Þjóðviljinn - 04.10.1991, Blaðsíða 3

LEIKHUSRYNI
Spilað úr sögunni
Gleðispilið, eða Faðir
vorrar dramatísku listar,
eftir Kjartan Ragnarsson
Leikstjóri: Kjartan Ragnarsson
Leikmynd: Gretar Reynisson
Búningar: Stefanía Adolfsdóttir
Tónlist: Jóhann G. Jóhannsson
Lýsing: Páll Ragnarsson
Helstu hlutverk: Sigurður Sigur-
jónsson, Óm Árnason, Ólafía
Hrönn Jónsdóttir, Þórarinn Ey-
fiörð, Pálmi Gestsson, Helgi
Skúlason, Erlingur Gíslason,
Sigurður Skúlason, Ragnheiður
Steindórsdóttir, Arnar Jónsson,
Steinn Ármann Magnússon og
Randver Þorláksson.
Leikrit Kjartans Ragnarssonar
sem frumsýnt var í Þjóðleikhúsinu
síðasta fostudag er um margt falleg
sýning, hröð og skemmtileg en
eínislítil.
Gleðispilið er sögulegt leikrit.
Það gerist um aldamótin 1800 og
byggir á.sögunni af íyrsta leikrita-
höfundi íslands, Sigurði Péturssyni
sýslumanni. Ekki verður séð að
leikritið gangi neins staðar í ber-
högg við sagnfræðina þó að höf-
unaur taki sér auðvitað skáldaleyfi
eins.og vera ber.
I leikritinu er Sigurður Péturs-
son, leikinn af Sigurði Siguijóns-
syni, róttækur frelsissinni i anda
frönsku byltingarinnar. Hann upp-
götvar stettskiptinguna og kúgun
þjóðar sinnar og sér þetta hvort
tveggja í ljósi slagorðanna gamal-
kunnu: Frelsi, jafnrétti og bræðra-
lag.,
I beinu ffamhaldi af þessum
viðhorfúm verður hann ástfanginn
af alþýðustújkunni Ragnheiði, sem
leikin er af Ólafíu Hrönn Jónsdótt-
ur, og hyggst jafnframt segja bæði
embættismönnum og alþýðu sann-
leikann um stéttskiptingu og kúgun
íslenskrar þjóðar. Þennan fagnað-
arboðskap á að flytja í einu gleði-
spili sem svo er bannað.
Gpir Vídalín biskup, leikinn af
Emi Amasyni, er við hliðina á Sig-
urði ffá upphafi til enda. Hann fer
„hina leiðina". Les guðfræði og
reynir alltaf að haga sér vel, og
honum famast líka vel.
Sigurður ætlar að nota leiklist-
ina til þess að opna hjarta sitt og
það er einmitt hún sem verður hon-
um að falli. Ritskoðunin,- sýning-
arbannið á leikritinu - er nægilega
viðkvæmt mál til að verða sá högg-
staður sem dugir.
Helstu andstæðumar í lífi Sig-
urðar em þær að hann er þjóðemis-
sinnaður Islendingur en þó danskur
embættismaður,- hann er yfirstétt-
armaður en elskar lágstéttarkonu,-
hann er ffamfarasinnaður mennta-

AU. PURPO‘,1 ÖR!
^ARINO

M '
ESH NATURAI. RAV’
vacuum packí U
1 1 wr. o/ :

maður en verður að starfa sem aft-
urhaldssamur embættismaður.
Um þetta er i sjálfú sér allt gott
að segja, en þetta er mjög kunnug-
legt og getur varla bonð uppi heilt
leikrit.
Leikmyndin er vemlega falleg
og mikil myndlist í henni. Leikritið
hefst á því að inn eftir dimmri
sviðsbrúninni gengur gamall mað-
ur og að skopparakringlu sem er
eins konar teinahjól með tréskafti
og liggur í ljósi fyrir miðri sviðs-
brún. Þetta er aðalpersónan Sigurð-
ur Pétursson. Hann snýr þessu hjóli
og það kemur síðan aftur og aftur
inn í sviðsmyndina. Þetta er ham-
ingju- eða örlagahjólið sem ærsla-
belgurinn Sigurður Pétursson sneri
á fleygiferð pegar hann var stúdent
í Kaupmannahöfn og féll fyrir boð-
skap ífönsku byltingarinnar.
Þessu upphafsatriði er fýlgt eft-
ir með einhverjum þeim snarbom-
legustu og liðlegustu senuskipting-
um sem ég hef lengi séð.
Eitt af því merkilegasta við
sviðsmyndina og hraðann í svið-
skiptingum er að þetta gerir hvort
tveggja að halda sýningunni uppi
með virkni og skemmtilepheitum
og kaffæra hana með ofskyringum
á söguþræðinum.
I hluta leikritsins er til dæmis
þannig frá sviðinu gengið að við
háan pall inni á sviðinu situr Sig-
urður Pétursson ásamt harðlyndri
embættisstétt, leikinni af þeim
Ragnheiði Steindórsdóttur, Amari
Jónssyni, Steipi Armanni Magnús-
syni og Emi Amasyni (Geir Vídal-
ín) sem á þessu stigi málsins er
nánast vaxinn ffá Sigurði vini sín-
um.
Fyrir ffaman háborðið rogast
barðir fátæklingar um tæplega
mittisdjúpa gryíju með þunga poka
og reyna að sníkja mat. Leikmynd-
in reynir öll að segja okkur það
sem Sigurður er reyndar búinn að
segja okkur í texta. Þessi tvö svið
ná ekki saman. Sigurður er einn
um að tengja þau með því að ganga
fram fyrir háborðið og sýna sig á
alþýðusviðinu. Þegar skorist hefur
í odda með Sigurði og öðmm emb-
ættismönnum þramma þeir fram á
sviðið hægra megin meðan ljós-
kastara er beint að þjáðu andliti
skáldsins sem er afsíðis vinstra
megin. Þetta er sannköfiuð tangar-
sóloi að áhorfendum. Öðru megin
koma jökulköld fúlmennin meðan
skáldið þjáist hinum megin. Eng-
inn ætti að þurfa að efast um boð-
skapinn.
Myndir sviðsetningarinnar af
gæfúhjólinu, og harðn stéttskipt-
mgu segja okkur með öðrum orð-
Kristján
Johann
Jánsson
um sömu sögu og textinn. Þessir
tveir þættir, þ.e. sviðsetning og
texti, mætast ekki í sköpun sinni
heldur ganga samhliða. I því er
fólginn veikleiki þessarar sýningar.
Það hefur venð dregið að fjalla
um ffamlag leikaranna því eigin-
lega er aðeins hægt að tala um það
í íjósi þess sem þegar hefúr verið
sagt. Leikstjóri og leikmyndasmið-
ur hafa gripið ffamí fyrir höfúndin-
um og eru stundum búnir að segja
allt þegar leikarinn kemur með
sinn texta. Þetta skapar hættu á of-
leik, sérstaklega hjá aðalleikaran-
afla..............................
Úr Gleðilleiknum. - Mynd: Jim Smart.
um. Ofleik kaíla ég leikræn tilþrif ir og meira að segja
sem segja eitthvað sem þegar er
ffam komið.
Þó að leikur Sigurðar kæmi
þannig út á köflum átti hann engu
að síður ffábæra spretti í sýning-
unni. Sigurður virðist alveg óbil-
andi gamanleikari og skiptin milli
hins unga og gamla Sigurðar voru
líka fin. Það er fyrst og ffemst
harmur skáldsins Sigurðar Péturs-
sonar sem verður innantómur
vegna þess að hann er ofsagður, en
‘ ar er nöfúndi og leikstjóra um að
enna.
Af frammistöðu leikgra er það
annars að segja að Öm Amason, í
hlutverki Geirs biskups, átti prýðis-
góðan leik á ffumsýningu eins og
fyrr var nefnt. Reyndar var sam-
leikur þeirra Sigurðar, Amar og
Pálma Gestssonar lífya pottþéttur í
flestum tilvikum. Ólafía Hrönn
Jónsdóttir var misjöfn á frumsýn-
ingu, en ekki yrði ég hissa þó að
leikur hennar hefði þegar slípast og
batnað. Hún gerði sumt svo vel. Af
öðmm leikurum var það fyrst og
fremst Sigurður Skúlason sem
skaraði ffam úr í hlutverki Hollen-
stæn, svipustjóra og fangavarðar.
Aðrir leikarar stóðu vel fyrir
sínu. Tónlistin var ágæt, en lýsing
þótti mér sparleg.
Búningar vom alveg þokkaleg-
ja fyndnir í einu
Stuldur á syni íslands?
Skútuvogi 10a - Sími 686700
Umræða um þá þekkingu sem
víkingar höfðu á siglingatækni og
skipasmíð, að ekki séu nefnd um-
hverfismál sem tengd era for vík-
ingaskipsins Gaiu, nverfúr nú í
skuggann af hatrömmu rifrildi um
hvort Leifúr hinn heppni hafi haft
norskt eðajslenskt vegabréf. Hóp-
ur kunnra íslendinga hefiir ritað ut-
anríkisráðherra bréf þar sem þeir
óska þess að hann hlutist til um að
mál verði rekið fyrir bandarískum
dómstólum tilþess að hnekkja
ósvífmni auglysingu norskra biss-
nessmanna í New York Times þar
sem fieifur er sagður koma úr Nor-
egi. „I auglýsingunni er gengið
fram hjá þeirri sögulegu staðreynd
að Leifur Eiríksson var Islendingur
en ekki Norðmaður. Þar með er
hafnað þeirri söguskoðun að ísland
hafi orðið sjálfstætt.ríki árið 930
og þegnar þess þvi íslendingar,"
segir 1 bréfinu td ráðherra. Ög
áffam: „Er því þessi norsk-skand-
inavíska auglýsing grófasta sögu-
folsun og einhver ósvífnasta móðg-
un sem Islendingum hefúr verið
sýnd og er þó affleim að taka úr
austurátt.“
Bréfritarar beina þeim tilmæl-
um til ráðherra að leiðrétting ásamt
dómsorði verði birt í sama blaði
eða blöðum með jafn áberandi
hætti og umrædd auglýsing.
Engin vissa er fyrir þvi hvenær
íslensk þjóðemiskennd varð til og
ekki gott að vita hvað Leifúr sjálf-
ur myndi segja, gæti hann risið úr
kumíi sínu, en að ofanrituðu er
ljóst að á því herrans ári 1991 er
þjóðemiskenndin sterkari en orð fá
lyst.
Hvað sem því líður halda vík-
ingaskipin þiju, Saga Siglar, Gaia
og Oseberg, áfram siglingu
sinni um hafnir í Amerík-
unni og blaðaúrklippur um
viðburðinn hafa hrannast
upp í hálfs metra stafla í ís-
lenska utanríkisráðuneyt-
inu, að sögn starfsmanna
þar.
Skipin þrjú koma til
New Castle a hádegi á
laugardag. Norsku og ís-
lensku sendiherramir taka á móti
skipunum sem og upphafsmaður-
inn að tiltækinu, norski útgerðar-
maðurinn Knut Utstein Kloster.
Víkingaskipin koma til Wash-
ington á degi Leifs Eiríkssonar, 9.
október, og þá verður mikið um
dýrðir og Islendingum og Norð-
mönnum gert jafnhátt undir höfði,
að því er best verður séð af dag-
skrá.
Þannig munu forseti Islands ffú
Vigdís Finnbogadóttir og Sonja
Noregsdrottning báðar verða við-
staddar komu skipanna o^ i fylgd
með forsetanum verður Jon Sig-
urðsson viðskipta- og iðnaðarráð-
herra og kona nans. Forseti Banda-
ríkjanna, George Bush, piun sama
dag taka á móti forseta Islands og
Noregsdrottningu, í Hvíta húsinu.
Hátíðahöld nafa verið skipu-
lögð i tilefni af komu skipanna: í
samvinnu við Smithsonian Ins-
titution verður efnt til málþings 5.
október um sögu víkingasiglinga
og landafundanna. Dr. Jónas Krist-
jánsspn prófessor kemur þar fram
fyrir íslands hönd og fulltrúi Norð-
manna er Anne Stine Ingstad fom-
leifafræðingur. Anne Stine og
Helge Ingstad, ásamt Kristjáni
heitnum Eldjám, sáu um fomleifa-
uppgröffinn sem sannaði búsetu
norrænna manna í L’Ance-aux-
Meadows, nyrst á Nýfúndnalandi.
Fræðimenn deila um hvort þar sé
Vínlandið hans Leifs, en efasemd-
armenn benda á að erfitt sé að
finna vínþrúgur svo norðarlega.,
Þann 8. október mun forseti ís-
lands mæta til hádegisverðarfúndar
í hinum færga Pressuklúbb í Wash-
ington.
Að kvöldi 9. október verður
efnt til hringborðsumræðna í þess-
ari sömu stofnun og þar kemur
fram fyrir Islands hönd dr. Sig-
mundur Guðbjamason prófessor og
" rmm rektor háskólans. Fulltrúi
oregs er Thor Heyerdahl, og
erður umræðunum bæði útvarpað
og sjónvarpað. Umræðumar fara
fram undir yfirskriftinni „From
Vinland to Mars“.
Þá má geta þess að í tilefni alls
þessa munu þjóðræknisfélögin á
Islandi og i Norður-Ameríku efna
til sérstakrar ráðstefnu i Washing-
ton þatjn 8. október um málefni og
tengsl lslands og islensku þjóðar-
brotanna vestan hafs. -vd.
Islenskir áhugamenn um Leif
Eiriksson hinn heppna og ís-
lenskt þjóðerni hans benda á
að Bandaríkjamenn hafi
sjálfir sent okkur þessa styttu
af landkönnuðinum með
áletruninni góðu: „Son of
Iceland". Og þar hafa þeir
það, þeir ósvifnu norsku
vegabréfsfalsarar..
Mynd: Jim Smart.
tilviki. Það er þegar þeir Jón Ei-
ríksson og Skúli fógeti, leiknir af
Erlingi Gislasyni og Helga Skúla-
syni, koma siglandi inn frá hægri á
þar til gerðum palli og em að mat-
ast, íklæddir jolasveinabúningum!
Það kom undirrituðum á óvart.
Dit
RÆSTIVA G NAR
Dit ræstivaqninn er léttur
og mebfœrííegur meb
tveimur fötum. Alltaf er
skúrab meb hreinu vatni
þar sem sápuvatn og
skolvatn er abskilib i
tveimur 7 3 lítra fötum.
MULTIPRESS SYSTEM ®
pressan vindur moppuna
95% og ekki þarf ab taka
hana af til ab vinda hana.
Dit 226
x/Stœrb: 78x39x88
%/Þyngd: 10 kg.
%/Rúllupressa
%/2 fötu kerfi
%/47 cm. moppa
%/Moppa, mopi
og áiskaft, abeihs
900 gr. á þyngd.
DIT vagnarnir eru
sérstaldega hannabir til ab
draga úr atvinnu-
sjúkdómum sem fylgja
ræstingum, svo sem
vöbvabólgum. Þeireru
einnig sérstaklega húbabir
til ab varna ofnæmi fyrir
nikkel.
3
BLINDRA
VINNUSTOFAN
sér um hreinlœtiö...
SÓLUSIMI 687335 OC 687333
NÝTT HELGARBLAÐ
3 FÖSTUDAGUR 4. OKTÓBERl 991