Dagblaðið Vísir - DV - 21.04.1997, Blaðsíða 23

MÁNUDAGUR 21. APRÍL 1997
31

*
Lystarstol
líffræðilegt
Margir kann-
ast við sjúkdóm-
inn lystarstol eða
anorexíu, sem
meðal annars
hefúr hijáð
Diönu prinsessu.
Hingað til hefur
meginorsök þess
verið talin skortur á sjáifstrausti sem
verður til þess að stúlkur reyna að
líkjast fallegum fyrirsætum með því
að grenna sig niður úr öllu valdi. í
rannsóknum breskra vísindamanna
kom í ljós að hjá flestum þeirra sem
þjást af sjúkdómnum er blóðflæði til
þess hluta heilans sem stjómar mat-
arlyst og skynjun takmarkað. Bryan
Lask geðlælöiir sagðist vona að þessi
uppgötvun væri fyrsta skrefið í lækn-
ingu á sjúkdómnum. Einnig geta
þessar niðurstöður hjálpað sjúkling-
unum sjálfúm, þar sem þeir hafa nú
haldbærar sannanir fyrir því að þetta
sé ekki þeim að kenna, þeir séu að-
eins fæddir svona.
Ný tækni í krabbameins-
greiningu
Tekin hefur verið í notkun ný
tækni sem getur greint 95% krabba-
meinstilfella í blöðruhálskirtli og gert
mestalla vefsýnatöku óþarfa, sögðu
vísindamenn hjá þvagfærastofnun
Bandaríkjanna. Dr. William J. Cata-
lona, prófessor við læknaháskóla
Washingtonfylkis, segist ánægður
með það hversu vel prófið virkar.
„Nú getum við greint krabbamein
snemma, og jafnvel bjargað mannslíf-
um, án þess að vera með of margar
ástæðulausar viðvaranir," sagði
hann. í rannsókninni vom prófaðir
773 karlar sem höfðu 4-10% hlutfaU
af mótefni fyrir blöðruhálskirtil, en
yfirleitt hefur ekki verið hægt að
staðfesta nema með vefsýnatöku
hvort þeir séu með krabbamein eða
ekki. Nýja prófunin mælir einungis
það hlutfall mótefna sem flæðir eðli-
lega um blóðið. Hjá 95% þeirra sem
prófaðir vora var þetta hlutfall
minna en 25%.
Salmonella getur læknað
krabbamein
Vísindamönnum við Yaleháskóla
hefur nú tekist að virkja saimonellu-
sýkilinn, sem er fyrst og fremst
þekktur sem matareitrunarsýkill, í
að ráðast á og drepa krabbameins-
frumur í músum. „Þetta gæti verið
stórt skref fram á við,“ sagði Dr.
John Pawelek, krabbabeinsfræðingur
við Yale. Hann sagði þessa tilraun
lofa góðu því salmonelluveiran virk-
aði nánast eins og flugskeyti sem ger-
eyðir þvi sem það hittir. Þeir hafa
einnig komist að því að salmonella
getur hamlað vexti á æxlum i líkam-
anum. Pawelek sagðist gera ráð fyrir
því að hægt væri að reyna þetta í
mönnum um mitt
næsta ár. Þangaö til - L
verður þetta prófað
áfram.
áfengissjúklingum
Litlar ávaxtaflugur, sem
haga sér alveg eins og menn sem era
búnir að fá sér einum of mikið neðan
í því, gætu hjálpað læknum til að
komast að því af hveiju sumir verða
áfengissjúklingar. Vísindamenn við
Kalifomiuháskóla fúndu áður óþekkt
gen í flugunum sem virðist tengjast
áfengisþoli. Þefr vonast til að þetta
hjálpi til við að einangra genið sem
veldur þessum sjúkdómi þar sem
flugumar hegðuðu sér á margan hátt
eins og mennimir þegar þær komust
í snertingu við áfengi. Ed Lewis
erfðafræðingur segir mikla samsvör-
un vera með genum manna og
ávaxtaflugna og telur því líklegt að
þetta áfengisgen sé líka að fmna í
mönnum.

Upplýsingar geta verið
slæmar heilsunni
Oft höfum við heyrt fólk tala
um aö við lifúm á upplýsinga-
öld. Hafa fáir haft nokkuð slæmt
um þá öld að segja þar sem hægt
er að fá aðgang að upplýsingum
á auðveldari hátt en nokkru
sinni fyrr. Fólk fær upplýsingar
úr dagblöðum, tímaritum, bók-
um, sjónvarpi og af netinu svo
menn geta líka fundið þann mið-
il sem hentar best hverjum og
einum. Nú hafa nýlegar rann-
sóknir leitt í ljós að það getur
verið skaðlegt fyrir fyrirtæki og
jafnvel valdið verulegu
heilsutjóni að fá of mikið af upp-
lýsingum. Sálfræðingar eru jafú-
vel komnir með nafn á sjúkdóm
sem orsakast af þessu, In-
formation Fatigue Syndrome,
sem þýða mætti sem upplýsinga-
þreyta.
Könnunin leiddi m.a. í ljós að
upplýsingaöldin getur farið illa í
fólk á ýmsan hátt. Algeng ein-
kenni eru svefntruflanir og
vandræði í einkalífi og kynlífi.
En þetta getur líka lagst líkam-
lega á fólk. Þá eru menn að tala
um meltingartruflanir, hjart-
sláttartruflanir og of háan blóð-
þrýsting.
Margir vilja kenna netinu um
þessa þróun því að með tilkomu
þess stækkaði upplýsingahaug-
urinn upp úr öllu valdi og fólk
réð hreinlega
ekki neitt
við
neitt. í
könn-
un
sem Reuter gerði meðal fram-
kvæmdastjóra taldi helmingur
aðspurðra að netið mundi or-
saka upplýsingahrun á næstu
tveimur árum.
En það er ekki bara fólkið
sem þjáist af þessu. Fyrirtæki
fara ekki varhluta af neikvæð-
um hliðum upplýsingaaldarinn-
ar. 43% framkvæmdastjóra segj-
ast eiga erfitt með að taka mikil-
vægar ákvarðanir vegna of mik-
illa upplýsinga. Einnig kom
fram í könnuninni að þriðjung-
ur forstjóra hefur lent í heilsu-
farsvandræðum og tveir þriðju
hafa lent í vandræðum í einka-
lífinu af sömu ástæðum.
Sálfræðingurinn David Lewis
varar fólk við þvi að það sé ekki
bara erfitt að þjást af þessu, það
sé líka hættulegt. Það besta sem
hægt er að gera til að varast
kvillann er að hafa stjóm á sjálf-
um sér, taka sér hlé öðru hverju
til að heilinn geti melt upplýs-
ingamar og reyna að greina
kjamann frá hisminu. „Það er
sama hversu skemmtilegt starf
manns er, það er ekki þess virði
að deyja fyrir það. Ég held að
margt fólk sé að deyja vegna
þess að það fær of mikið af upp-
lýsingum en veit ekki hvernig á
að meðhöndla þær,“ segir hann.
Hvort sem menn trúa því eða
ekki að hægt sé að deyja vegna
of mikilla upplýsinga þá má
ljóst vera að upplýsingaöldin
sem við lifum á getur haft sínar
slæmu afleiðingar. Menn skyldu
því gæta þess að láta upplýsing-
arnar ekki
hlaupa með
sig í gönur.
-m/CNN
■
íxm:
,
-

Vorið kemur fyrr
á norðurhve i
Rannsókn
sem vísinda-
menn í
Bostonháskóla
hafa gert sýnir
að vorið kem-
ur viku fyrr á
norðurhveli
jarðar í ár
en árin
1981-1991.
Þetta kemur
fram í grein í
tímaritinu
Nature.
Ranga
Myneni, sem
stjómaði
rannsókninni,
segir í greininni að við gervi-
hnattaathuganir hafi komið í ljós
að plönturnar séu fljótari að
koma sér í vorbúninginn en fyr-
ir 5-15 árum. Eigi þetta einkum
við á svæðinu frá 45°N til 70°N,
þar sem mikil hlýindi hafi átt sér
stað vegna þess hve snjóa leysti
snemma.
„Mið-Evrópa, Suður-Rússland
og stórt svæði nálægt Baikal-
vatni í Síberíu hafa orðið fyrir
mestum breytingum,“ segir
Myneni og bætir því við að Norð-
urlöndin,
Norður-Kína
og Norðaustur-
Síbería hafi
einnig orðið
fyrir áhrifum
ásamt svæðinu
frá Alaska til
Labrador í
Kanada.
Skýringin á
þessu gæti ver-
ið einhverjar
hræringar í
náttúrunni
sem ekki hafa
verið skýrðar
enn þá, en i
greininni er
meginorsökin talin vera gróður-
húsaáhrif vegna lofttegunda í
andrúmsloftinu.
Þetta er ekki í fyrsta sinn sem
vísindamenn telja hækkandi hita
á jörðinni vera vegna of mikillar
framleiðslu svokallaðra gróður-
húsalofttegunda. Þær kallast
þessu nafni vegna þess að þær
halda hitanum nálægt yfirborði
jarðar i stað þess að hleypa hon-
um út i andrúmsloftið, á sama
hátt og gert er í gróðurhúsum. -
HI/Reuter
Thomson með
stafræna kvik-
myndadiska
Fyrirtækið Thomson Consum-
er Electronics, sem er eitt af ein-
ingum franska raftækjarisans
Thomson SA, hefúr nú hafið sölu
á nýrri tegund af mynddisktækj-
um (video disk player), en eiga
ekki von á mikilli sölu til að
byrja með.
Stafrænir myndadiskar eru ný
tækni til að horfa á kvikmyndir,
svipað og myndband. En diskam-
ir hafa ýmislegt umfram spólum-
ar. Myndin er mun skýrari,
hljóðið er tærara, hægt er að
velja um á hvaða tungumáli
myndin er og hvort hún er text-
uð eða ekki. Síðast en ekki síst er
hægt að velja um hvort horft er á
myndina í bíómynda-
stærð eða sjónvarps-
myndastærð.
Tækin sem Thom-
son kynnti fyrir
stutt eru þrjú. Það
ódýrasta er svip-
að að gæðum og
ódýrasta tækið
af þeim sem
Toshiba kynnti fyrir stuttu. Hin
tvö eru fúllkomnari.
Það sem heldur hins vegar aft-
ur af örari þróun þessarar tækni
er að kvikmyndaverin í
Hollywood hafa verið hrædd við
að styrkja þennan iðnað af ótta
við að svokallaðar sjóræningjaút-
gáfur skjóti upp kollinum.
Einnig vilja þau sjá til hvernig
myndadiskamarkaðurinn þróast
áður en þau hella sér í hann af
fúllum krafti. Þetta á m.a. við um
Walt Disney, Universal, Para-
mount og 20th Century Fox. Hins
vegar eru nokkur stór fyrirtæki
sem styðja þennan iðnað, t.d.
Warner Bros., Columbia og
Metro Goldwyn.
-HI/Reuter

-1
Atvinna í boði
Frjáls fjölmiðlun
óskar eftir að ráða starfsfólk í eftirtalin störf:
Vinnu við umbrot og útlit blaðsins
Útlit og gerð auglýsinga
Þekking á Quark, Freehand, Photoshop, Word,
Internetinu og auga fyrir hönnun og
uppsetningu nauðsynleg.
boði eru fjölbreytt og krefjandi störf á spennandi
nútíma fjölmiðli og vinna við fullkomnustu
og nýjustu tæki sem eru á markaðnum.
Um vaktavinnu er að ræða.
Eldri umsóknir óskast endurnýjaðar.
Umsóknir berist til DV Þverholti 11,
fyrir kl. 19.00, föstudaginn 26. apríl 1997,
merkt "DV-atvinna"