Þjóðviljinn - 15.12.1990, Blaðsíða 5

Að
gefnu
tilefni
„ Upphaflega
samningin var
ekki miouð við
að fara í
fjölmiðla. Það
var einskonar
kunningjabragur
á máljarinu. “
Og svo heldur
hann áfram
að rekja raunir
sinar.
bankastjórain miklu meiri hættur framund-
an en álit hagfræðideildar Seðlabankans
virðist gefa í skyn. Er bankastjómin ein-
dregið þeirrar skoðunar að umtalsverð al-
menn kauphækkun nú mundi hafa í for
með sér alvarlega röskun á verðlagsþróun á
næstu mánuðum, sem mundi stefna lang-
tímamarkmiðum um lækkun verðbólgu hér
á landi í verulega hættu.“
Hverjum var hún ætluð?
Fyrsti liður yfirlýsingarinnar er dálítið
skritinn. Alitsgerðin var send efnahags-
ráðunaut forsætisráðherra segir þar en ekki
í nafni bankastjómarinnar, „enda ekki ætl-
ast til að hún færi lengra“. Lengra en hvert?
Til efnahagsráðunautarins? eða banka-
stjómar?, já eða hagffæðideildarinnar
sjálffar? „Því miður bámst upplýsingar um
þetta efni út úr bankanum." Ja héma. Var
þá aldrei ætlunin að láta forsætisráðherra fá
þá álitsgerð sem hann hafði beðið um? Til
hvers var þá verið að skrifa álitsgerðina?
Það er auðvitað von að bankastjóminni
sámi þegar svona er farið aftan að henni,
álitið var jú sent án „fyrirffam vitundar
bankastjóra“ eins og þar stendur.
Engar óraunhæfar
kröfur hér
Svo sem von er þótti Bjama Braga
Jónssyni, forstöðumanni hagfræðideildar-
innar, súrt í broti hvemig farið var með ál-
titsgerð ffá deildinni sem hann veitir for-
stöðu. Hann sagði við Morgunblaðið 8.
desember sl.: „Upphaflega samningin var
ekki miðuð við að fara í fjölmiðla. Það var
einskonar kunningjabragur á málfarinu.“
Og svo heldur hann áfram að rekja raunir
sinar: „Það skemmdi mikið fyrir okkur
þegar ég neyddist til að láta þetta álit í
hendur þingmannsins, sem krafðist þess“.
Það gat nú verið að þingmaður legði sig
eftir því að skemma fýrir hagfræðideild
Seðlabankans og það með því að koma af-
urðum deildarinnar á ffamfæri við þing-
heim og jafnvel þjóðina.
Nú þurfa menn að vita að í hinu marg-
umrædda en misheppnaða áliti var því
slegið föstu að ekki hlytist af verðbólga
þótt bráðabirgðalögin yrðu felld, vegna
þess að Vinnuveitendasambandið myndi
standa gegn kröfum verkalýðshreyfingar-
innar um að launamunurinn yrði ekki auk-
inn meðan þjóðarsáttin stæði. „Það er bara
svo fast í manni sem Seðlabankamanni að
það eigi ekki að láta undan óraunhæfum
kröfum og gengið og peningamálin eigi að
standa þar á móti.“
Það var og. Sem seðlabankamanni
finnst forstöðumanninum að Vinnuveit-
endasambandið eigi að standa sig í stykk-
inu og segja verkalýðssamtökunum að
halda sig á mottunni. Hvað skyldi forstöðu-
manninum finnast, sem seðlabankamanni,
þegar samtök launafólks fara að sækja upp-
skem af þjóðarsáttinni handa þeim sem
mest þurfa hennar með?
Og má hér segja amen eftir efninu.
hágé.
Um það sem seðla
bankamanni finnst
Idag er ekki nema rúm vika til jóla og
liðlega hálfur mánuður til áramóta,
stysti dagur ársins í augsýn. Það er ein-
hvernveginn eins og allt þetta gefí manni
tilefni tii að láta gamminn geisa án veru-
Iegrar ábyrgðar. Lukkan yfír því að
brátt taki sólin að hækka á himinhvolf-
inu sest að í sálinni, atgangur út af
bráðabirgðalögum er frá, ríkisstjórnin
situr eitthvað fram eftir vetri, véfréttar-
spádómur á þessum vettvangi um það að
kosningum verði flýtt verður þó látinn
standa áfram, en hafa munum við það
sem sannara reynist þegar þar að kem-
ur. Því er nú ætlunin að rýna dálitla
stund í aðra átt en gert hefur verið að
undanförnu, fara nokkrum orðum um
skringilega uppákomu í virðulegustu
efnahags- og peningastofnunum þjóðar-
innar. Sennilega er vafasamt að hafa
málefni stofnana á borð við Seðlabanka í
flimtingum, enda er það ekki meiningin,
í mesta lagi öðrum þræði.
Jón Baldvin hafði
rangt fyrir sér
Jón Baldvin Hannibalsson lét á sínum
tíma hafa eftir sér að réttast væri að reka
Jóhannes Nordal seðlabankastjóra. Þessi
orð féllu áður en Jón var kominn í aðstöðu
til að láta drauminn um Jóhannesarlausan
Seðlabanka rætast og i ákafa baráttunnar
fyrir athygli. Seinna skaut sami Jón því að
þjóðinni að í banka þessum fengjust menn
helst við þá heillandi iðju að naga blýanta.
Margir aðrir hafa fundið hjá sér hvöt til að
tala illa um hina virðulegu stoíhun og
starfsmenn hennar. En eins og sæmir kletti
í hafi peninganna lætur bankinn eða yfir-
menn hans lítt eða ekki haggast á hveiju
sem gengur.
Litt eða ekki, já það er vist best að fara
varlega í fullyrðingum um jámbentan stöð-
ugleika Seðlabankans, því nú hefur það
gerst, sem varla munu nokkur dæmi um, að
yfirmenn bankans hafa beðist afsökunar á
athöfnum undirmanna sinna. Þetta em hin
merkustu tíðindi og traustur vitnisburður
um að Jón Baldvin hafði rangt fyrir sér í
tvennum skilningi: Jóhannes Nordal er
röggsamur maður og ástæðulaust að reka
hann og starfsmenn bankans sinna ýmsu
öðm en að naga blýanta.
Írafáríbanka
Tilefni þess að bankastjómin baðst af-
sökunar er það að starfsmenn Hagffæði-
deildar dunduðu við það (áreiðanlega lengi
dags) að reikna út hugsanleg áhrif af því að
bráðabirgðalögin ffægu yrðu felld á Al-
þingi. Var greinilegt af útkomunni að miklu
var kostað til af vitsmunum og þekkingu og
útkoman eftir því. Sérffæðingamir komust
að því að fall bráðabirgðalaganna myndi
lítil áhrif hafa á verðbólguþróun næstu
mánaða.
Þessum tíðindum tóku menn skiljan-
lega misvel og urðu fljótt deildar meining-
ar með mönnum um hvort hér væri rétt at-
hugað. En þegar til átti að taka kom í ljós
að álit hagfræðideildarinnar var ekki skoð-
un bankans, heldur prívatálit umræddrar
deildar, og varð ekki öðmvísi skilið en
mennimir hafi látið það frá sér sámauðug-
ir, en seðlabankamönnum er víst skylt að
láta Alþingi Islendinga í té umsagnir um
hin og þessi mál hvað sem tautar.
Leið nú nokkuð ffam á daginn, einn
stjómarandstöðuþingmaður búinn að
leggja álitsgerðina fram í þinginu og fjöl-
miðlar komnir í málið. Þá rennur upp fyrir
hægri höndinni, stjóm Seðlabankans, að
vinstri höndin, hagfræðideild sama banka,
var í verkum sem hægri höndin vildi bæði
vita um og hafa afskipti af. Leiðarahöfund-
ur Morgunblaðsins heldur því raunar fram
að stjómin hafi verið beitt ritskoðun af að-
ilum vinnumarkaðarins: „Hvað er hér að
gerast? Telja forystumenn ASÍ og VSÍ, að
þeir geti stundað ritskoðun í þessu landi, ef
það hentar hagsmunum þeirra?“, spyr hann
9. desember.
Maður getur vel séð fyrir sér írafárið í
bankanum þegar allt er komið í óefni.
Hringt er í Jóhannes utan úr bæ, hver veit
nema forsætisráðherra hafi hringt, kannski
aðilar vinnumarkaðarins. Hann er auðvitað
spurður hvað sé á seyði, hvort hagfræði-
deildin tali í umboði bankastjómarinnar.
Þá finnst manni einhvemveginn að Jóhann-
es hafi komið af fjöllum en lofað að athuga
málið og tekið upp innanhússsímann.
Beöist
afsökunar
Maður er nefhdur Bjami Bragi Jónsson
og mun vera yfirmaður umræddrar deildar.
Hann hefur líklega verið kallaður á teppið
og eftir nokkur vel valin orðaskipti sendir
bankastjómin frá sér þessa fféttatilkynn-
ingu:
„Vegna umræðna, sem orðið hafa um
álit hagfræðideildar Seðlabankans um
verðbólguáhrif afnáms bráðabirgðalaga,
sem nú era fyrir Alþingi, vill bankastjóm
Seðlabankans taka fram eftirfarandi:
1. Álit þetta er samið af hagffæðideild
bankans og sent efnahagsráðunaut forsæt-
isráðherra. Álitsgerðin var ekki send i nafn
bankastjómarinnar, enda ekki ætlast til
þess að hún færi lengra. Því miður bárast
upplýsingar um þetta efni út úr bankanum
og var það gert án íyrirfram vitundar
bankastjóra.
2. Af þessu tilefhi vill bankastjóm
Seðlabankans sérstaklega afsaka ógætilegt
orðalag í þessu áliti hagffæðideildar, sem
túlka má sem ásakanir á hendur Þjóðhags-
stofnun og aðilum vinnumarkaðarins.
3. Þótt vissulega sé hægt að hafa mis-
munandi skoðanir á ffamvindu verðlags-
mála, ef bráðabirgðalögin era felld, telur
Laugardagur 15. deseember 1990 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 5