Dagblaðið Vísir - DV - 20.01.1998, Qupperneq 6

6
ÞRIÐJUDAGUR 20. JANÚAR 1998
Neytendur
Kristján Oddsson, bóndi á Neöra-Hálsi:
Mikilvægt að kúnum líði vel
I apríl er von á nýrri mjólkuraf-
urð í verslanir. Um er að ræða líf-
ræna mjólk sem Kristján Oddsson,
bóndi á Neðra-Hálsi, ætlar að fram-
leiða. Kristján hefur gert samning
við Mjólkursamsöluna sem mun
annast lokavinnslu mjólkurinnar.
Neytendasíðan spurði Kristján
hver væri munurinn á venjulegri
mjólk og lífrænni: „Vinnsla lífrænn-
ar mjólkur er afar frábrugðin
vinnslu hefðbundnu mjólkurinnar.
í fyrsta lagi verður mjólkin flutt
með sérstökum bílum til Mjólkur-
samsölunnar og þar verður hún
unnin í nýjum tækjum sem fyrir-
tækið hefur nýverið fest kaup á. Öll
meðferð lífrænu mjólkurinnar verð-
ur vægari, ef svo má að orði kom-
ast. Mjólkin verður ekki fitu-
sprengd en hún verður gerilsneydd
í þessum nýju tækjum. Þrátt fyrir
það verður hún náttúrulegri og nær
uppruna sínum en heföbundin
mjólk. Mér fmnst löngu tímabært
að gefa almenningi kost á að drekka
lífræna mjólk sem vissulega hefur
nokkra i kosti umfram venjulega
mjólk,“_iegir Krisfján.
Ríkjandi mannúöar-
sjónarmiö
Vinnsla á lokastigi framleiðsl-
unnar er þó aðeins hluti þess að
mjólk geti talist lifræn. Kúabúskap-
urinn í heild er mjög frábrugðinn
því sem tíðkast á hefðbundnum
kúabúum og segir Kristján strangar
reglur gilda um ræktun fóðurs og
allt er varðar aðbúnað dýranna.
„Það er til dæmis ekki notaður
tilbúinn áburður á túnin og illgres-
is- og skordýraeitur er einnig bann-
að. Kemísk lyf, sem kúm eru gjarna
Ómerktar
** ■ ■
oskjur
Lesandi hafði samband við
DV og sagðist hafa lent í vand-
ræðum með Rjómaost frá Osta-
og smjörsölunni sem seldur er
með nokkrum mismunandi
bragðtegundum. Kvaðst hann
hafa borið fram fjórar tegundir
af þessum annars ágæta osti.
Þegar hann hafði tekið lokin af
öskjunum tók hann eftir að
sjálfar öskjumar eru ekkert
merktar og hann gat með engu
móti vitað hvaða ostur var í
hvaða öskju.
Neytendasíðan hafði samband
við Þorstein Karlsson, fram-
kvæmdastjóra hjá Osta- og
smjörsölunni. Hann sagði
ábendinguna afar gagnlega en
kvað ástæðuna vera að öskjum-
ar væra allar prentaðar í einu.
Það væm hagkvæmnissjónar-
mið sem réðu ferðinni þvi öskj-
ur sem þessar væru dýrar í
framleiðslu. Þorsteinn sagði að
málið yrði tekið til skoðunar hjá
Osta- og smjörsölunni og vafa-
laust yrði fundin ásættanleg
lausn á þessum vanda.
Leiðrétting
Síðastliðinn miðvikudag var birt
uppskrift að kartöflubrauði hér á
neytendasíðunni. Leiðinleg villa
slæddist inn þar sem magn súr-
mjólkur var sagt eiga að vera 1 lítri
í venjulegri uppskrift. Hið rétta er
að magn súrmjólkurinnar á að vera
1 1/2 lítri.
gefin við ýmsum kvillum, eru bönn-
uð nema i samráði við dýralækni og
þá aðeins gefin í algjöram neyðartil-
fellum. Allur aðbúnaður er náttúra-
legri og það eru ríkjandi mannúðar-
sjónarmið við ræktun og umönnun
dýranna.
Gripimir þurfa til dæmis að hafa
aðgang að náttúralegu undirlagi,
svo sem hálmi, gúmmíi eða sagi.
Kýr sem komnar eru að burði verða
að vera í sérstakri stíu þar sem er
friður og ró. Kálfamir era ekki
teknir frá kúnum fyrr en eftir sex
daga sem er talsverð breyting frá
því sem var. Mikið er lagt upp úr
útivist og hreyfingu búfénaðarins
og kýmar verða að fara út 2-3 í
viku yfir veturinn. Útivist er stór
þáttur í að stuðla að heilbrigði grip-
anna og er góð vöm gegn sjúkdóm-
um.
Þetta snýst í reynd um að dýran-
um líði sem best og séu í sem best-
um tengslum við náttúrana. Þannig
fæst lika betri afurð þegar upp er
staöið," segir Kristján.
Ánægöur meö niöurstööuna
Kristján er með vottað lífrænt bú
sem þýðir að hann uppfyllir þær
kröfur sem alþjóðlegir staðlar gefa
um framleiðslu lífrænnar mjólkur.
Kristján hefur tekið sér góðan tíma
til undirbúnings og það má segja að
hann hafi fyrst hafist handa. „Ég var
mjög slæmur af exemi fyrir tíu árum
þegar ég leitaði til jógakennara sem
sagði mér að taka mataræðið í gegn.
Þá vaknaði áhugi hjá mér að breyta
til og ég fór að skoða möguleikana á
að breyta búinu í lifrænt bú,“ segir
Kristján og bætir við að þetta sé von-
andi bara eitt skref í áttina að fram-
leiðslu algerlega lífrænnar mjólkur
sem þá yrði einnig ógerilsneydd.
„Framleiðsla ógerilsneyddrar mjólk-
ur hefur færst í vöxt í nágrannalönd-
unum og ég hef sótt um leyfi til slíkr-
ar framleiðslu en jafnan fengið neit-
un. Ég er samt ánægður með þá nið-
urstöðu sem hefur náðst í þessu máli
og það er mikið fengið með þessum
áfanga. Nú eiga neytendur loks kost
á að kaupa lífræna mjólk sem auk
fyrrgreindra kosta er laus við sótt-
hreinsiefni og lyfialeifar. Það er
nefnilega svo margt sem getur vald-
ið ofnæmi hjá fólki þegar hefðbund-
in mjólk er annars vegar,“ segir
Kristján.
Þegar Kristján er spurður hvort
neytendur megi búast við miklum
bragðmun á lifrænu mjólkinni seg-
ist hann ekki dómbær á það. Hins
vegar segist hann hafa fengið já-
kvæð viðbrögð frá þeim sem era
búnir að smakka hana.
Hverjar viðtökur verða við nýju
mjólkinni kemur í ljós í apríl en
Kristján sagði að lokum að hann
vildi gjarna sjá fleiri kúabændur
slást í hóp lífrænna bænda á næstu
árum. -aþ
Verökönnun á algengum drykkjum:
91% verðmunur á ávaxtasöfum
Drykkir af ýmsu tagi vega þungt
í innkaupakörfu flestra heimila nú
á dögum. Þá eru drykkir stór hluti
þeirrar fæðu sem við neytum dag-
lega og við fáum mikinn hluta dag-
legra næringarefna í fljótandi
formi.
Undanfarin ár hefur framboð
ýmissa ávaxta- og gosdrykkja farið
stigvaxandi í verslunum svo ekki
er alltaf auðvelt að velja hvað á að
kaupa hverju sinni.
í ljósi nýlegrar hækkunar á
mjólkurvöram lék Neytendasíð-
unni forvitni á að vita hvað algeng
drykkjarföng heimilanna kosta.
Farið var í stórmarkað í Reykjavik
og tekið saman verð á nokkrum al-
gengum ávaxtasöfum, gosdrykkj-
um, ávaxtadrykkjum og mjólkur-
vöram. Flestir ávaxtasafar koma í
lítraumbúðum en hvað gosdrykk-
ina varðar var ákveðið að taka
verð á tveggja lítra einingum, enda
mest keyptar af neytendum.
Verðkönnunin skýrir sig að
mestu sjálf en það vekur athygli
hversu mikill verðmunurinn er á
hverri tegund og þá helst í flokki
ávaxtasafa. Ódýrasti safinn kostar
83 krónur hver lítri en sá dýrasti
159 krónur. Hér er um mikinn
verðmun að ræða en ekki skal lagt
mat á hvort gæðamunur er í sam-
ræmi við þessa útkomu. Þá eru
ódýrastu ávaxtasafamir á svipuðu
verði og svokallaðir ávaxtadrykkir
sem verða að teljast ódýrir en era
að sama skapi ekki eins hollir og
þeir fyrrnefndu.
Mjólkin telst líklega sigurvegari
i hugum margra og þrátt fyrir ný-
lega hækkun stendur hún ágætlega
gagnvart öðrum tegimdum
drykkja. Ódýrasta mjólkurafuröin
er undanrenna sem kostar um 70
krónur en fiörmjólkin, ein nýjasta
mjólkurvaran á markaðnum, kost-
ar 82 krónur.
Verðkönnun sem þessi er langt
frá því að vera tæmandi en þegar
á heildina er litið má glöggt sjá að
mikill verðmunm- er á algengum
drykkjum sem eru í boði. Er því
mikilvægt fyrir neytendur að velta
þessum hlutum fyrir sér og skoða
bæði verð og innihald drykkjanna
áður en innkaup eru gerð. -aþ
. - . f
Mikið úrval er af hvers kyns ávaxtasöfum og ávaxtadrykkjum í verslunum
hér á landi. DV-mynd Pjetur
Verðkönnun á drykkjum
Safar kr. lítri
Hagkaups appelsínu- og eplasafi 83
Brassi epla- og appelsínudjús 85
Hagkaups eplasafi 97
Brassi epladjús 98
Minute Maid epla- og appelsínusafi 129
Flórídana appelsínudjús 131
Trópí Tríó 132
Flórídana epladjús 132
Rynkeby appelsínudjús 139
Chiquita epla- og appelsínudjús 159
Gos (2 lítral kr-,ílri
Hagkaups Cola 64,5
Hagkaups límonaöi 67,5
Hagkaups appelsín 67,5
Pepsí Diet 77,5
Pepsí Max 79,5
Kók 91,5
Fanta 92
Fresca 92
Sprite 92
Egils Appelsín 93,5
Mix 99,5
Ávaxtadiykkir kr*lítri
Frissi fríski (2 I.) 69
Svali 79
Glóbjartur (1,5 I.) 85
Sólrikur (1,5 I.) 88
Mjólkurvörur kr-lítr'
Undanrenna 70
Nýmjólk 73
Léttmjólk 73
Fjörmjólk 82
□ Lægsta verö
D Hæsta verö
159
83
99,5
64,5

69
88
70
82