Þjóðviljinn - 24.11.1990, Blaðsíða 11

BÆKUR
Örn og Örlygur
„íslenska
alfræði-
orðabókin
komin f hús“
Dóra Hafsteinsdóttir ritstjóri:
Míkil vinna og ströng
liggur að baki bókarinnar
Ut er komin íslenska alfræði-
orðabókin hjá Erni og Ör-
lygi. Fimmtán manna ritsjórn
hefur unnið að þessu þrekvirki
undanfarin þrjú ár. Að auki
hefur verið leitað til liðlega
hundrað sérfræðinga til að
semja og þýða efni. Ritstjórar
bókarinnar eru þær Dóra Haf-
steinsdóttir og Sigríður Harð-
ardóttir.
I tilefni af þessum tímamótum
var efnt til hátíðar í Borgarleik-
húsinu í gær, þar sem saman var
kominn stór hópur af prúðbúnu
fólki til að fagna útgáfu bókarinn-
ar. Fluttar voru tölur, tónlist leikin
og lesin upp ljóð.
Örlygur Hálfdánarson útgef-
andi bókarinnar þakkaði öllum
þeim sem Iögðu hönd á plóginn,
og líkti undirbúningi og vinnu við
bókina við heyskap: „Islenska al-
fræðiorðabókin er komin í hús.“
Örlygur lagði mikla áherslu á
hversu mikilvæg bókin væri fyrir
íslenska tungu, hún væri vett-
vangur þróunar fræðiheita á ís-
lensku og nýyrðasmíði. Hann
sagði einnig að nauðsynlegt væri
að endurskoða bókina reglulega
því ffamfarir í vísindum væru ör-
ar. Sigríður Harðardóttir og Dóra
Hafsteinsdóttir ritsjórar tóku
næstar til máls. Sigríður líkti
vinnunni við bókina við grjót-
hleðslu þar sem hver og einn sér-
ffæðingur hefði borið gijót í garð-
inn, síðan hefði þurft að höggva
það til svo hleðslan yrði jöfn og
traust.
Dóra Hafsteinsdóttir sagði í
samtali við Þjóðviljann að hún
væri mjög ánægð með útkomu
bókarinnar. Langri og strangri
vinnu væri nú lokið. Hún sagði
gaman að sjá loks bókina í einni
heild. Mesta vinnan hefði farið
ffam fyrst að skipulagningu og
stjómun. Ekki sagði Dóra meiri
vinnu liggja í íslenska hlutanum.
Mikið af því efni sem þýtt var
þurfti að staðfæra, og oft var erfitt
að finna íslenskar þýðingar á orð-
um og fyrirbærum. Vandamálin
sem upp komu við gerð bókarinn-
Þær stöllur Sigrlður Harðardóttir og Dóra Hafsteinsdóttir sem ritsýrðu
verkinu. Dóra lét þess getið að nærri lægi að það hefði tekið einn mann
heilan mánuð að vinna hverja blaösfðu f bókinni. Myndir: Jim Smart.
Fjölmennt var á hátfð þeirri sem haldin var af tilefni útgáfu fslensku al-
fræðiorðabókarinnar I Borgarieikhúsinu I gær.
Innes, Hammond
trskárík’Ö
• um 1000

.Cíftawn rié
JHxs&nm
'~4' Mu#f5.4 , i
'm m PkxritJ.
'CoWo
„ m................
SanbaQO'cs
1000
MtwM» Fjaliapotpia Machu-Ptóchu í Po,úsam stahdur!2SOOmh.y.«.
If'k<í'jna Hú’sín otu hiadm ú*- vánOtftoa filhögonum stetnutn sem faflö svo þétt saman m hnttsotao kemst nkxi &
mitli pelrra. Porptð «r byggt á stölkm?með tröppum á mitií. Efst *r aitarisforgiö en par iytir mbm stanöa opmDorat
bvorv.nnnr nn bifRtaöif vtirstóttafinnar.
sfbttir .sigradru sveeða teknar ínn
j yfirstétt / <*ri .skattlapninp var í
lomn tmrskyidu og skyíduvinnu {
þágn ríktsins. / stu<kt»st ekki víð
ritfnerufingyi og hjöiið var öþvkkt
en sl|öm rikfsifuf t>yggðí»t á
vidtðHni vugakerfi og hkmpímdi
hraðixtðuin. iieistu aírek / voru
j svíOi stjöjnsýsiu ojg verkk*gta
frafnkviitmda, s.s, við vegagerð,
sieinhledfdur og bt uai gerð.
Einnig voru vefnaður, leírkera-
gexð, gult- og siiíursrm'ði ú ttöu
stígí. Trúarbrögð voru snar
þátltii i ríkiskerfínu. Sótguðínn
inti var afðsltn gudanna og
tatinn foríaðir inkans, seiri eínnig
var dýrkaður sem guð, en einníg
nia nefna Víraehoca, skapara
heimsins, og xeguguðmu Apu
iitnpu. Eínn af veikleikum / voru
óljósar reglur um rfktserfðir og
rétt tvrir ínnrás Spá«v. um l$30
geisaði af þeirn «Óku.rn ixorgara-
strfó sem auðveidaöi f'. Pizarro
að leggia rikið urtdír Spán
JS32 33. Aiahuallpa tnk't var
svikinn og drepinn 1532 og víð
|«ið liðaðlst / f sundur,
Inkatha: stjórnmálahreyfíng
Sulúa f Suður-Afrxku, stoínuð
i<tT5; tteitix sér gegft vopnaðrí
Itaráttu svertíngja <>g i>oðar
samningaieíð við Sudur-Afrfku*
stjóm. Oft fíefur komið til
áxekstra miili / og Afriska þjóðar-
ráðsiu-'S. Leíðiogí / er C.
Butheierí.
ink-Jet (e..)i aðferö við tölvuut-
prentufi, Texitrm er pxentaður út
<1 mxkium Ixraða með þvf nb ýra
rafhloðnu bleki á pappírifjn án
jjx'ss að prenthausinu snertí
hanri.
ÍNMARSAT (>. Intemationa!
Muritime Sateilite Orgonizatian):
Jean Auguste Dominique Ingre* Uggjandi nmbétl máiverk tró 1814
(Louvre, Parfa).
sjá »-Al{>jóðagervítunglastofnunín
tyrir síglingar.
Irm: fljót f Sviss, Austurr. og
V-ÍA'sktd.; 510 km; kernur upp í
Lughinovatní i Graubúnden-
kantónu f Sviss, rennur til norð-
austurs unx Atxaturr. og V-
Pýskal., þar sem fxún sanxehinst
Dóná við Passau. Fjöldi raforku-
vera er víð eíri hluta /.
innanhúftfthafnahoiti: aíbrígði
af hafnabolta; leikimt innanfxtxs.s,
á mínni vefli og nteð mýkrt bolia
en í hafnabolta.
innanhúsfthönnuður: maður
sem hannar eða veiur innrétt-
'mgar og húsgögtx f ýmtsa konar
hústuietði og skipuleggur innan-
htisarými fst. i hljóta menrituu
stna erfendls í fxáskólum og
UekriixkOlum sem viðurkenndir
eru af Iðnaðarróðuneyti.
fnnbléstur: tœknisfr. bíástur
inkaríkift Stœrð rlkisins um i(X)0 og
1533 og staðsetning hetstu borga
og menningarmióstödva. Tií
gkkigvunar eru nutíma rikjaskípan
og borgír sýndm ð koitínu {1 Kól-
umöfa, 2 Ekvador, 3 Petú. 4 Búiivia,
5 Chile. 6 Argentína).
lofts í holrúm Ifkamans; xn.a.
nolaður tii aö kanna hvort
eggrásir eru íokaðar vegita satn-
gróninga og við röntgerimynda-
töku á ristli.
imrdaalinc -stunga, sprauturu
iyfjagjöf rneð sprautu og nál:
einkum gefín uiidir huð (i,d.
insúhrt), í vóðva ef h«eg npptaka
iyfs er æskileg eða í æð ef hrðð
verkvm er nauðsynieg.
lonor Whftftl: klóbf>ar eigin-
kvetxna Rotaryíúlúgsmanna.
Inn©», Hammonél rúttu nafrri
Kiitptt fiatnmond Jnnes t, 1913: e
1S3
Fróðleiksfúst fólk ætti að finna flest það sem það fýsir að vita f nýútkominni íslenskri alfræðiorðabók. Á mynd-
inni er sýnishom af einni síðu í bókinni.
ar voru ótalmörg, en þeir sem við
verkið unnu voru allir reiðubúnir
að leggja sitt af mörkum, sagði
hún.
Alfræðiorðabókin er sú fyrsta
sinnar tegundar sem út kemur á
íslensku. Verkið er þijú bindi,
tæpar 2000 síður og með nær 40
þúsund uppfletti- og lykilorðum.
Fjölda ljósmynda, teikninga,
korta og taflna er einnig að finna í
bindunum þremur.
Um þriðjungur bókarinnar
fjallar um íslenska menn og mál-
efni. Verður án efa mikið rætt um
það á næstu vikum hveijir þóttu
nógu merkir af innlendum sam-
tímamönnum til að komast á blað
í Alfræðiorðabókinni.
Af núverandi starfsmönnum
Þjóðviljans er þar að finna rit-
stjórann og rithöfundinn Ama
Bergmann og rithöfúndinn og
prófarkalesarann Elías Mar.
í bókinni kennir að sjálfsögðu
margra grasa, og geta þar allir
fúndið einhvem ffóðleik hvort
sem þeir hafa áhuga á stærðfræði,
heimspeki, lögfræði, veðurfræði
eða öðmm ffæðurn sem of langt
mál er upp að telja.
í Alfræðiorðabókinni má t.d.
finna mola um skarðahúfú, Hildi-
brandskviðu, laukfroska, Thomas
Paine, hryggþófahlaup og fýlu-
böll, en um hann segir: „belg-
sveppur af ballsveppaætt, er í
fyrstu egglaga en út úr belgnum
brýst síðar hvítur stafúr með
grænleitan, slímugan topp. Frá
honum leggur ramma ýldulykt
sem Iaðar til sín skordýr og þau
dreifa gróunum; fannst í Reykja-
vík 1987, en var áður óþekktur á
íslandi.“ BE
Útför
Þórdísar Huldu Ólafsdóttur
sem lést 19 nóvember, fer fram f
Fossvogskirkju mánudaginn 26.
nóvember kl. 15:00.
Guðmundur Norðdahl
Brynhildur Þórdisardóttir Engen
Garðar Norðdahl
Vilborg Norðdahl
María Norödahl
Guðmundur Þór Norödahl
tengdabörn og barnabörn
Laugardagur 24. nóvember 1990 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 11