Dagblaðið Vísir - DV - 16.08.1996, Page 4

4
FÖSTUDAGUR 16. ÁGÚST 1996
Fréttir
Þorsteinn boðar tæknibyltingu í landhelgisgæslu:
Sýnum Dönum þá kurteisi
að tilkynna skipatökur
- segir Þorsteinn Pálsson, sjávarútvegs- og dómsmálaráðherra
- Deilan við Dani vegna Kol-
beinseyjar kom heldur óvænt
upp á dögunum. Munt þú láta
færa dönsk skip til hafnar veiði
þau á þessu umdeilda svæði?
„Já, það verður gert, en við mun:
um sýna Dönum þá kurteisi að til-
kynna það áður. Ég tel það eðlilegan
hátt í samskiptum þjóða sem hafa
átt jafn mikla og langa samleið og
Danmörk og ísland.“____________
- Er það þá vegna hins marg-
umrædda embættismannasam-
komulags frá 1988, þar sem gert
er ráð fyrir viðvörun fari skip
inn fyrir mörkin?____
„í því samkomulagi er út frá því
gengið. Okkur þykir það hins vegar
eðlilegur máti, burtséð frá þvi hvort
um það hefur verið gert óformlegt
samkomulag eða ekki."__________
- Það heflir vakið athygli varð-
andi þetta embættismannasam-
komulag íslendinga og Dana frá
1988 að ráðherrar frá þeim tíma
muna ekki eftir því og kannast
ekki við neitt samkomulag. Þú
manst aftur á móti eftir þvi og
segist hafa rætt það í ríkisstjórn
1993 vegna landhelgisbrota fær-
eyskra togara. Hvemig stendur á
þessu?_________________________
„Mitt minni tekur bara til þess
tíma sem ég hef haft afskipti af mál-
in, sem var síðar. Við vorum að
vísu ekki með neitt skjal um þetta í
höndunum, en fengum upplýsingar
frá utanríkisráðuneytinu um að
menn hefðu sammælst um að hafa
þennan hátt á að láta hvorir aðra
vita ef taka ætti skip. Eftir umfjöll-
un um máliö í ríkisstjórninni 1992
var ráðuneytisstjórum í utanríkis-
ráðuneytinu, dómsmálaráðuneytinu
og sjávarutvegsráðuneytinu falið að
skoða stöðuna. Og út frá því ræddi
ég málið í ríkisstjórninni."___
- Þú segist hafa fengið upplýs-
ingamar frá utanríkisráðuneyt-
inu 1993. Þáverandi utanríkis-
ráðherra segist aldrei hafa heyrt
á málið minnst. Hvemig getur
það verið?__________________
„Úm það get ég auðvitað ekki
sagt. Það getur verið rétt hjá hon-
um. Það er heldur ekkert óeðlilegt
að menn muni ekki alla hluti úr
erilsömu starfi."________ _
- Stöndum við frammi fyrir
þeirri hættu, eftir að hafréttar-
sáttmálinn hefur tekið gildi, að
Kolbeinsey verði ekki viður-
kennd sem viðmiðunarpunktur
landhelginnar?__________________
„Við höfum litið svo á að það sé í
samræmi við hafréttarsáttmálann,
sem reyndar er genginn í gildi, að
styðjast við grunnlínupunkt eins og
Kolbeinsey. Við teljum að hún sé
ekki svo fjarri landi að það teldist
vera í ósamræmi við gildandi haf-
réttarreglur. Þau lög sem Alþingi
setti um þetta á sínum tíma eru á
þessu byggð og við höfum ekki séð
neinar forsendur fyrir því að víkja
frá því.“ _________________
- Hvað finnsf þér um þá hug-
mynd Gunnars G. Schram pró-
fessors að sleppa miðlínu á þessu
svæði og flytja landhelgislínuna
bara út í 200 sjómílur á þeirri
forsendu að minni hagsmunir
víki fyrir meiri?
„Það er vissulega rétt að auðlind-
ir sjávarins á þessu svæði eru ekki
nýttar frá austurströnd Grænlands.
En Alþingi komst að þeirri niður-
stöðu á sínum tíma að landhelgin á
þessu svæði skyldi ákveðin með
miðlínu og ég treysti því að sú
ákvörðun hafi verið á skynsemi
byggð. Mér skilst hins vegar að ef
við færðum þama út í 200 mílur
værum við komnir upp á Græn-
landsjökul svo að með einhverjum
hætti þyrfti að laga tillögima að
landafræðinni. En þessi hugmynd
hefur ekki verið rædd sérstaklega.“
- Kolbeinsey er auðvitað gríð-
arlega mikilvæg fyrir okkur sem
viðmiðunarpunktur landhelginn-
ar. Hvað ert þú tilbúinn að leggja
til að við fómum miklum fjár-
munum til að koma í veg fyrir að
eyjan hverfi?_________________
„Það liggur ekkert fyrir um það
hvað á að gera til þess að verja eyj-
una. Samgönguráðuneytið skipaði
nefnd sem er að vinna í því máli og
hún er enn að störfum. Þegar niður-
stöður hennar liggja fyrir sjá menn
betur hvað blasir við í þessu efni.
Þaö hafa verið áraskipti að því hve
mikil veiði hefur verið á þessu
svæði en auðvitað eru alltaf miklir
hagsmunir tengdir veiðisvæði eins
og þessu. Menn verða svo að meta
það hvað þeir vilja kosta miklu til
að verja Kolbeinsey þegar nefndin
hefur lokið störfum."_________
- Þeirri hugmynd hefur verið
velt upp að þeir sem eru handhaf-
ar aflakvótans verði látnir kosta
vamir Kolbeinseyjar. Hvað segir
Yfirheyrsla:
Sigurdór Sigurdórsson
þú um það? _____________________
„Eg sé ekki ástæðu til að hlanda
því inn í þessa umræðu og reyndar
allt of snemmt að fara að velta því
fyrir sér. Landhelgin er auk þess yf-
irráðaréttur íslensku þjóðarinnar
allrar."
Ber oröið lítið í milli
- Snúum okkur að öðm máli
sem hefur lengi verið til um-
ræðu, Smuguveiðunum. Er hægt
að halda þessum veiðum áfram
án þess að ná einhverju sam-
komulagi við Norðmenn um veið-
ar i Barentshafinu?_____________
„Við höfum lagt á það áherslu frá
upphafi að við værum reiðubúnir
til að semja um veiðar á þessu
svæði enda þótt viðræður um veið-
arnar hafi ekki leitt til niðurstöðu.
Segja má að það hafi ekki verið mik-
ill munur á milli okkar og Norð-
manna eftir síðustu fundi en þó
nægjanlegur til þess að ekki tókst
að brúa bilið. Menn nálguðust mjög
ásíðustu fundunum."__________
- Samningurinn við Norðmenn
og Grænlendinga um loðnuna
rennur út eftir eitt og hálft ár. Er
ástæða til að taka jafn mikið til-
lit til Norðmanna og verið hefur í
fjósi framkomu þeirra í okkar
garð og að loðnan virðist horfin
af Jan Mayen-svæðinu?_____
„Norðmenn hafa haft rétt til að
veiða hér við land samkvæmt samn-
ingnum. Sá réttur hefur að vísu ver-
ið takmarkaður þannig að þeir
mega ekki veiða sunnan 64. gráðu
eftir 15. febrúar, þegar loðnan er
verðmætust. Þeir hafa verið óá-
nægðir með það. En það er allt of
snemmt að segja neitt til um það
hvernig við högum viðræðum um
hugsanlega endurnýjun þess samn-
ings. Við eigum eftir að öðlast meiri
reynslu af þessum samningi. Auk
þess þurfum við að sjá hvemig sam-
skipti landanna þróast á næstu
misserum. Loðnan er þeirrar nátt-
úru að maður getur ekki séð það
fyrir fram hvernig hún hagar sér.
Það er aldrei að vita á hvað svæðum
hún heldur sig frá ári til árs. Þess
vegna er, út frá langtímasjónarmið-
um, skynsamlegt að tryggja gagn-
kvæman veiðirétt."
Skil óánægjuna
- í dag var sett hafnbann á
rússnesku togarana sem eru að
veiðum á Reykjaneshrygg. Það er
mjög umdeilt því menn segja að
verslun og þjónusta við rúss-
nesku skipin sé svo mikil hér á
landi að miklir hagsmunir séu í
húfi. Hverju svarar þú þeirri
gagnrýni?_____________________
„Ut af fyrir sig skil ég vel að
menn verji sína hagsmuni. Við vilj-
um mjög gjarnan eiga viðskipti við
þessi rússnesku skip og veita þeim
þjónustu. En hér er um það að ræða
að vega meiri hagsmuni og minni.
Framtíðarhagsmunir okkar eru þeir
að það sé skynsamleg stjórnun á
veiðunum á Reykjaneshrygg. Það
þarf að knýja Rússa til að undir-
gangast þær reglur sem settar hafa
verið um veiðarnar. Það getur tekið
tíma og kostað nokkur átök. Hafn-
bannið er einn þáttur í okkar bar-
áttu fyrir því að gera sjóræningja-
skipunum erfiðara um vik að
stunda þessar veiðar. Þetta er engin
geðþóttaákvörðun því það er skylda
samkvæmt íslenskum lögum að
setja hafnbann á skip sem eru að
veiða úr fiskistofnum sem ágrein-
ingur er um.“
Miklar breytingar
rvændum
- Víkjum að Landhelgisgæsl-
unni. Fjármunir hennar hafa ver-
ið skornir niður og því er haldið
fram að skip hennar séu of lítil
og of gömul og í raun sé nýja
þyrlan eina almennilega tækið
sem hún á. Hverju svarar þú
þessari gagnrýni? ____________
„Það hefur orðið gríðarleg endur-
nýjun í flugvélakosti Landhelgis-
gæslunnar með tilkomu stóru þyrl-
unnar. Hún kemur að notum bæði
við björgunar- og gæslustörf eins og
sýndi sig þegar hún var send til að
kanna svæðið út frá Kolbeinsey.
Skip gæslunnar eru að vísu komin
nokkuð til ára sinna en eru samt
mjög góð skip sem hefur verið vel
viðhaldið. Það eru miklar breyting-
ar að eiga sér stað um þessar mund-
ir sem við þurfum að fylgjast vel
með. Með vaxandi úthafsveiði reyn-
ir meira á landhelgislínuna. Við
þurfum á næstu árum að taka meiri
þátt í eftirliti utan landhelginnar,
eins og á Reykjaneshrygg. Á móti
þessu kemur að það eru að opnast
nýir möguleikar með fjareftirliti.
Landhelgisgæsla getur á margan
hátt orðið mun auðveldari og ein-
faldari með því að nota sjálfvirkan
staðsetningarbúnað. Þetta mun
ryðja sér til rúms alveg á næstu
árum og gjörbreyta aðferðum við
gæsluna. Eftir sem áður þurfum við
bæði flugvélar og skip til þess að
fylgja eftir því valdi sem við þurfum
að sýna og beita eftir atvikum á
þessum svæðum. En allar þessar
breyttu aðstæður kalla á það að
menn meti upp á nýtt' hvers konar
skip og flugvélar við þurfum að
hafa. Það erum við einmitt að gera
núna. Það er starfandi nefnd sem á
að meta það hvers konar skipakost-
ur sé hentugastur fyrir gæsluna í
náinni framtíð við þessar nýju að-
stæður. Við erum líka að huga að
ýmsum þáttum í rekstri flugvél-
anna. Þar er verið að kanna hvort
hægt sé að ná fram meiri hagræð-
ingu í rekstri þeirra. Öll þessi vinna
er í gangi um þessar mundir."