Þjóðviljinn - 23.10.1991, Blaðsíða 3

9
IBAG
23. október
er miðvikudagur.
296. dagur ársins.
Fullt tungl.
Sólarupprás ( Reykjavík kl.
8.40 - sólarlag kl. 17.43.
Viðburðir
Kristmann Guðmundsson
skáld fæddur 1901. Sjó-
mannafélag Reykjavfkur
stofnað 1915. Uppreisnin í
Ungverjalandi 1956.
Þjóðviljinn
fyrir 50 árum
Nýtt Dagblað: „Þjóðstjórnin"
sagði af sér í gær. Hún sprakk
á lögþvingun kaupsins og
mun fáum það harmdauði.
Ríkisstjóri tók frest til að
kynna sér viðhorf Alþingis áð-
ur en hann féllist á lausnar-
beiðnina.
fyrir 25 árum
Stærsta skip (slands, Hamra-
fell, selt til Indlands. Klukkunni
var seinkað í nótt um einn
klukkutíma. Átta verkalýðsfé-
lög boða verkfall hjá Búrfells-
virkjun. Erlendir starfsmenn
Í>ar á margfalt hærra kaupi en
slendingar.
Sá spaki
Englendingar voru frumkvöðl-
ar að því að koma til móts við
þegnana, enda þorðu þeir
ekki annað.
(Sögur úr skólastofunni
úr Nýjum menntamálum)
á nýaldar-
hreyfingunni
Bolli Gústavsson,
vígslubiskup
á Hólum
Kxistur sagði sjálfur: „Ég er
vegurinn, sannleikurinn og
lífið.“ Við þurfum ekki á
fleiri stefnum að halda til
sáluhjálpar. Tilboðin sem við
fáum eru mörg, en að mati
okkar kirkjunnar manna er
leiðin aðeins ein og hún er sú
sem Kristur sjálfúr hefúr
boðað.
Nýaldarhreyfingin hefur
ákveðna hluti ffam að færa
sem eru jákvæðir. Heilsusam-
legt lífemi og afturhvarf til
náttúrunnar em t.d. ekki nei-
kvæðir hlutir í mínum huga.
Nýaldarhreyfingin virðist
vera mjög víðfeðm, en þótt
sumir þættir séu jákvæðir
þurfa þeir ekki allir að vera
það.
I mínum huga kemur ekkert í
stað fagnaðarerindisins sem
Jesús Kristur boðaði. Það er
ekki um margar leiðir að
ræða. Að dómi kirkjunnar er
leiðin aðeins ein.
EES-samningurinn
skerðir fullveldi landsins
að sem særir mig mest í
sambandi við þennan
samning um evrópska
efnahagssvæðið og gerði
það að verkum að ég snerist
gegn honum á sínum tíma er
fullveldisskerðingin sem í honum
felst,“ segir Bjarni Einarsson,
aðstoðarforstjóri Byggðastofn-
unar og einn af frumkvöðlum
hreyfingarinnar Samstöðu um
óháð ísland.
Nú þegar samkomulag hefúr
náðst á milli EFTA og EB um
sameiginlegt efnahagssvæði fara
næstu dagar í það að skoða hvað
samningurinn r í heild hefúr í for
með sér fyrir Islendinga. I umræð-
unni ber hæst þann árangur sem
náðst hefúr varðandi tollfijálsan
aðgang að mörkuðum EB fyrir
ftskafúrðir en ýmsir benda á að
það sé aðeins toppurinn á ísjakan-
um. í fréttatilkynningu ffá Sam-
stöðu segir: „Fiskveiðimálin ein
sér hefðu aldrei getað réttlætt
þennan samning þótt allar kröfur
Islendinga hefðu náð fram að
ganga á því sviði. Nú er hins vegar
langt ffá þvi að svo hafi orðið þar
sem EB heldur óbreyttri styrkja-
pólitík sinni í sjávarútvegi og ekki
hefur náðst ffam fúll niðurfelling á
tollum á sjávarafúrðir. Þá hefur
verið opnað fyrir veiðiflota Evr-
ópubandalagsins í íslenskri lög-
sögu. Ymis önnur atriði er snerta
sjávarútveginn hafa ekki enn kom-
ið fram í dagsljósið.“
Um útreikninginn á hagnaði Is-
lendinga af þvi samkomulagi sem
náðist í fyrrinótt segir Bjami Ein-
arsson: „Það er algjör nýjung_ í
mínum huga að meta fullveldi Is-
lands til fjár og mér er alveg sama
hvort minn hlutur af þeirri upphæð
er 25 þúsund kall eða 50 þúsund
kall á ári. Fyrir mitt leyti er full-
veldið ekki til sölu.“
Að sögn Bjama felst fúllveldis-
skerðingin í meginatriðum í skerð-
ingu á völdum Alþingis sem lög-
gjafa: „Alþingi er gert að taka við
11 þúsund blaðsíðna bálki sem það
verður að lögtaka og mun eiga
meiri rétt en íslensk lög.“ Bjami
bendir enn ffemur á að Hæstiréttur
verði ekki lengur æðsti dómstóll
og segir það ekki rétta túlkun hjá
utanrikisráðherra að Evrópudóm-
stóllinn eigi bara að skera úr um
deilur á milli þjóðanna. Hann seg-
ir: „Hægt verður að kæra íslenska
löggjöf sem staðið hefúr í áravís
fyrir þessum dómstóli og lýsa hana
ómerka. Þannig túlka að minnsta
kosti skoskir viskýframleiðendur
þessar reglur því þeir undirbúa nú
málssókn gegn sænskum stjóm-
völdum árið 1993 til þess að ógilda
sænsku áfengislöggjöfma.“
Um leið og við göngumst undir
reglur evrópska efnahagssvæðisins
taka gildi hér fjölmargar reglugerð-
ir sem að sögn Bjama varða dag-
legt líf okkar og „em margar hveij-
ar fáránlegar“. Hann segir að þegar
allt sé tekið saman sé um stórfellt
fullveldisafsal að ræða. Vegna
þessa fúllveldisafsals hefúr Sam-
staða ítrekað krafist þess að ffam
fari þjóðaratkvæðagreiðsla um
samninginn um evrópska efna-
hagssvæðið. I tilkynningu samtak-
anna segir að því verði ekki trúað
að óreyndu að meirihluti sé fyrir
þessum gjömingi á Alþingi og að á
herðum hvers þingmanns hvíli sú
skylda að setja sig nákvæmlega inn
í efni samningsins og þær afleið-
ingar sem hann hefúr, meðal ann-
Bjarni Einarsson:
„Fyrir mitt leyti er full-
veldiö ekki til sölu."
Mynd: Kristinn.
ars fyrir þróun byggðar í landinu.
Bjami tekur fram að hann sé
ekki á móti því að opna íslenskt
samfélag og gera ,það fijálsara,
hins vegar verði íslendingar að
ráða því sjálfir hvemig þeir þrói
sitt þjóðfélag og stígi þau skref
sem stíga þarf í átt til aukins við-
skiptaffelsis á næstu árum. „Með
því að stíla alfarið inn á Evrópu er-
um við að veðja á rangan hest því
Evrópa verður ekki hagvaxtarpa-
radísin á næstu árum. Markaður
sem lokar sig svona af er ekki
vænlegur til hagvaxtar. Við Islend-
ingar eigum að opna samfélag okk-
ar gagnvart öllum heiminum og
gera fifverslunarsamninga við öll
stórveldin í stað þess að stefúa
fullveldi okkar í hættu með því að
setja öll eggin í eina körfú,“ sagði
Bjami Einarsson.
-ag
Samkeppnisstaða sjávar-
útvegsins batnar mjög
EES-samkomulagið hefur fýrst og fremst jákvæö áhrif á útflutning á saltfiski, saltslldarflökum og ferskum flökum. Tollar á
saltfiskflökum hafa veriö 20% og á ferskum flökum 18% en falla alveg niöur árið 1993. Tollar á saltslld lækka mikið.
etta þýðir miklu betri
samkeppnisstöðu íslenska
saltfisksins gagnvart
norskum og færeyskum
saltflski vegna þess að við höfum
haft miklu verri kjör á útflutn-
ingi okkar til Evrópubandalags-
ins en þessar tvær þjóðir. Þetta
hefur því mikið segja,“ segir
Magnús Gunnarsson, forstjóri
SÍF, um þýðingu EES- samning-
anna fyrir saltfiskframleiðendur.
Magnús segir samkomulagið
opna mörg tækifæri i sjávarútvegi
og nauðsynlegt sé að nýta tímann
fram til 1993 vel til undirbúnings
og stefhumörkunar.
Tollur á saltfiskflökum hefur
verið 20% en fellur niður árið
1993. „Það skiptir mjög miklu
máli fyrir okkur að þessi tollur
fellur niður því flökin hafa verið sá
hluti af markaðnum sem neyslan
hefúr verið að færast yfir á, sér-
staklega á Spáni, ltalíu og í Frakk-
landi,“ segir Magnús. Söltuð flök
hafa verið um 10% af heijdarút-
flutningsmagni þorsks hjá SÍF. „Ég
á von á því, nema við lendum í
þeim mun harðari samkeppni, að
við höfum möguleika á að auka
flakaútflutning töluvert," sagði
hann.
Tollur á þurrkuðum saltfiski
hefúr verið 13% en lækkar í þrep-
um næstu fjögur ár í 5,4% eða um
70%.
Magnús segir erfitt að segja til
um hvort EES-samningar færi
aukna markaðshlutdeild þar sem
vandinn síðustu tvö ár hefiir frem-
ur legið í því að SlF hefúr vantað
fisk frá framleiðendum hérlendis.
„Undanfarin ár hefúr verið skortur
á fiski. Hins vegar er eftir að sjá
hvaða áhrif þetta hefúr þegar ffam
í sækir. Sveiflumar á þessum
markaði geta orðið þær að verðið
fari niður og upp aftur áður en
þetta tekur gildi eftir 15 mánuði,“
segir hann.
Samkvæmt samningunum falla
niður tollar á ferskum fiski. Tollar
á ísfiski eins og þorski og ýsu hafa
verið 3,7% og 2% á ferskum óunn-
um karfa. Tollar á ferskum flökum
hafa verið 18%. „Það breytir ekki
öllu þótt tollar á ísfiski falli niður,
þeir eru það lágir, og hæpið að það
hafi áhrif á gámaútflutninginn,"
segir Magnús um þetta. „Hitt
skiptir mestu að ef við höfúm ætl-
að að flytja út flakaðan fisk hefur
tollurinn verið 18% þannig að við
höfúm ekki ráðið við það, ekki
einu sinni í samkeppni við okkar
eigin fisk sem fluttur hefur verið út
ísaður.“
Með samkomulaginu fæst toll-
ffelsi á fersk flök, þ.e. þorsk, ufsa
og ýsu en ekki karfa. Tollur á hon-
um lækkar þó yfir íjögurra ára
tímabil.
EES-samkomulagið hefur
þannig jákvæð áhrif á þijá vegu í
sjávarútvegi: á útflutning saltfisks,
á útflutning á ferskum flökum þar
sem nýir möguleikar opnast og á
útflutning saltsíldarflaka en vinnsla
á þeim hefúr aukist mjög í stað
vinnslu á heilsaltaðri síld.
Samkvæmt bókun 6 hafa ffyst-
ar afurðir verið tollfijálsar og sam-
komulagið hefúr þar engin áhrif á.
-vd
Sfða 3
ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 23. október 1991