Þjóðviljinn - 04.05.1991, Qupperneq 8

NÝTT
(MÓÐVIIJINN
Útgefandi: Útgáfufélagið Bjarki h.f. Framkvaemdastjóri: Hallur Páll Jónsson Ritstjórar: Árni Bergmann, Helgi Guðmundsson, Ólafur H. Torfason Afgrelðsla: «68 13 33 Auglýslngadelld: « 68 13 10-68 13 31 Sfmfax: 68 1935 Verð: 150 krónur f lausasölu
Fréttastjóri: SlguröurÁ. Friðþjófsson Auglýsingastjóri: Steínar Harðarson Setning og umbrot: Prentsmiöja Þjóðvlljans hf. Prentun: Oddi hf. Aösetur: Sfðumúla 37,108 Reykjavfk
Málgagn sósíalisma, verkalýðshreyfingar og þjóðfrelsis
Það hangir allt í lausu lofti
Alþýðuflokkurinn hefur lagt á það mikla
áherslu fyrir og eftir kosningar, að hann telji
það helsta hlutverk sitt í lífinu að Ijúka tveim
málum sem flestum öðrum séu stærri. Annað
er samningur um álver. Hitt er samningur um
EES, Evrópskt efnahagssvæði.
Nú eru hinsvegar ýmsar þær blikur á lofti
að eins getur verið að bæði málin rjúki upp um
stromp sögunnar án þess að ráðherraliö krata
fái nokkuð að gert.
Hvað sem líður vongóðum yfirlýsingum eru
enn ekki teknar þær ákvarðanir í álmáli sem
úrslitum ráða. Og á þessu méli eru að berast
fregnir um lágt álverð, sem á sér ekki síst for-
sendu í því, að álver um austanverða álfu og í
Sovétríkjunum séu tilbúin í sínu magnaða
gjaldeyrishungri til að selja hluta af framleiðslu
sinni á mjög lágu verði á alþjóðlegum mörkuð-
um. Fer þá að verða meira en erfitt fyrir ís-
lendinga að ná þeim samningum um raforku-
verð sem vit sé í.
Um sama leyti berast þær fréttir að á loka-
áfanga séu viðræður EFTA- ríkja og Evrópu-
bandalagsins um Evrópskt efnahagssvæði að
sigla í strand. Hver fréttaskýrandi og leiðara-
höfundur af öðrum lætur til sín heyra og segir
að það sé mjög ósennilegt að þeim samning-
um Ijúki í bráð og enginn verði lengur hissa
þótt þeir mistakist með öllu.
Astæður fyrir þessu eru tvennskonar. Ann-
arsvegar hefur ekki tekist að leysa ágreining
um það hvernig haga beri ákvarðanatöku um
reglur og þróun EES. Hinsvegar hefur það
staöfestst enn og aftur, að hagsmunir EFTA-
ríkja éru ólíkir og erfitt að samræma þá og því
taka mál þá stefnu, að hvert ríki um sig fer að
leysa sín samskiptamál við Evrópubandalagið
út af fyrir sig. Hvort sem væri með því sækja
beinlínis um aðild að EB eins og Austurríki
hefur gert eða tilkynna að von sé á slíkri um-
sókn strax í sumar eins og Svíar hafa nú gert.
Hér heima hafa flestir skrifað upp á það, að
reyna ætti EFTA-leiðina svokölluðu í samning-
um um viöskipti við EB. Til voru þeir þó sem
efuðust strax um þá leið (Hjörleifur Guttorms-
son alþm. og fleiri). Þeir fengu óspart að heyra
að þeir væru íhaldssamir afdalamenn sem
ekki fylgdust með þróun og kalli tímans.
í Ijósi þessa er forvitnilegt að grípa niður í
leiðara sem birtist á dögunum í „Svenska dag-
bladet", en það borgaralega blað hefur mjög
ýtt á eftir umsókn Svía um fulla aðild að EB.
Þar er það einmitt ítrekað, að samningar um
EES séu að sigla í strand. Því er um kennt að
EFTA-ríki önnur en Svíþjóð séu með alltof
mikið af undanþágukröfum á borðinu og er ís-
land nefnt sérstaklega. Blaðið segir að Svíar
séu að sönnu ekki undrandi á því að (slend-
ingar fylgi harðri stefnu í fiskveiðimálum, svo
mjög sem þeir séu háðir sjávarútvegi. „En,“
segir blaðið, „við höfum heldur enga ástæðu
til þess að tengja efnahagslega framtíð okkar,
sem ræðst af allt öðrum þáttum, við íslenska
fiskveiðihagsmuni. Það sama á við um aðrar
undanþágubeiðnir frá EFTA- löndum." Og
þess vegna, segir blaðið, skiptir ekki lengur
verulegu máli hvað verður úr samningum um
EES, við höfum ákveðið að kjósa heldur að
fara „eigin leið í samskiptum við EB til lengri
tíma“.
Það er ekki úr vegi að vekja athygli á því,
að einmitt á þennan veg töluðu þeir sem aldrei
trúðu á EFTA-leiðina: Hvað sem líður góðum
orðum um samfýlgd og samstöðu þá eru efna-
hagslegir hagsmunir t.d. Svía og svo íslend-
inga svo gjörólíkir, að þeir blátt áfram flækjast
hverjir fyrir öðrum. Að öllu samanlögðu er eins
gott að Islendingar búi sig fyrst og síðast und-
ir það að ekkert verði úr EES, taki fyrst og
fremst mið af þeirri stöðu sem þá upp kemur.
Og geri sér þá engar gyllivonir um að einhverj-
ar þær „undanþágur" vegna fiskveiða séu í
boði, sem eru eitthvað meira en til skamms
tíma, til bráðabirgða. Allt annað er glapræði
hið mesta.
ÁB
0-ALIT
8 SlÐA — NÝTT HELGARBLAÐ Laugardagur 4. maí 1991