
mynd að komið verði á fót
kvótaleigu?
Mér finnst það ffáleitt. Við
höfúm mótað stefhu sem byggist
á fijálsu framsali veiðiheimilda í
þeim tilgangi að auka arðsemi
veiðanna, fækka skipum, minnka
kostnaðinn og gefa þjóðfélaginu
meiri arð af þessari starfsemi. Það
að setja eitthvert leigugjald í rík-
issjóð sem nýjan skattstofn mun
ekki hafa nein áhrif á það sem við
emm að gera og stefnum að, sem
þegar er farið að hafa mikil áhrif.
Það að einhveijir eldri útgerðar-
menn yfirgefi þessa atvinnugrein
með einhveija aura í vasanum,
sem aðrir útgerðarmenn hafa þá
þurft að borga þeim, finnst mér
ánægjuefni. Mér finnst gaman að
vita til þess að eldri útgerðarmenn
sem engan lífeyri eiga né lífeyris-
sjóð, geti nú yfirgefið þessa starf-
semi með reisn og átt eitthvað til
elliáranna.
Ertu fylgjandi því að allur
fiskur verði seldur á innlendum
fiskmörkuðum?
Ég er fylgjandi markaðskerfi
og tel að það væri mjög æskilegt
að við reyndum að útfæra betur
fiskimarkaði hér innanlands. Til
þess er þó enn takmarkaður vilji.
Það er þó merkilegur vísir kom-
inn að þessu á suðvesturhominu
þar sem markaðimir þar hafa selt
um 60 þúsund tonn fyrstu tíu
mánuði ársins sem er 6 þúsund
tonnum meira en við seldum á
Humbersvæðinu. Ef allur fiskur
yrði seldur á innlendum fisk-
mörkuðum hér á suðvesturhom-
inu, mundi það draga allan mátt
úr landsbyggðinni. Ef af yrði
mundi þetta verða mesta bylting í
þjóðflutningum innanlands sem
nokkum tíma hefði átt sér stað í
Kristján Ragnarsson formaður Landssambands fslenskra útvegs-
manna. Mynd: Jim Smart.
sögu landsins. Umsvif slíkrar
fisksölu yrði á við mörg álver og
mundi draga til sín það fáa fólk
sem enn vill vinna við þetta úti á
landi. Þannig að mér finnst að
menn úr öllum stjómmálaflokk-
um, hafi kastað þessari hugmynd
fram_, að mjög vanhugsuðu máli.
Utgerðarmenn loðnuskipa
hafa krafist þess að fá aukna
hlutdeild í botnfiskkvóta vegna
óvissu með framhaid loðnu-
veiða. Er það mál leysanlegt
innan LÍÚ?
Okkar styrkur hefur verið
fólginn í því að við höfúm getað
komið fram við stjómvöld í um-
boði allra útgerðarmanna. Hjá
okkur em hópar með ólíka hags-
muni, og auðvitað togast allt þetta
á. Þegar jtetta var rætt innan
stjómar LIÚ spurðu togaramenn
hvar ætti að taka þennan kvóta
handa loðnuskipunum, og ég
svaraði og sagði að það yrði tekið
af þeim þar sem þetta væri rétt-
lætismál. Það viðurkenndu menn
og sögðu já. Þannig gátum við
farið með erindið upp í ráðuneyti
og kynnt það þar sem málefni
samtakanna sem heildar og feng-
um góðar undirtektir. A þennan
hátt emm við sterkari heldur en ef
við kæmum ffarn sem mismun-
andi kröfúgerðarhópar.
Sjómenn hafa varpað fram
þeirri spurningu hvort fisk-
vinnslan ráði mestu innan LÍÚ í
ljósi þess að aðalfundur ykkar
hafnaði frjálsu fiskverði. Er
það svo?
Nei. Þegar ég tók við for-
mennsku í þessum samtökum
sagði ég að ég væri fyrir þá á
þessum vettvangi sem seldu fisk.
Ég harma það að aðalfundurinn
skyldi ekki samþykkja fijálst
fiskverð vegna þess að það er orð-
ið svo í raun. Én mönnum finnst
að þessi verðgrunnur, lágmarks-
verðið, þurfi að vera til staðar.
Hinsvegar hafa fiskkaupendur
innan LÍÚ ekki áhrif á afstöðu
mína um kröfúna um fijálst fisk-
verðog hafa aldrei hafi.
Á sama tíma og þú hefur
gagnrýnt fjölgun smábáta hafa
félagsmenn LÍÚ einatt fengið
mun afkastameiri skip í stað
þeirra sem hafa farið úr flotan-
um. Væri ekki nær að líta í eig-
in barm?
Þetta er mjög verðug gagn-
rýni og við eigum að hluta til sök
á henni með því að hafa gengið
fram í því við stjómvöld, sem
svona sáttaleið í upphafi kvóta-
kerfisins að búa til sóknarmarkið.
Það hefur ekkert skip vikið úr
flotanum nema að það hafi komið
miklu afkastameira skip í staðinn.
Þetta hefúr afhir leitt til þess að
sóknardögunum í sóknarmarki
hefði þurft að fækka umtalsvert.
Við viðurkennum að við vorum á
rangri leið sem fólst i því að við
vomm að láta smíða fyrir okkur
skip til þess eins að binda þau við
bryggju. Frá þessu höfum við vik-
ið og mælt með framseljanlegu
aflamarkskerfi sem mun stuðla að
hagkvæmni. En það þýðir ekki að
við munum hætta að smiða skip
því við þurfúm alltaf á endumýj-
un að halda. Það þýðir nefnilega
ekki lengur að búa sér til ein-
hveijar reiknisforsendur fyrir að
ætla sér að fiska þetta og fiska
hitt. Núna er þetta allt á borðinu
hvaða veiðiheimildir menn hafa
og þýðir ekki að búa til neima
draumóra um það sem mér hefúr
fúndist menn hafa alltof mikla til-
hneigingu til. Frá þessu er horfið
og við berum ábyrgð á því. Það
hefúr verið voðalega sárt og við-
kvæmt innan okkar samtaka, því
það verða margir fyrir miklum
erfiðleikum vegna þessarar af-
stöðu okkar. En hér er aldrei hægt
að gera öllum til hæfis og hér
væri vonlaust að sitja ef maður
ætlaði að reyna það.
-grh
Laugardagur 24. nóvember 1990 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 7