Dagblaðið Vísir - DV - 14.11.1997, Blaðsíða 12

12
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
StjórnarformaBur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritsíórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON OG ÖSSUR SKARPHÉÐINSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON OG ELÍN HIRST
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiósla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíöa: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjóm: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerö: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverö á mánuði 1800 kr. m. vsk. Lausasöluverö 160 kr. m. vsk., Helgarblaö 220 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til aö birta aösent efni blaðsins í stafrænu formi og i gagnabönkum án endurgjalds.
Búkolla lifi
Nautgriparæktamefhd fundar nú víöa um land með
kúabændum. Á fundum þessum eru kynntar hugmynd-
ir um að kynbæta íslensku kúna. Nefhdin leggur til að
um 50 bú taki þátt í tilraun til kynbóta. Hugmyndin er
að flytja inn erlenda fósturvísa úr norrænum kúm, tals-
vert stærri og þyngri en íslensku kýmar.
Guðmundur Lámsson, formaður Félags kúabænda,
segir þessar kýr eins konar samnorrænan kúastofii eftir
kynbætur. Stofhinn sé allsráðandi í Noregi og Svíþjóð og
eigi vaxandi fylgi að fagna í Danmörku. Verið er að
sækjast eftir betra júgri og spenagerð sem skili betri
mjólkurframleiðslu.
Meðal kúabænda em skiptar skoðanir hvort gera beri
þessa tilraun. Eðlilegt er að bændur og samtök þeirra
hugi að kynbótum sem aukið gætu arð af framleiðslunni
og mögulega leitt til lægra vömverðs. Á hinn bóginn er
ekki síður mikilvægt að ígrunda vel ókosti og hugsanleg-
ar hliðarverkanir tilraunanna og reyna að sjá fyrir hvað
gæti fylgt.
Kynnig málsins meðal bænda er sjálfsögð, sem og
skoðanakönnun um afstöðu þeirra. Bændur geta með
því móti komið á framfæri hvort þeir séu fylgjandi þess-
um tilraunum eða ekki. Guðbjöm Ámason, fram-
kvæmdasljóri Landssambands kúabænda, hefur sagt að
ákvörðun um kynbætur á íslenska kúastofninum verði
væntanlega byggð á niðurstöðu skoðanakönnunarinnar.
Það er varhugavert að byggja þá ákvörðun eingöngu á
könnuninni. Fleira hlýtur að koma til.
Sigurður Sigurðarson, dýralæknir á Keldum, varar
við að farið verði út í tilraunir sem þessar án nógu mik-
ils undirbúnings. Dýralæknirinn hefur bent á hættu á
smitsjúkdómum samfara þessum tilraunum. íslenski
kúastofninn, landnámskynið, hefur fylgt okkur frá upp-
hafi íslandsbyggðar. Stofninn hefur því verið einangrað-
ur lengi. Veimsýkingar gætu borist með fósturvísum.
Hinn einangraði stofh er viðkvæmari fyrir slíkum sýk-
ingum en aðrir. Þá hefur dýralæknirinn og nefnt að með
þessum tilraunum gæti smit borist í íslenskt sauðfé.
Þessar tilraunir em því ekki einkamál kúabænda.
íslenski kúastofiiinn er verðmætur. Það hafa kúa-
bændur sem andvígir em kynbótatilraununum bent á.
Rétt er að kynbættar erlendar kýr mjólka meira en hið
innlenda en stærri kýr em væntanlega þurftafrekari á
fóður. Þá þykir íslenskt nautakjöt afar bragðgott. Það
hefur fengið betri dóma en kjöt af kynbættu kyni holda-
nauta sem framleitt hefur verið hér á landi, meðal ann-
ars af Gallowaykyni.
Áhugi á kynbótunum er skiljanlegur meðal þeirra
sem sjá fram á 20-25 prósenta meiri afurðir eftir 15 til 20
ár. Framkvæmdastjóri Landssambands kúabænda bend-
ir á að Búkollu verði ekki slátrað á morgun. Rök dýra-
læknisins á Keldum og margra bænda sem leggjast gegn
tilraununum vega þó þungt gegn breytingum á kúakyn-
inu. Fram hefur komið ótti um að ekki takist að koma
upp hreinu íslensku kúakyni á ný mistakist tilraunin.
Aðrir segja það taka 20 ár að hreinsa stofninn á ný.
Breyting á kúastofninum er afdrifarík og slíka ákvörð-
un má ekki byggja á veikum grunni. Þrátt fýrir að ís-
lenskar kýr mjólki minna en kynbættar samnorrænar
kýr hafa afurðir þeirra aukist með bótum á stofininum
sjálfum. Þeirri vinnu verður að halda áfram.
Búkolla ætti því að fá að lifa áfram líkt og verið hefur
frá upphafi íslandsbyggðar.
Jónas Haraldsson
FÖSTUDAGUR 14. NÓVEMBER 1997
Á ríkisspítölum er rekin heil deild á göngum og klósettum, þar liggur fólk sem er bráöveikt og illa haldið, segir
greinarhöfundur m.a.
Heilbrigðiskerfi
í henglum!
Kjallarinn
Gísli S.
Einarsson
þingmaöur jafnaöar-
manna og nefndar-
maöur í fjarlaganefnd
Alþingis
Sex til átta hundruö
milljónir vantar til að
mæta rekstrarfjárþörf-
inni fyrir utan þaö sem
vantar í tækjakaup og
viöhald. Á ríkisspítöl-
um er rekin heil deild á
göngum og klósettum,
þar liggur fólk sem er
bráðveikt og iila haldiö.
Sama ástand er á Borg-
arspítala. Er ísland Dav-
íðs - allt í lagi h/f?
Borgarspítalinn er aö
grotna niður af við-
haldsleysi og það vantar
471 milljón til að rekst-
urinn verði í jafhvægi á
næsta ári fyrir utan
uppsafnaðan halla. Á
sama tíma er gert ráð
fyrir spamaði.
Mín skoðun er sú og
Alþingi veröi aö taka í
taumana og skipa ríkisstjórn
Davíös Oddssonar aö gera áætl•
un til þriggja ára þar sem gert er
ráö fyrir 1-1,2 milljöröum á ári
... til aö koma rekstri og viö-
haldi sjúkrastofnana i viöunandi
horf..."
Er þetta rétt eða
röng fúllyrðing?
Á undanfomum
áram og nú á síð-
ustu mánuðum,
vikum og dögum
hefur athygli þjóð-
arinnar verið vak-
in á því ástandi
sem ríkir í heil-
brigöismálum.
Sumir beina skeyt-
um sínum að heil-
brigðisráðherra -
vissulega ber ráð-
herra ábyrgð - en
ábyrgðin er fyrst
og fremst ríkis-
stjórnarinnar í
heild hvað sem
tautar og raular.
Hvernig er
staöan?
Á flestum heil-
brigðisstofnunum á
landsbyggðinni er
ástandið þannig að
þær era með upp-
safnaðan halla frá
4-80 milljónum, í
heild á annað hund-
rað milljónir. Ef
þessar stofnanir
eiga að vinna sam-
kvæmt fjárlagatil-
lögmn blasa við
uppsagnir starfs-
fólks, lokanir deilda og samdráttur
þjónustu. Á sama tíma er stefnt að
spamaði (niðurskurði) sem nemur
80 milljónum á landsbyggðinni. Á
ríkisspítölum er ástand þannig að
viðhaldsþörfm er slík að menn era
famir að ræða um 5-10 fotu hús til
að lýsa ástandinu. Hver sem vill
getur séð með því að líta á bygg-
ingamar að ýmsu er ábótavant.
sett fram út frá þeim upplýsingum
sem ég hef undir höndum og út frá
ástandinu eins og ég hef kynnt
mér það að Alþingi verði að taka í
taumana og skipa ríkisstjóm Dav-
íös Oddssonar að gera áætlun til
þriggja ára þar sem gert er ráð fyr-
ir 1-1,2 miiljörðum á ári miðaða
við reiknitölu fjárlagatillögu í ár
og til ársins 2000 til að koma
rekstri og viðhaldi sjúkrastofnana
í viðunandi horf á landinu. Menn
geta haldið áfram að hagræða því
sem unnt er á meðan.
Lítil dæmi um ástandiö
Allir vita sem fyLgjast með frétt-
um - að minnsta kosti þeir sem
hafa þurft að leita til séríræðinga
að undanfómu - að kerfið er í
henglum. Þeir sjúklingar sem
verða að Leita sérfræðiþjónustu
borga hana án aðstoðar frá sam-
tryggingarkerflnu, þrátt fyrir að
hafa greitt til þess skatta sam-
kvæmt Landslögum. Það era ekki
nein sjáanleg merki um að samn-
ingar séu í nánd. „Þetta er allt i at-
hugun í ráðuneytinu." Kannast
einhver við þessa setningu? Heim-
sókn til sérfræðings kostar ekki
undir 3000 kr.
Einstaklingar eru að lenda í því
að á einum mánuði þurfa þeir að
greiða 12-15.000 kr. vegna lyfja og
sérfræðiþjónustu án þess að
króna sé greidd af Trygginga-
stofhun. Er þetta hægt? - Já, þeir
sem eiga peninga geta þetta en
þeir sem ekki hafa þá verða bara
aö bíða meðan málið, sem er í at-
hugun í ráöuneytinu, verður leitt
til lykta.
Ágæti lesandi, þér finnst þetta
ef til vill rógburður um ástandið,
en það er svona og unnt að rök-
styðja það með sterkari dæmum
ef þörf er á. Er ekki mál að linni
áður en alvarlegri flótti heilbrigð-
isstétta brestur á, en nú þegar er
hans farið að gæta.
Ég skora á ríkisstjóm að grípa
þegar til aðgerða varðandi þessi
mál, mörg önnur geta beðið, Qest
áherslumál folna þegar mikilvægi
þeirra era borin saman við mikil-
vægi heilbrigðisþjónustimnar.
Gísli S. Einarsson
Skoðanir annarra
Fyrirtæki á hlutabréfamarkaði
„Það er einungis spuming um tíma hvenær það
veröur innleitt að birta þurfl upplýsingar þrisvar
eða fjóram sinnum á ári, eins og tiðkast í öðram
löndum. Ekki er nóg að birta upplýsingar tvisvar á
ári því viðskiptin era að eiga sér stað allt árið. Þeir
sem vinna við rekstur fyrirtækjanna vita hvemig
hann gengur frá mánuði til mánaðar og þessum upp-
lýsingum þarf að koma út á markaðinn. Eins á að
gera kröfú um að upplýsingar verði birtar um áæQ-
anagerð og samanburöur verði gerður á afkomu og
áædun."
Tryggvi Jónsson í Mbl. 13. nóv.
Síldarleysi
„Við íslendingar höfum til þessa verið taldir til-
tölulega öraggir viösemjendur og staðið við af-
greiðslur en við ráðum lítið við það ef náttúrulegar
aðstæður grípa inn í. Næstu dagar og vikur gætu
verið „krítískar“ hvað varðar veiðar og vinnslu og
ráða miklu um það hemig til tekst. Ef það tekst ekki
erum við að skaða okkar markað til einhverrar
framtiðar og það gæti orðið þrautin þyngri að vinna
okkur afhn- fýrri sess og tUtrú á þeim markaðssvæð-
um sem era okkur mikilvægust."
Gunnar Jóakimsson í Degi 13. nóv.
Vextir og gengisstefna
„Langt er síðan bent var á að krónan er minnsti
gjaldmiðill í heimi og kominn tími til að íslendingar
taki gengismál sín til gagngerrar endurskoðunar og
athugi kosti þess og gaUa að tengjast öðra kerfi. Ein-
hliða tenging við evró kæmi hugsanlega tU greina
enda er þjóðum utan við ESB ekki veitt aðUd að
EMU. Háir vextir hafa um áratugaskeið íþyngt ís-
lensku atvinnulífl og ljóst er að 4-5% hærri vextir á
skammtímalánum er nokkuö sem ekki verður búið
við tU lengdar á öld alþjóðavæðingar."
KjM í Viðskipti/atvinnulíf Mbl. 13. nóv.
I