Þjóðviljinn - 07.06.1991, Page 12

Theatertreffen
í Berlín
Berlín heilsar með roki og
rigningu. Síðast þegar ég kom
hingað var líka rok og rigning,
það var haustið 1975 og þá var ég
í slagtogi með Guðmundi Steins-
syni og Thor Vilhjálmssyni og
við deildum lestarklefa undir
nafhinu familien Steinsson. Þá
var múr og við þrösuðum heil
ósköp við verðina. Nú er 1991 og
ég er í slagtogi með norrænum
leikhúsmönnum. Og múrinn er
horfinn. En það rignir enn.
Eg kem hingað hlaðin for-
dómum um þýskt leikhús, hef séð
það hingað og þangað og sjaldan
hrifíst. Séð þeim mun meira af
eftirlíkingum af því og á dvölinni
þama í viku sannfærist ég um að
eitt er rétt, það gerir sig illa í afrit-
um. En frumeintakið er miklu
betra en mig óraði fyrir. Að vísu
var aðeins boðið upp á það allra
besta á leikhúsvikunni í Berlín
'91 - Theatertreffen '91 - og ég
hef sjaldan séð betri leiksýningar.
Það er svona með snöggsoðn-
ar skoðanir, sem menn verða sér
úti um með litlum fyrirvara og án
mikillar yfirsýnar, menn eru sem
betur fer jafnfljótir að losa sig við
þær. Það eina sem situr eflir af
fordómum mínum um þýskt leik-
hús er að ef til vill sé það ein-
hverskonar hættumerki, hvað það
hefur reynst mörgum auðvelt að
stæla það. Víst er það hrikalega
fágað og laust við þennan dálítið
ruddalega, frumstæða safa sem
einkenndi Malí-leikhúsið í Len-
íngrad, sem ég var að skoða á
sama tíma í fyrra. Stórborgarleik-
hús, það má með sanni segja um
þessar þýsku sýningar. Ahorf-
endaíjöldinn oft eins og risakór í
nútimaleikriti, svartklætt stór-
borgarevrópuyfirstéttargengi með
listagáfumar og mannvitið lek-
andi úr hverjum drætti.
Fáguð firring
Fyrsta sýningin var kannski
sú sem mest kom á óvart. Þetta
var ffæg sýning hins bandaríska
Roberts Wilsons á „Black Rider“
eða „The Casting of the Magic
Bullet". Tónlist og texti eftir Tom
Waits, en verkið byggir á sögu
Williams Burroughs. Það var
Hamburger Thalia-Theaters sem
færði þessa sýningu til Berlínar,
en þar hafa þessir líflegu Banda-
ríkjamenn áður unnið.
Fljótt á litið kynni maður að
segja að þama væri þýska leik-
húsið upp á sitt allra besta/versta.
Strangt og um leið firrt form fág-
unar sem nálgast myndverk eða
gjöming meira en leikhús. Trúðs-
læti og sirkus þegar best lætur. En
leikaramir eru hluti af mynd-
verki, talandi og dansandi að
vísu, en færa aldrei einlæg tjá-
skipti á milli sviðs og salar.
Það sem hins vegar gerir
gæfumuninn er að þrátt fyrir
strangt form fágunar og fagur-
ffæði, er innihaldið þrátt fyrir allt
sterkara forminu. Því er komið á
ffamfæri af geysilega fæmm leik-
urum, sem aldrei verka tilgerðar-
legir eða sjálfhverfir. Af og til
sprengir ótrúleg hugmyndaauðgi
formið og brýst út úr því til áhorf-
andans í geggjuðu kæmleysi sem,
með því að fara aftur út á yztu
nöf, skapar fallegt jafnvægi milli
forms og innihalds. Og það er
ekki lítil kúnst, þegar tekið er til-
lit til þess hversu fyrirferðarmikið
formið sjálft er í allri sýningunni.
Sagan er einfold dæmisaga af ást
og svikum, sögð með ótrúlega
fjölbreyttum skírskotunum -
söngvum og rokktónlist, marglit-
um ljósum og fljúgandi leikumm
í dragsíðum silkikjólum. Þetta var
ekki látlaust leikhús, en þess í
stað dálítið lauslátt og með öðmm
orðum get ég ekki lýst því.
Leslie Caron í
Grand Hotel
Effir þessa sérkennilegu leik-
húsreynslu var ákveðið að snúa
sér að einhverju venjulegra.
Söngleikurinn „Grand Hótel“ var
vissulega ekki ein af úrvalssýn-
ingum Þýskalands, en þar sem
Leslie Caron fór með eitt aðal-
hlutverkanna var ákveðið að sjá
hana næsta kvöld og reyna svo að
ná í niðurlagið af Tímoni frá
Aþenu á eftir. Hún var einar 5
klukkustundir í sýningu, en ein-
hverra hluta vegna tóku flestar
leiksýningamar á leikhúsvikunni
þetta 4 og upp í 7 tíma. Hvers
vegna það er veit ég ekki, en einn
þátttakenda sagði að þetta hefði
dálitið með seinni heimsstyijöld-
ina að gera. Þá var ég ekki fædd,
enda skildi ég ekki hvað maður-
inn var að meina. Það er látið eft-
ir lesendum að ráða í það.
Sem sagt: Grand Hótel gerist
á Grand Hótel, nánar tiltekið
Berlín. Þetta er sætur söngleikur,
ekki tilþrifamikil tónlist, en snotr-
ir dansar og Ijúf saga og dálítið
dramatísk um fólk sem kemur og
fer inn og út i stóra anddyrinu á
stóra hótelinu þar sem stóra fólk-
ið býr. Hótel Jörð, þar sem menn
lifa og deyja og allt þar á milli.
Verkið byggir á skáldsögunni
„Fólk á hóteli“ eftir Vicki Baum,
en leikstjóri og danshöfúndur er
Tommy Tune, sá hinn sami og
stjómaði verkinu á Broadway og
hlaut fyrir það mörg verðlaun.
Stjama sýningarinnar var auðvit-
að Leslie Caron í hlutverki Eliza-
vetu Grusinskaju, miðaldra ball-
erínu, og einhvem veginn fannst
manni að þessi gamla, granna
telpa væri allan tímann að leika
sjálfa sig. Sem sagt: Agætis
dægradvöl áður en lagt var í loka-
þáttinn á Tímoni á Freie Volks-
biihne. Að sjálfsögðu er lítið hægt
að segja um þá sýningu, þar sem
við sáum ekki nema niðurlagið.
Leikaramir léku með grímur og
ýmisskonar hauspoka og var það
allt í lagi í smástund, en vakti
enga eftirsjá eftir þeim 5 klukku-
stundum sem maður missti af.
Verkið er eftir Shakespeare, eng-
an veginn eitt af hans fremstu, en
leikstjóri var Peter Roggisch.
Næsti Shakespeare var Vetr-
arævintýrið. Fyrsta sýningin sem
við sáum á Schaubiihne. Það er
athyglisvert hversu mikið af
klassíkinni var þama á fjölunum,
en síðar upplýsti Ieikhússtjórinn
að nú væri aðsóknin að þessu
leikhúsi orðin nánast 100% og
því þyrftu þau í raun ekkert að
taka tillit til þess hvað „fólkið vill
sjá“. Þau leika fyrst og fremst það
sem þau sjálf hafa áhuga á og það
er nógu spennandi og nógu vel
gert til að áhorfendur flykkjast í
leikhúsið. Þessa skoðun er jafh
erfitt að apa upp eflir þeim og
aðrar. Það hefúr tekið fjöldamörg
ár, mikla vinnu og peninga að
byggja upp leikhús sem getur
leyft sér að byggja tilveru sína á
þessum hugmyndum. Hópurinn
sem stendur á bak við leikhúsið er
þéttur kjami afbragðslistamanna
sem lítur á leikhúsið sem lifandi
vopn, andlegan samastað jafht
fyrir sig sem áhorfendur. Og þess
vegna velja þau ómeðvitað verk-
efni sem áhorfandinn hefur jafn
mikinn áhuga á og þau sjálf. Eða
hver hefúr ekki áhuga á Shake-
speare, sem hefur kynnst honum í
sinni fegurstu mynd? Sú mann-
vera er ekki fædd enn.
Þetta var útúrdúr.
Vetrarævintýri er fallegt og
grimmt verk um ást, afbrýði og
hefnd. Sýningin var í öðrum aðal-
sal leikhússins, en hvor um sig
tekur á milli 4 og 500 manns.
Hægt er að breyta þessu leikhúsi á
ýmsa vegu, en leikhópurinn vill
ekki leika fyrir stærri áhorfenda-
íjölda til að geta haldið sér við
þann leikstíl sem þau ráða best
við og þau telja að nái bestu sam-
bandi við áhorfendur. Að þessu
sinni var salurinn klæddur með
bláum dúk, eins og leiksviðið, og
skapaði það heillandi heild og ná-
lægð. Sviðið var kalt og studdi
ffaman af illa við tilfinninga-
þrunginn textann, en eftir því sem
á sýninguna leið var ljóst, hversu
þaulhugsuð þessi sérkennilega
leikmynd var. Sýningin sjálf var
ansi löng og misgóð, mjög vel
leikin og ákaflega myndræn í öll-
um staðsetningum. Leikstjórinn
er einn þeirra þekktustu, Luc
Bondy. Búningamir vöktu sér-
staka athygli, en Susanne Ra-
sching er einn besti búningateikn-
ari Þjóðveija.
Snillingur í
Schiller
I Schiller-leikhúsinu sýndi
Alexander Lang, annar af þekkt-
ustu leikstjórunum á svæðinu,
Ræningjana effir Schiller, enn ein
klassíkin í ótrúlega frumlegum
búningi. Þetta verk er ekki með
þeim auðveldustu af verkum
Schillers og sannarlega þrautin
þyngri að koma því til skila við
nútímaáhorfendur. Ekki fannst
mér það takast að öllu leyti, en
frábær leikur Júrgens Elbers í að-
alhlutverkinu skilaði því þó lang-
leiðina. Þessi ungi leikari hefúr
allt annan leikstíl en flestir þýsku
Ieikaramir sem ég sá, ef frá er tal-
in Jutta Lampe, sem síðar verður
sagt frá. Þau hafa bæði þennan
titrandi, ágenga leikstíl sem
þurrkar út með einni angistar-
kenndri hlátursstunu fjarlægðina
á milli sviðs og salar. Júrgen þessi
minnti helst á stórleikara á borð
við Antony Sheer, og í hvert sinn
sem hann kom inn á sviðið lyftust
áhorfendur upp í sætunum. Það
var líka greinilegt í ffamkallinu
að hann hafði hrifið alla áhorf-
endur og leyndi sér ekki afbrýði-
semi kolleganna, þegar þessi ungi
piltur stóð undir húrrahrópunum.
Framköll vom annars oft sér-
stök leiksýning, tóku stundum
heilan hálftíma og maður velti
fýrir sér hvenær vesalings leikar-
amir kæmust í rúmið. Óendanleg-
ar seremóníur við þaulæfð ffam-
köll era dálítið óþægileg og segja
oft einhveija ógeðfellda sögu um
leikhópinn og leikstjórann. Þama
skar Schaubúhne sig reyndar líka
úr, þar vora ffamköllin stutt og
engin stjömulæti.
Kirsuberja-
garðurinn
Og nú er komið að Schau-
búhne aftur og bestu sýningu vik-
unnar. Það er Kirsubeijagarður-
inn a la Stanislavskí í leikstjóm
Peters Stein. Þetta er ein þekktari
sýninga Peters Stein, en hér fer
hann þá óvenjulegu leið að
byggja sýninguna á Ieikstjómar-
handriti og leikmynd Stanislalv-
skís frá Listaleikhúsinu í Moskvu
ffá 1904. Þegar maður hefúr horft
á þessa sýningu dettur manni
óhjákvæmilega í hug hvað leik-
húsið hafi eiginlega verið að gera
alla þessa öld. Þessi sýning var að
allra mati einhver besta leiksýn-
ing sem sést hefur lengi, lengi,
kannski hefúr aldrei sést annað
eins síðan Stanislavskí setti hana
upp 1904. Hún var svo hefðbund-
in að hún varð eiginlega framúr-
stefna.
Og þó, þegar betur er að gáð
var sýningin alls ekki hefðbund-
in. Hugmyndaauðgin lá öll í
leiknum, furðulegum uppátækj-
um leikaranna, sem þó vora eðli-
leg og sjálfsprohin í sínum fárán-
leika. Gamanatriðin vora svo
sorgleg að maður fékk tár í augun
og sársaukinn svo fullur af lífsþrá
að maður brosti út í annað. Og
leikstjómin var frábær, djúp og
margræð og off teflt á tæpasta vað
með „fjölstefnu" (multifokus) þar
Leslie Caron f hlutverki Grusinskaju.
Snilldarleikur („Ræningjunum"
Þórnnn Sigurðardóttir
skrifar um leikhús
sem mörg mikilvæg atriði era að
gerast samtímis á sviðinu og
fleygast hvert inn í annað af dá-
samlegri snilld. Og Jutta Lampe í
aðalhlutverkinu átti kvöldið og
áhorfendur lifðu hvert andartak á
sviðinu sem það væri hennar sið-
asta, brothætt lífsnautnamann-
eskja sem vissi að lífið var á flóha
undan henni jafnvel hraðar en
hún undan því.
Botho Strauss
og Berlin
Og síðasta sýningin í Berlín
var nýjasta verk Botho Strauss frá
Frankfurt, sýnd á Deutsches The-
ater í austurhluta Berlínar. Þeha
var löng og strembin sýning á
þrælmögnuðum þremur einþáh-
ungum, sem saman mynda eins-
konar pólitiska myndabók um
þær breytingar sem áh hafa sér
stað í Berlín á síðustu misserum.
Þýski öminn er leystur úr viðjum
í síðasta þæhinum, leggur að lok-
um aðalpersónuna undir sig í
bókstaflegri merkingu og eftir
ástarleikinn drepur hún hann.
Þannig fór það. Ég hefði heldur
viljað sjá eihhvað um það hvað
þessi þýski öm eiginlega er.
Hvemig varð hann til? Af hveiju?
Mér leiðist merkimiðaleikhús,
tákn sem einungis skiljast af þeim
sem hafa alla heimssöguna í
handraðanum og þar að auki mót-
aðar skoðanir á henni til að fella
sýninguna inn í. En það er víst
frekja að biðja höfúnda um annað
en þeir bjóða upp á. Vissulega er
Botho Strauss gáfaður og hug-
myndaríkur höfundur, en mér
finnst hann leiðinlegri en leyfilegt
er fyrir fé þráh fyrir allar gáfúm-
ar. Ög þessvegna náði þessi sýn-
ing engum tökum á mér, þrátt fýr-
ir magnaðan leik Giselu Stein
undir eminum. Ahrifin af þessari
sýningu sögðu því fáh nýh og
vöraðu stuh.
Og Berlínarvikan er á enda.
Rjóminn af þýsku leikhúsi sleikt-
ur og menn vel mettir. Það er ekki
lítið fé sem hið opinbera lætur af
hendi rakna til leikhúsanna, eink-
um í Berlín, sem sannarlega er ein
mesta leikhúsborg veraldar, þóh
hið fræga Berliner Ensemble
megi muna sinn fífil fegri. Hins
vegar er ekki hægt að segja að
mikil gróska sé í þýskri leikrita-
gerð, þegar litið er yfir sýningar-
skrár leikhúsanna. Ög mér þykir
óneitanlega furðulegt að á nafna-
lista leikstjóra og höfunda leik-
húsanna era kvenmannsnöfh
meira en fáséð. Þau varla sjást.
Á milli sýninganna ræða leik-
húsmenn um leikhúsið og lífið,
leikhúsrekstur í hinni innmiðuðu
Evrópuheild, sem er þó mestan
part bara haugur af óleystum
vandamálum og miljónum af
fólki. Fulltrúar Eistlands, Leh-
lands og Litháen, sem nú taka þáh
í þessum fúndahöldum í fýrsta
sinn með norrænum starfsbræðr-
um og systram, hafa mestar
áhyggjur af minnihlutaframlag-
inu á listasviðinu, þegar búið er
að ryðja burt öllum múram,
landamæram, höftum og girðing-
um. Hvers má hún sín þá, sú list
sem er og vill vera bundin tungu
og menningu smáþjóða? Getur
hún lifað án þessara vamar-
veggja? Allir hafa á tilfínning-
unni að öll þing næsta áratuginn
muni fara í umræður um það. Og
sjálfsagt er það rétt.
þs
Gisela Stein og örninn
beijast I nýjasta
verki Botho Strauss,
12 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 7. júní 1991
Föstudagur 7. júní 1991 nýTT HELGARBLAÐ — SIÐA13
_____>
In memoriam
Jerzy Kosinski
1933-1991
Jerzy Kosinski bah enda á líf sih einn um nóh, uppgefinn á tilverunni.
Mér krossbrá er ég sá forsiður
bandarískra dagblaða síðastliðinn
laugardagsmorgun. Þar stóð svart
á hvítu að Jerzy Kosinski hefði
ffamið sjálfsmorð. Einn nánasti
sálufélagi minn á ferðalögum
minum um Indland 1989-’90 var
Kosinski eins og hann opinberaði
sig í bókinni „Fantatak" (Pinball á
frammálinu). Menntamálaráðu-
neytið hafði veih mér rausnarleg-
an styrk til að íslenska verkið, en
engu að síður sá ég í hendi mér að
ég myndi komast í tímaþröng ef
ég freistaði þess að láta tveggja
mánaða laun endast þá mánuði
sem slík framkvæmd tekur. Ég brá
undir mig betri fætinum og keypti
flugmiða til Indlands.
Ég tók stefhuna á Vagator
ströndina í Góa, þar sem ég hafði
áður dvalið í góðu yfirlæti yfir
vetrarmánuðina. Þar buna litlar
lækjarsprænur yfir sólbakaða
kleha og útjaðar frumskógarins
sleikir rætur pálmaviðartrjánna,
bjargvæha náhvíha norðurlanda-
búa. Sannkölluð paradís sóldýrk-
enda sem kurnia að láta tímann
standa í stað. Á þessari unaðslegu
shönd gat ég leyft mér að sökkva
mér ofan í hugarheim Jerzys
Kosinskis eins og hann birtist í
svanasöng hans, Fantatakinu, sem
hann skrifaði eftir að hafa staðið
af sér heifhiðuga rógsherferð
bandarískra bókmenntagagnrýn-
enda áttunda áratugarins. Fyrrver-
andi nemendur Kosinskis frá Yale
og herskáir prófarkalesarar lýstu
því hátíðlega yfir að Jerzy Kos-
inski væri hættulegur tækifæris-
sinni sem vílaði ekki fýrir sér að
stela, stæla og stílfæra þemu sem
aðrir höfúndar höfðu lagt eignar-
hald sitt á fýrir langa löngu. Það
fór ekkert lítið fýrir bijóstið á
bandarískum menningarvitum að
pólskur innflytjandi skyldi hafa
skotið þeim ref fýrir rass. Saga
hans um þroskahefta garðyrkju-
manninn Chancey Gardner sem
Almenna bókafélagið gaf út undir
nafninu „Fram i sviðsljósið" fór
sigurför um heiminn og lyfli Jerzy
Kosinski endanlega upp á stjömu-
himininn. Kvikmyndin „Being
there“, sem var gerð eftir sögunni
lagði grandvöllinn undir bíóveldi
Áma Samúelssonar, hann tjáði
mér að engin kvikmynd hefði ver-
ið sýnd lengur samfleytt á íslandi
fýrr og síðar. Hún var sýnd í 1 1/2
ár við góða aðsókn allan tímann í
Bíóhöllinni í Breiðholtinu.
Jerzy Kosinski þáði boð mih
um að vera fúlltrúi Bandarikjanna
á fýrirhugaðri bókmenntahátíð
Reykjavíkurborgar 1990, en því
miður varð ekkert úr þessari hátíð.
Formaður nefndarinnar, útgáfu-
stjóri A.B. tjáði mér galvaskur að
nefndarmeðlimir hefðu hreinlega
ekki nennt að standa í þessu stússi.
Þeir höfðu heldur ekki hafl fýrir
því að gera Jerzy Kosinski grein
fyrir þessum dæmalausa amlóða-
skap íslenskra menningarvita.
Sjálfúr var ég svekktur á þess-
um málalokum, þannig að ég
skrifaði Kosinski annað bréf held-
ur lúpulegur þar sem ég bauðst til
að hýsa hann og skipleggja ein-
hvers konar uppákomu honum til
heiðurs líkt og ég hafði gert fýrir
Leonard Cohen í Berkekey 1987
og fyrir Henri Miller i Big Sur
1988.
Það kom á daginn að árið 1990
var mikill annatími fýrir Jerzy
Kosinski. Allra handa uppákomur
í bandarískum menntastofnunum
og fjölmiðlum tóku allan hans
tíma að undanskildum nokkram
vikum sem ætlaðar vora fýrir
fyrstu heimsókn hans til Póllands í
31 ár, frá því að hann sagði skilið
við sæluríki kommúnismans
1957. Jerzy Kosinski skrifaði mér
lítið sæh bréf, fullur þakklætis fýr-
ir auðsýnda tiltrú og hollustu. Mér
er enn í fersku minni sá hlýhugur
og gæska sem streymdi frá vel
mótuðum setningum hans.
Síðar þetta sama ár, þegar
Persaflóastríðið var í uppsiglingu,
þá ræddi ég talsvert við Jerzy
Kosinski símleiðis, og við reyfúð-
um leiðir til að koma verkum hans
á ffamfæri á tím-
um móðursýkis-
legrar hræðslu
við afbrigðilegt
kynlíf. Furðuleg-
heit Kosinskís
gerðu hann að
einni mikilvæg-
ustu fjölmiðla-
stjömu Banda-
ríkjanna eftir að
fýrsta skáldsaga
hans „The Paint-
ed Bird“,
„Skræpóhi fúgl-
inn“, kom út
1965. Nafn bók-
arinnar skírskot-
ar til fuglaveiði-
mannsins Leh sem skemmti kot-
ungum í Póllandi með því að mála
fjaðrir villtra fugla með æpandi
litasamsetningum og láta þá síðan
lausa á meðal ættingja sinna. Það
brást ekki að venjulegu fuglamir
gerðu aðsúg að hinum skræpóttu
ættleram, fjaðrimar vora plokkað-
ar af þeim og goggað í augun þar
til þeir lágu í valnum. Þess má
geta að íslensk samtök stofnuð til
höfuðs kraumandi kynþáhafor-
dómum á íslandi vora nefnd
„Skræpóhi fúglinn“ til heiðurs
Jerzy Kosinski.
Slagorð Einars Ben. Sykur-
mola „sjálfsmorð eða sigur“ má
líka heimfæra uppá Jerzy
Kosinski. Ævintýralegur flóhi
Kósínskís frá Sovétríkjunum var
sérstaklur í sinni röð. Kosinski
falsaði bréf frá uppdiktuðum
menntastofnunum vestanhafs þar
sem hann var hvattur til að halda
fýrirlestra fýrir bandaríska há-
skólanema. Eftir tveggja ára
bréfaskriftir hans við sjálfan sig
sáu pólsk stjómvöld loks sóma
sinn í að styrkja hann til farar. Á
meðan þessi skollaleikur stóð yfir
gekk Kosínskí alltaf með eitur-
hylki á sér sem hann hefði getað
gleypt ef pólska leyniþjónustan
hefði staðið hann að verki.
Faðir Kosinskis var háskóla-
prófessor og ffæðimaður við einn
elsta og virtasta háskóla Póllands,
í Lodz, en móðir hans var konsert-
píanóleikari sem sérhæfði sig í
túlkun á verkum Frederic Chopin.
Þau komu Jerzy í fóstur sex ára
gömlum í afskekktum kojp^ga-
byggðum Póllands þegar hersveit-
ir Adolfs Hitlers flæddu yfir Pól-
land, til að forða einkasyninum frá
útrýmingarbúðum nasista. Frá sex
til tólf ára aldurs var Jeny flæmd-
ur ffá einu þorpf ^l annars af hjá-
trúarfúllum og ottaslegnum kot-
ungum, sem hræddust hefndar-
verk SS hersveita. Hann missti
málið níu ára gamall þegar krist-
inn kirkjusöfnuður gerði tilraun til
að drekkja „handbendi djöfulsins
á jörðu niðri“, Jerzy Kosinski, í
pyhi fúllum af úrgangsefnum
þorpsbúa. Foreldrasr hans fúndu
hann mállausan á munaðarleys-
ingjahæli eftir striðið. Hann fékk
málið aftur fimmtán ára gamall,
effir skíðaslys.
Líf Kosinskis var aldrei sléh
og fellt. Hann vann að þjóðfélags-
legri greiningu á innviðum komm-
únistaríkja effir að hann hafði tek-
ið sér bólfestu í Bandaríkjunum
25 ára gamall, 1957. Líkt og
skáldbróðir hans ffá Sovétríkjun-
um, Solzynitzín, tók hann að
beina spjótum sínum að hnignun
vestrænnar siðmenningar þegar
það rann upp fýrir honum að öfúg-
snúin þróun markaðssamfélaga
myndi fýrr eða síðar leiða til bölv-
unar fýrir alla jarðarbúa.
Jerzy Kosinski eignaðist engin
böm með tveimur eiginkonum,
önnur en þau hugarfóstur sem
hann festi á blað. Hann var síðasta
afsprengi stórrar gyðingaljöl-
skyldu sem varð fýrir barðinu á út-
rýmingarherferð nasista. Sjálfsvíg
hans í New York aðfaramóh 3.
maí var sorgleg uppgjöf manns
sem gat ekki sætt sig við hlutina
eins og þeir horfðu við honum.
Berkeley, Kaliforniu
11. maí 1991
Gísli Þór Gunnarsson
Ein frægasta persóna Kosinskis er án efa hr.
Chance Gardner sem Peter Sellers túlkaði svo
eftirminnilega f kvikmyndinni Fram í sviðsljósið.