Dagblaðið Vísir - DV - 08.11.1995, Blaðsíða 12

12
MIÐVIKUDAGUR 8. NÓVEMBER 1995
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aðstoðarritstjóri: ELIAS SN/ELAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTi 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14,105 RVÍK, SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 6272. Áskrift: 800 6270
Stafraen útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@ismennt.is - Auglýsingar: dvaugl@ismennt.is. - Dreifing: dvdreif@ismennt.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF.
Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1550 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk„ helgarblað 200 kr. m. vsk.
Gárur á kyrrstöðupolli
Ákvörðun Alusuisse-Lonza um stækkun ísals er óneitan-
lega töluverður léttir. Hún hefur ekki aðeins áhrif á þjóð-
arhag, heldur einnig á þjóðarsál. Hún dregur úr þeim ugg,
að ísland sé orðið slíkur kyrrstöðupollur, að enginn vilji
fjárfesta hér, ekki einu sinni út á lágu launin.
Talið er, að það kosti tólf milljarða króna að stækka ál-
verið í Straumsvík og að nokkur hundruð manns muni
starfa við bygginguna. Það mun um skeið efla atvinnu á
Suðvesturlandi og einkum verða lyftistöng í bygginga-
iðnaðinum, sem hefur verið að veslast upp að undan-
förnu.
Þungu fargi er létt af Landsvirkjun og okkur eigendum
hennar, því að stækkun ísals leiðir til aukinnar orkusölu
um 900 gígawattstundir á ári. Sú er einmitt umframork-
an, sem hefur verið ónotuð, síðan lokið var við Blöndu-
virkjun. Og nú verður raunar hægt að virkja meira.
Langtímaáhrif í atvinnumálum verða minni. Þegar
stækkun álversins er lokið, munu aðeins 70 manns starfa
þar til viðbótar við þá, sem fyrir eru. Álver eru ekki þess
eðlis, að rekstur þeirra skapi mikla vinnu. Þess vegna
frestar stækkun ísals bara atvinnukreppunni.
Okkur veitir ekki af þessum létti. Undanfarin misseri
hefur íjölgað þeim, sem missa trú á kyrrstöðupolli ís-
lands og leita sér að atvinnu úti í heimi, þar sem laun
eru tvöföld íslenzk laim. Fólk hefur í auknum mæli orð-
ið þreytt á endalausu basli lífsbaráttunnar á Íslandi.
Á laugardaginn birtust hér í blaðinu viðtöl við fisk-
verkafólk, sem flutzt hefur tH Hanstholm í Danmörku,
hefur þar meira en 1.000 krónur á tímann, kaupir sér ein-
býlishús og býr við félagslega veHerð, sem er langt um-
fram þá, sem komið hefur verið á fót hér á landi.
Fólkið í Hanstholm á tæpast orð tH að lýsa mismunin-
um á Danmörku og íslandi. Fjárhagslegar áhyggjur hafa
horfið eins og dögg fyrir sólu og fólkið segist meira að
segja hafa efni á að eignast böm. Það velur misheppnuð-
um þjóðarleiðtogum íslands fremur ófögur orð.
íslendingarnir segjast hafa flúið spiHingu og fátækt á
íslandi, skrípaleik og skuldasöfnun, virðingarleysi og ör-
yggisleysi, og leitað á náðir manneskjulegra þjóðfélags,
sem veiti vinnufúsu fólki góðar tekjur. Þeir segjast nú
hafa oftar en áður ráð á að fara tH Reykjavíkur.
ísland er ekki vont við aUa. Það er gott við sæmHega
stæða og miðaldra íslendinga, sem hafa komið sér fyrir í
lífinu. Það er hins vegar vont við unga fólkið og aUa þá,
sem þurfa á brattann að sækja í lífinu. En það em hinir
fyrrnefndu, sem stjóma kyrrstöðunni á íslandi.
Meirihluti íslendinga er sáttur við kyrrstöðuna og viU
brenna miUjörðum króna á hverju ári tH að varðveita
búsetu um aUt.land, jafnvel þótt það kosti þjóðina mikla
skatta, hátt matarverð og lág laun. Þessi íhaldssami
meirihluti telur sig samt vera ofan á í lífinu.
Hér á landi vantar pólitískan vHja tH að brjóta hlekki
fortíðarinnar og sækja inn í framtíðina, skipta út at-
vinnuvegum og taka þátt í Evrópusambandinu. Hér vUja
menn helzt að ekkert gerist, af því að það raskar sem
minnst ró þeirra. Þetta er dæmigerður kyrrstöðupoHur.
Stækkun ísals leysir ekki þennan vanda. Hún getur
jafnvel leitt tH, að landsfeðurnir telji sér fremur en eUa
óhætt að halda áfram að gera ekki neitt annað en að
stunda ferðalög. Þeir kunna að vUja telja sér trú um, að
efnahagsvandinn hafi verið leystur í Straumsvík.
Megináhrif fréttarinnar um stækkun ísals em þó önn-
ur og betri. Þau endurvekja þá tiífinningu, að eitthvað sé
að gerast, að gámr séu komnar á kyrrstöðupoUinn.
Jónas Kristjánsson
„Ljóst er að mismunur á milli skóla er til staðar og hafa þeir búið við misjafnar forsendur og skilyrði," segir m.a.
í grein Vilhjálms.
Betri grunnskóli
Mikil tímamót urðu í sögu sveit-
arfélaganna í byrjun mars sl. þeg-
ar ný lög um grunnskólann voru
samþykkt sem fela í sér að allur
rekstrarkostnaður grunnskóla
færist yfir til sveitarfélaganna. Um
er að ræða mikilvægasta og viða-
mesta verkefnaflutning frá ríki til
sveitarfélaga fyrr og síðar.
Samkomulag forsenda yfir-
færslunnar
Af hálfu Sambands íslenskra
sveitarfélaga hefur frá byrjun ver-
ið lögð rík áhersla á að samkomu-
lag næðist miOi ríkis, sveitarfé-
laga og kennara um réttinda- og
lífeyrissjóðsmál kennara og um
mat á kostnaði og flutningi tekju-
stofna frá riki til sveitarfélaga. 57.
grein laganna kveður á um að lög-
in komi að fuOu tO framkvæmda 1.
ágúst 1996, enda hafi Alþingi þá
samþykkt lög hvað varðar þessi at-
riði.
Nú er að störfum verkefnis-
stjórn og þrír vinnuhópar. Þar
hafa fuOtrúar aOra aðila unnið
saman af fuOum heUindum og á
þessu stigi ekki hægt að greina
vandamál sem koma í veg fyrir yf-
irfærsluna. M. a. á grundvelli
þeirrar vinnu verða nú í vetur
lögð fyrir Alþingi nauðsynleg laga-
frumvörp vegna yfirfærslunnar.
Sveitarfélögin hafa samhliða þess-
ari vinnu unnið að undirbúningi
þess að yfirtaka verkefni fræðslu-
skrifstofanna og sérskóla svo og að
fyrirkomulagi á kjarasamnings-
gerð og tilhögun ýmissa annarra
verkefna er þau yfirtaka frá ríkinu
í tengslum við yfirfærsluna.
Öllum sveitarfélögum tryggðir
tekjustofnar
Eins og gengur og gerist eru
skiptar skoðanir um þessa yfir-
færslu og hefur einn fyrrv. þing-
maður gengið svo langt að fullyrða
að með færslu grunnskólans til
Kjallarinn
Vilhjálmur Þ.
Vilhjálmsson
formaður Sambands ísl. sveitarfé-
laga og borgarfulltrú
sveitarfélaga sé verið að skapa að-
stæður tU að flokka þjóðina í 1. og
2. flokks íbúa. í undirbúningsstarf-
inu er unnið samkvæmt því mark-
miði að öllum sveitarfélögum
verði tryggðar tekjur tU að reka
grunnskólann, m. a. með sérstök-
um jöfnunaraðgerðum frá Jöfnun-
arsjóði sveitarfélaga.
Enn fremur liggur nú fyrir að
sveitarfélögin munu langflest sam-
einast um rekstur skólamálaskrif-
stofu í einstaka landshlutum, sem
taka í meginatriðum við þeim
verkefnum sem fræðsluskrifstof-
urnar hafa nú með höndum.-
Heildarkostnaður við grunn-
skólann er á þessu ári rúmlega 10
milljarðar króna og greiða sveitar-
félögin rúmlega 5 mOljarða króna
í stofn- og reksturskostnað. Ljóst
er að mismunur á mUli skóla er til
staðar og hafa þeir búið við mis-
jafnar forsendur og skUyrði, tU að
uppfylla lagaákvæði, þrátt fyrir að
ríkið hafi borið ábyrgð, annast
framkvæmd og haft eftirlit með
því að lögunum sé framfylgt.
Metnaður sveitarstjórna
Framlög sveitarfélaga tU skóla-
mála hafa stóraukist á undanförn-
um árum og sveitarfélögin greiða
nú 350-400 milljónir króna um-
fram lögboðnar skyldur sínar, m.
a. í þeim tUgangi að fjölga
kennslustundum, greiða kennslu
nemenda með sérþarfir og efla
skólastarfið á margvíslegan hátt.
Óhætt er að fullyrða að sveitar-
félögin hafa almennt rækt hlut-
verk sitt vel hvað varðar rekstur
grunnskólans og að metnaður
sveitarstjórnarmanna er mikill
fyrir hönd skólans. í opinberri um-
ræðu hefur einnig komið skýrt
fram að áhugi þeirra á málefnum
grunnskólans og áhersla á betri
grunnskóla hefur aukist á undan-
förnum árum.
Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson
„Óhætt er aö fullyrða að sveitarfélögin
hafa almennt rækt hlutverk sitt vel hvað
varðar rekstur grunnskólans og að metn-
aður sveitarstjórnarmanna er mikill fyrir
hönd skólans.“
Skoðanir annarra
Seölalaust þjóðfélag
„Ég tel að það sé framundan hér á landi að hægt
verði að komast af án seðla og myntar. Þegar svo er
komið að um 60-70% allrar einkaneyslunnar fer
fram meö rafrænum hætti og því er það bara hand-
an við hornið að gefa út myntkort sem ætluð eru til
ýmissa smágreiðslna sem fólk notar seðla og mynt
tO í dag, t.d. í sjoppum og bílastæðahúsum. Það mun
ekki langur tími líða þangað tU að við munum bjóða
hér á markaðinum myntkort sem kemur inn á þetta
svið. Ég tel að innan fimm ára megi segja að þjóðfé-
lagið verði orðið auralaust."
Einar S. Einarsson í Tímanum 7. nóv.
Gætilega í GSM-kerfinu
„Það hafa fleiri en einn aðili sýnt áhuga á að setja
upp GSM-kerfí. Ef sú verður niðurstaðan að heimUa
öðrum aðila að koma þar inn, þá er það mikið verk
að undirbúa málið þannig að menn standi jafnfætis.
Þetta er ekkert sem menn gera á einum eftirmið-
degi. Við erum að tala um almannahagsmuni og
mér ber sem ráðherra samgöngumála að gæta hags-
muna skattgreiðenda og þjóðarinnar sem á Póst- og
símamálastofnun. Við hljótum að fara gætilega í
þessum efnum.“
Halldór Blöndal í Mbl. 7. nóv.
Óþolandi hlutskipti
„Það er óþolandi hlutskipti vinstri flokkanna að
komast aðeins til valda á 10-20 ára fresti og þá fyr-
ir einhverja heppni.... Ungt fólk vUl breytingu. Ungt
fólk er ekki tUbúið að venjast stöðugu 15% fylgi þeg-
ar best lætur. Við erum ekki tUbúin tU þess að selja
okkar hugsjónir um jafnrétti og bræðralag hinu
ódýra verði sérvisku og einstrengingsháttar. Þetta
ættu þingmenn og annað forystufólk á vinstri væng
að hugsa um.... Ungt fólk í vinstri flokkunum verö-
ur að sýna frumkvæði í þessum málum sem öðr-
um.... ValdahlutfóUum íslensks samfélags verður að
breyta. Verðum við kynslóðin sem gerum það?“
Róbert Marshall í Alþbl. 7. nóv.