Þjóðviljinn - 18.01.1991, Blaðsíða 15

öðru hvoru að fangar komist yfir
slík efni. En þetta er mjög orðum
aukið. Ýmsar leiðir eru færar til
að smygla ávana- og fikniefnum
inn í fangelsið, en við reynum eft-
ir ffemsta megni að koma í veg
fyrir slíkt.
Því miður er sáralitil með-
ferðarstarfsemi héma á staðnum.
AA-menn koma hér þó, og fang-
ar hafa fengið að sækja AA-fund
á Selfossi einu sinni í viku. Einn-
ig hefur Þórarinn Tyrfmgsson
læknir komið hér og haldið fundi
með fongunum.
Á síðustu árum hefur það
færst í vöxt að við sendum fanga í
áfengis- og lyfjameðferð héðan.
Það eru dæmi þess að fangar hafí
fengið að eyða síðasta hluta af af-
plánunartímanum á meðferðar-
stofnun.
Hér em alltaf nokkrir fangar
sem eiga við alvarleg lyfjavanda-
mái að stríða. En lyíjagjöf lækna
til fanga er þó í algjöru lágmarki
og er komin niður í það lágmark
sem mögulegt er, segir Gústaf.
Gústaf segir að hins vegar sé
annað vandamál sem fangelsisyf-
irvöld eigi við að glíma og sé mun
brýnna að Ieysa, en það em mál-
efni geðsjúkra fanga.
— Lögum samkvæmt eigum
við ekki að vista geðsjúka af-
brotamenn, en hér hafa verið
þetta í senn tveir til þrir fangar
sem þannig hefúr verið ástatt um.
Að mínu mati er ekki heppilegt að
vista geðsjúka menn innan um
heilbrigt fólk þar sem þeir fá ekki
neina faglega umönnun. En það
er eins og sumum innan heil-
brigðiskerfisins fmnist það allt í
lagi að ófaglært fólk annist geð-
Framandi umhverfi. Rammgerðar
og luktar dyr meðfram löngum
gangi I fangelsinu á Litla-Hrauni.
sjúklinga svo fremi þeir séu af-
brotamenn.
Það er til vitnis um hve illa
þessum málum er komið hér hjá
okkur að það hefur verið erfið-
leikum bundið að fá geðdeildir til
að taka við geðveikum Ibngum í
lyfjarannsókn. En þetta stendur
vonandi til bóta, segir Gústaf.
Námshestar í
hópi fanga
Nokkur undanfarin ár hefur
fongum á Hrauninu verið gefinn
kostur á að stunda nám meðan á
afplánun stendur, en kennslan fer
fram á vegum Fjölbrautaskóla
Suðurlands á Selfossi.
- Flestir fanganna hafa flosn-
að upp úr námi og margir þeirra
hafa ekki lokið skyldunámi.
Margir uppgötva það ekki fyrr en
hér, að þeir geta vel lært, og inn á
milli leynast afbragðs góðir
námsmenn. Héðan hefur einn
fangi útskrifast með stúdentspróf,
segir Gústaf og það er ekki laust
við að það gæti stolts í röddinni.
Á síðustu önn hófu 27 fangar
nám við skólann og þar af sótti
einn tíma á Selfossi. Helmingur
nemendanna flosnaði þó upp úr
námi, —einkum vegna ílkniefna-
neyslu. Flestir hinna sem eflir
tórðu náðu prófum með ágætum
árangri.
Agi og agabrot
í fangelsislögum er heimild til
handa fangelsisyfirvöldum að
beita fanga refsingum fyrir aga-
brot. Þessar refsingar geta verið
með þeim hætti að fanga sé veitt
áminning, sviptur réttindum sem
fangar almennt njóta samkvæmt
lögum, sviptur vinnulaunum, eða
það sem umdeildast er sæti ein-
angrun í allt að 30 daga í senn
-Það gerir engum gott að taka frá honum alla ábyrgð á sjálfum sér,“
segir Björn Einarsson. Mynd: Kristinn.
um sé sýnt ffam á að þeim sé
treyst. Eg hef allavega aldrei
kynnst öðru en orðheldni af þeirra
hálfu. En til þess að hægt sé að
sýna föngum traust verða þeir
sjálfir að sýna fram á að þeir séu
tilbúnir að gera eitthvað í sínum
málum og séu traustsins verðir.
Staðreyndin er sú að stærsti hluti
fanga á við áfengis- og/eða eitur-
lyfjavandamál að stríða. Þeir
verða að sýna ffam á það að þeir
séu reiðubúnir að horfast í augu
við þennan vanda. Það er sem bet-
ur fer orðið óalgengt að fangi sé
settur í einangrun fyrir agabrot.
Fangeisisyfirvöld eru orðin sér
þess meðvituð að það er hægt að
beita öðrum aðferðum en að snúa
lykli í skrá.
Staðreyndin er sú að það er
lengi hægt að tala menn til með
góðu og sýna þeim ffam á hið
rétta án þess að beita ströngum
aga og refsingum, segir Bjöm
Einarsson. -rk
Föstudagur 18. janúar 1991 NÝTT HELGARBLAÐ — SÍÐA 15
Minnstu klefarnir á Litla-Hrauni eru hvorki rúmgóðar né geðslegar vistarverur. I þeim er ekki rými fyrir annað
en fleti og hillu á vegg.
sem ekki dregst frá afplánunar-
tíma.
Fyrir þingi liggur ftumvarp
frá dómsmálaráðherra þar sem
gert er ráð fyrir að fangelsisyfir-
völdum verði ekki heimilt að láta
fanga sæta refsingu fyrir agabrot
nema að undangengnum úrskurði
ráðuneytis og að einangrunarvist
verði ekki til þess að lengja af-
plánunartímann eins og nú er,
enda samýmist það ekki ákvæð-
um í Mannréttindasáttmála Evr-
ópu sem Island er aðili að.
— Þegar fangelsislögunum var
breytt fyrir nokkrum árum og
kveðið var á að heimild væri til að
einangrun mætti lengja fangavist
allt að því þriðjung dæmds refsi-
tíma og allt að því um helming
með fengnu samþykki fangelsis-
málastofnunar, lagðist ég gegn
þessu ákvæði.
En er eitthvað um það að
fangar séu settir í einangrun fyrir
agabrot?
- Það er mjög lítið um það. Eg
hef reynt að forðast í lengstu lög
að beita þessari heimild.
Hvemig bregðist þið þá við
agabrotum?
- Fangar sem lenda í agabrot-
um geta átt það á hættu að missa
klefann sinn eða verða sviptir
ákveðnum réttindum. Nú, svo
reynist ofl árangursríkt að tala um
fyrir mönnum og leiða þeim það
rétta fyrir sjónir, segir Gústaf.
- Það eru voða fáir sem koma
út sem breyttir menn eftir að hafa
setið af sér dóma í fangelsum. Eg
held að það hljóti að vera til aðrar
leiðir í þessum málum. Eg bind
miklar vonir við það frumvarp
sem dómsmálaráðherra heftir
boðað um að föngum verði gert
kleift að afplána dóma eða hluta
af dómum með því að vinna að
ákveðnum störfúm í þágu samfé-
lagsins.
Meðan okkur er sniðinn jafn
þröngur stakkur og raun ber vitni,
með alls ófullnægjandi aðstöðu
og yfirfullt fangelsi, er vart von á
því að árangur af okkar starfi
verði mikill, segir Gústaf Lilli-
endahl.
Launamiðum ber að skila
í síðasta lagi 21. janúar
Allir sem greitt hafa laun á árinu 1990
eiga nú að skila launamiðum
á þartil gerðum eyðublöðum til skattstjóra.
Skilafrestur rennur út 21. janúar.
RSK
RlKISSKATTSTJÓRI

HVÍTA HÚSIO / SlA