Dagblaðið Vísir - DV - 06.05.1996, Síða 14
14
MÁNUDAGUR 6. MAÍ 1996
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aðstoðarritstjóri: ELÍAS SN/ELAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLT111,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLT114,105 RVl'K, SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 6272. Áskrift: 800 6270
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjóm: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftan/erð á mánuði 1700 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., helgarblað 200 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins I stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Burt með skylduáskriftina
Skýrsla starfshóps menntamálaráðherra um endur-
skoðun á útvarpslögum liggur nú fyrir. Merkilegasta nið-
urstaða starfshópsins er sú að Ríkisútvarpið hverfi alveg
af auglýsingamarkaði fýrir 1. janúar 1999 og skapi
þannig aukið svigrúm fýrir einkarekna ljósvakamiðla.
Þó er ekki gert ráð fyrir því að afnám auglýsinga í Rík-
isútvarpinu nái til tilkynninga er snerta öryggi lands-
manna og þjóðarheill.
Starfshópurinn leggur til að starfsemi Ríkisútvarpsins
verði aðgreind í tvær megindeildir, Hljóðvarp og Sjón-
varp, en verði áfram undir sameiginlegri yfirstjóm út-
varpsstjóra og fimm manna stjómar í stað núverandi út-
varpsráðs. Þá er lagt til að afnotagjöld, afnotagjaldakerfi
og innheimtufyrirkomulag Ríkisútvarpsins í núverandi
mynd verði lagt niður. í stað þess afLi Ríkisútvarpið
tekna með nefskatti af landsmönnum öllum, eldri en
sextán ára, og lögaðilum í landinu.
Komi ekki til nefskatts leggur starfshópurinn til að
Ríkisútvarpið flytjist frá B-hluta yfir á A-hluta ríkis-
reiknings. Með því byggðist rekstur stofnunarinnar á
framlagi fjárveitingavaldsins samkvæmt samþykkt flár-
laga.
Fjölmargt fleira er í tillögum nefndarinnar en áhersla
lögð á að Ríkisútvarpið verði áfram rekið sem fyrirtæki
í eigu ríkisins. Það verði skilgreint sem opinber þjón-
ustustofnun en greint á milli þeirra þátta í starfseminni
sem heyri undir samkeppni og þeirra sem heyra undir
opinbert þjónustuhlutverk Ríkisútvarpsins.
Það er löngu tímabært að taka útvarpslögin til endur-
skoðunar. Samkeppnisstaða á útvarps- og sjónvarps-
markaði er afar bjöguð þar sem skylduáskrift er að Rík-
isútvarpinu og áskriftargjöldin megintekjustofn þess þótt
hlutur auglýsingatekna fari vaxandi. Þúsundir manna
hafa með undirskriftum mótmælt skylduáskriftinni.
Með stofnun starfshópsins ætlaðist menntamálaráð-
herra meðal annars til þess að skapa nýjan umræðu-
grundvöll um stöðu Ríkisútvarpsins. Svo hefur orðið og
þykir ýmsum of langt gengið, sérstaklega það að Ríkisút-
varpið hverfi af auglýsingamarkaði. Raunin er hins veg-
ar sú að starfshópurinn gengur of skammt og ýmsar til-
lögur hans geta leitt til skattahækkunar hjá ákveðnum
Qölskyldugerðum og því mismununar.
Nefskattur í stað afhotagjalda og tekjumissis vegna
auglýsingatekna næmi um 9 þúsund krónum á manm Af-
notagjald fyrir fjölskyldu í dag er 24 þúsund krónur á ári.
Fjögurra til fimm manna Ijölskylda, fólks með yfir lág-
markstekjur og eldra en 16 ára, greiddi því 36-45 þúsund
króna skatt árlega vegna Ríkisútvarpsins.
Miðað við öra þróun ljósvakamiðlunar verður æ
minni þörf á því að ríkið sé að vasast í þeim rekstri.
Samkeppnisaðilar Ríkisútvarpsins hafa sýnt það á þeim
tíu árum sem liðin eru frá því að einokun ríkisins á sjón-
varps- og útvarpsrekstri var afnumin.
Ekki verður séð að brýn þörf sé á ríkisreknu sjónvarpi
eða að ríkið reki afþreyingarstöð eins og Rás 2. Telji
menn nauðsyn á, vegna öryggis landsmanna, ætti ein út-
varpsrás ríkisins að duga og þá til muna ódýrari í rekstri
en bákn það sem Ríkisútvarpið er í dag. Greiðsla fyrir
slíka öryggisrás kæmi af skattfé eins og aðrir öryggis-
þættir ríkisins, enda væri rásin auglýsingalaus.
Rás 2 er söluvara og þá sérstaklega Ríkissjónvarpið.
Þar vinnur sérhæft fólk sem nýir eigendur sæju vafa-
laust hag í að halda. Með sölu þessara miðla héldist sam-
keppnin á markaðnum en almenningur ætti kost á því að
velja miðla í stað þess að vera skyldaður til þess.
Jónas Haraldsson
Frumvarp fjármálaráöherra um
réttindi og skyldur starfsmanna
ríkisins felur í sér breytingar á
ýmsum þegar áimnum réttindum
starfsmanna. Dæmi um slík rétt-
indi er réttur til biðlauna skv. 1.
mgr. 14. gr. 1. nr. 38/1954, réttur til
forgangs að nýju starfi ef staða er
lögð niður skv. 2.-3. mgr. 14. gr. 1.
nr. 38/1954 og réttur til stöðufestu
skv. 4. gr. 1. nr. 38/1954. Líta ber á
þessi réttindi, sem áunnin eru í
starfí, sem eign í merkingu stjóm-
arskrárinnar enda er með þeim
ákvæðum ætlunin að verja m.a.
aflahæfí einstaklinga til að þeir
geti tryggt fjárhagslega afkomu
sína. Ríkisstarfsmenn hafa ráðið
sig á lægri laun en bjóðast annars
staðar gegn frekarí fjárhagslegri
tryggingu á annan hátt, sbr. 1. nr.
38/1954 og 1. nr. 29/1963. Fullyrða
má að laun og önnur starfskjör
Frumvarpið og
eignarrétturinn
séu í reynd varin af ákvæðum
stjórnarskrár, einkmn 72. gr. um
eignarrétt en einnig 75. gr. sem
fjallar um atvinnufrelsi og af 76.
gr. sem fjallar um félagslegt ör-
yggf-
Heimildir til að skerða
eignarréttindi
Almennt er viðu'rkennt að
skerða megi stjómarskrárvarinn
rétt manna skv. 72. gr. með lögum,
að ákveðnum skilyrðum uppfyllt-
um, sem eru mjög ströng. Skilyrð-
in eru einkum þessi:
• að skerðing verður að teljast
almenn,
• að skerðingu sé stillt í hóf og
sé lítilvæg,
• að.skerðingin færi ekki rétt-
indi frá einum aðila til annars,
• að skerðingin byggi á gildum
rökum,
• að enginn sé þvingaður að taka
skerðingunni,
• að þeir hagsmunir sem á að
verja hafi meira gildi en þeir sem
fómað er.
Frumvarpið
Óhætt er að fullyrða að frum-
varpið gerir ráð fyrir marghátt-
aðri skerðingu á atvinnuöryggi
ríkisstarfsmanna og biðlaunarétti
án nokkurra röksemda og í um-
sögnum fjárlagaskrifstofu fjár-
málaráðuneytis með frumvarpinu
er því ranglega haldið fram (bls.
37) að biðlaunaréttur sé óbreyttur.
Skerðingin byggist þannig ekki
á gildum rökum. Skerðingin er
ekki almenn heldur beinist hún
gegn formlegum réttindum ríkis-
starfsmanna en á þessi réttindi
reynir aðeins hjá litlum hópi’
starfsmanna. Skerðingin varðar
þess vegna í reynd eignarrétt
fárra. Fyrir þessa einstaklinga
kann skerðingin að reynast mikil-
væg og verðmæt. Því er haldið
fram í athugasemdum að jafna
eigi réttindi ríkisstarfsmanna við
það sem aðrir hafa. Benda má á að
margir háskólamenn, sem starfa á
Skoðanir annarra
ísland og fíkniefnin
„Eiturlyf eru eitthvert mesta samfélagsmein Vest-
urlanda. Fíkniefnin eyðileggja ekki einungis líf
fjölda- einstaklinga heldur smitar notkun þeirra út
frá sér... ísland er ekki undanskilið í þessum efn-
um... Hér er einnig farið að gæta þeirrar hættulegu
þróunar að viðskipti með fikniefni eru að verða mun
skipulagðari en áður. Reynsla annarra ríkja sýnir að
skipulagður fikniefnamarkaður getur leitt til skipu-
lagðari glæpastarfsemi og umfangsmeiri á fjölmörg-
um sviðum.“
Úr forystugrein Mbl. 3. maí.
Pólitísk spilling
„Umræða um pólitíska spillingu er marklaus
vegna þess að í raun hafa stjómmálamenn engan
áhuga á að leiða hana til lykta hverju sinni. Því síð-
ur hafa þeir áhuga á að breyta neinu þannig að þessi
mál fái einhverja niðurstöðu þannig að við þurfum
ekki enn þann dag í dag að rífast um það hvort eitt-
hvert ríkisfyrirtækiö var gefið eða selt.“
Sigurður Már Jónsson í
Viðskiptablaðinu 1. maí.
Ólga í
verkalýöshreyfingunni?
„Já, alveg tvímælalaust. Þeir sem ekki sjá það er
blindir á báðum augum... Menn eru reiðir og búnir
að vera það síðan útifundurinn var haldinn á Ing-
ólfstorgi í fyrra. Honum hefði þurft að fylgja betur
eftir en því miður var það ekki gert. Verkalýðshreyf-
ing sem aldrei þorir neitt koðnar niður og með
henni barátta fólksins. Það er skarpari barátta í að-
sigi nú en verið hefur um langt skeiö; átök milli að-
ila á vinnumarkaði eru nauðsynleg."
Halldór Bjömsson í Tímanum 3. maí.
Kjallarinn
Kjallarinn
Birgir Björn Sigurjónsson
framkvæmdastj. BHM
Gunnar Armannsson
lögfr., situr í stjórn BHM
„Fullyröa má að laun og önnur starfskjör séu
í reynd varin af ákvæðum stjórnarskrár, eink-
um 72. gr. um eignarrétt en einnig 75. gr. sem
fjallar um atvinnufrelsi, og af 76. gr. sem fjall-
ar um félagslegt öryggi.“
almennum markaði, hafa t.d.
samið um biðlaunarétt sér til
handa.
Löggjafarvald
og stjórnarskrá .
Það má líta á eignarréttará-
kvæði 72. gr. stjórnarskrár sem
leiðbeiningu til löggjafans við
lagasetningu sem eftir hefur verið
farið í flestum tilvikum. Fyrir
fram má gera ráð fyrir því að lög-
gjafinn setji einungis lög sem
hann telur að samrýmst geti
stjórnarskránni. Þrátt fyrir þetta
eru dæmi um að löggjafinn hafi
brotiö þessar meginreglur stjóm-
skipunar. Má sem dæmi nefna
HRD 1992 bls. 1962 um bráða-
birgðalög á kjarasamninga sam-
flotsfélaga BHMR. Hæstiréttur
dæmdi að með þeirri lagasetningu
hefði verið brotið gegn þeirri jafn-
ræðisreglu sem víða væri að finna
í stjórnarskránni.
Dómurinn visaði m.a. til þáver-
andi 67. gr. um eignarrétt og sagði
þá reglu brotna að því er varðaði
þegar áunnin réttindi áfrýjanda.
Nú er í annaö sinn á stuttum tíma
vegið að starfskjönun ríkisstarfs-
manna með einhliða lagaboði og í
þetta sinn er gengið lengra en í
fyrra skiptið, þar sem þegar áunn-
in réttindi verða skert. Verði fyrir-
liggjandi frumvarp samþykkt sam-
ræmist það ekki þeirri virðingu
sem á að einkenna störf löggjafans
gagnvart stjómarskránni.
Birgir Bjöm Sigurjónsson
Gunnar Ármannsson
„Fyrir fram má gera ráð fyrir því að löggjafinn setji einungis iög sem
hann teiur að samrýmst geti stjórnarskránni. Þrátt fyrir þetta eru dæmi
um að löggjafinn hafi brotið þessar meginreglur stjórnskipunar,“ segja
greinarhöfundar.