Dagblaðið Vísir - DV - 30.11.1998, Blaðsíða 18

18
tennmg
MANUDAGUR 30. NOVEMBER 1998
Fágun og alúð
Á sýningunni „80/90 Spegl-
ar samtímans" í Listasafni ís-
lands eru valin verk frá
Museet for samtidskunst í
Ósló. Verkin eru frá síðustu
tuttugu árum en áhersla er
lögð á þau umskipti sem hafa
átt sér stað í myndlistinni og
byggist val verkanna á því að
veita víðtæka mynd af flöl-
breytileika samtímalistarinn-
ar. Séu hins vegar höfð í huga
þau áhrif sem ljósmyndatækn-
in hafði á myndlist í lok síð-
ustu aldar og frelsið sem það
hafði í för með sér er svolítið
íronískt að sjá hversu upp-
teknir margir listamennimir
eru af einmitt þessu formi.
Bernskumynd Thorbjorns
Sorensens, „Meg (Opel 415)“,
frá 1993 er gott dæmi um þetta.
Þar endurskapar listamaður-
inn tilfinningu fyrir því liðna
með litdaufri ljósmynd, endur-
gerðri sem málverk í fullri líkamsstærð.
Andlitsmyndir Fin Serck-Hanssens af ungu
eyðnismituðu fóki em þá ekki síður áhrifa-
miklar. Þær einkennast af ákveðnu vægðar-
leysi, eru nærgöngular og afhjúpandi i senn.
Myndir Esko Mannikkös af framandi heimi
norðurfinnskra einsetumanna teljast hins
vegar til heimildaraunsæis sökum fjarlægð-
ar frá rómantískri fegrun á finnska dreifbýl-
inu. Flökkukonan „Bertha" (Nomads) eftir
Andres Serranos felur e.t.v einna mesta
fegrun í sér en upphafning og minnisvarða-
stelling hennar dregur fram ákveðin líkindi
með „Berthu“ og portrettum þjóðhöfðingja.
Ljósmyndaformið er þó ekki allsráðandi
því rýmisverk, málverk og myndbandsverk
eiga einnig sinn stað á sýningunni. Jannis
Kounellis (Án titils 1988) nýtir sér t.d. tákn-
rænt eðli efnanna og útgeislun þeirra í
óbreyttu formi en með þungri og kraftmik-
illi samsetningu efna og ljóss heldur hann
verkinu lifandi og vekur saknaðarkennd hjá
áhorfandanum. Þá minnir hvítur flötur í
rýmisverki Pier-Paolo Calzolaris (Án titils
Speglar samtimans í Listasafni íslands, athyglisverð og „diplómatísk“ sýning
fyrir alla áhugamenn um myndlist. Á myndinni er Uppdráttur spegilsins eftir
Michelangelo Pistoletto.
Myndlist
Anna Sigríður Einarsdóttir
1990) á málverk en flöturinn kemur í stað
myndar og er lit kuldans fylgt eftir með
frosti frá venjulegri kælivél. Andi sjöunda
áratugarins í formi einfaldleika og gagn-
rýnnar afstöðu til forms og aðferða einkenn-
ir hins vegar „II disegno dello speccio"
(Uppdrátt spegilsins) eftir Michelangelo
Pistoletto. Þar hafa myndirnar stigið niður
af veggnum og orðið að speglum. Verkið
verður þar með að geranda því speglamir
sýna sjálfsmyndir áhofenda.
Þótt ákveðin fjölbreytni sé vissulega ráð-
andi þegar svo ólíkum myndformum er rað-
að saman er fágun og alúð viss samnefnari
verkanna á sýningunni. Það er t.d. töluverð
vinna sem liggur að baki verki Anne Karin
Furunes, „Óþekktur Þjóð-
verji“. Hún birtir myndefn-
ið með því að gata léreftið
og nýtir sér ljósmyndatækn-
ina um leið. Þá hefur farið
tími í smásmugulega fryst-
ingu augnabliksins hjá
Thorbirni Sorensen í „7
minutter", en nafnið vísar
til þess tíma sem það tekur
að reykja eina sígarettu.
Einnig hafa sviðsettar ljós-
myndir Mikkels
McAlindens verið sérlega
tímafrekar. Litmyndirnar
„Stillstand I og II“, sem
hanga andspænis hvor
annarri á sérlega kröftug-
legan máta, virðast í fyrstu
venjulegar ljósmyndir. Við
nánari skoðun kemur hins
vegar í ljós að þær fela í sér
ýmsar sjónrænar þversagn-
ir og hugmyndaríkar, list-
sögulegar tilvisanir. Mynd-
imar eru kópíur af mörgum einstökum
myndum sem hafa verið felldar saman
með stafrænni úrvinnslu í eina mynd og fá
þannig sérstakan fókus og dýpt sem nær
því að kalla fram lifandi augnhreyfmgu yfir
myndsviðið.
I sýningarskránni fjallar Gianni Vattimo
um þá upplausn sem einkennir póstmódern-
ismann og erfiðleika sem honum fylgja við
skilgreiningu á myndlist og í flokkun mynd-
verka. „Speglar samtímans" er ef til vill
nokkur þversögn við kenningu Vattimos en
verkin á sýningunni eru áhugaverð þó mörg
leiti þau til fortíðar eftir viðfangsefnum.
Þau sýna að enn er rými fyrir frekari þróun
hefðbundinna myndmiðla. Nútímalist kann
að krefjast þess að vera metin á fleiri vegu
en bara á sjónrænum grundvelli. „Speglar
samtímans" virðast þó engu að síður vera
reiðubúnir að færa sínar fórnir á altari fag-
urfræðinnar.
Sýningin 80/90 Speglar samtímans í Lista-
safni íslands stendur til 30. janúar 1999.
Hádramatísk
óperutónlist
„Toppar" úr frægum óperum voru á
efnisskrá tónleika Sinfóníuhljómsveitar
íslands síðastliðið föstudagskvöld. Þetta
voru hádramatísk atriði þar sem allt
ætlaði um koll að keyra, og má nærri
geta að tónleikar þar sem ekki er boðið
upp á neitt annað minna mest á matar-
boð þar sem á boðstólum er aðeins
rjómakaka að vild.
Tónlist
Jónas Sen
Tónleikarnir byrjuðu á atriði úr óper-
unni Tannháuser eftir Wagner, Freudig
begrússen, og var það stórbrotinn og
glæsilegur flutningur. Málmblásararnir
spiluðu af fitonskrafti, Óperukórinn
söng hreint og fallega og Garðar Cortes
stjómaði öllu hinn fagmannlegasti. En í
næstu tveimur atriðunum, Pílagríma-
kórnum úr Tannhauser sem Victor
Borge hefur gert ódauðlegan, og Háseta-
kórnum úr Hollendingnum fljúgandi,
einnig eftir Wagner, var komið að karla-
kórnum Fóstbræðrum að spreyta sig, og
tókst það ekki alltaf sem skyldi.
Kannski var það salnum að kenna að oft
heyrðist ekkert í öðrum bassa; raddirn-
ar voru ekki alltaf í jafnvægi og mun
betur heyrðist í efri röddunum en hin-
um neðri.
í drykkjusöngnum fræga úr La Traviata
eftir Verdi stigu fram á svið einsöngvararn-
ir, Ólöf Kolbrún Harðardóttir og Renato
Garðar Cortes - sýndi góða hæfileika til að stjórna
sinfóníuhljómsveit.
Francesconi. Tenórinn Francesconi var í
efniskránni sagður heimsfrægur, en þrátt
fyrir frægðina heppnaðist drykkjusöngur-
inn ekki nógu vel, tenórinn var falskur,
röddin rám og gróf, og útkoman á endan-
um eins og hvert annað baul. Ólöf Kol-
brún stóð sig betur, víbratóið var að
vísu allt of mikið en hún söng þó hreint.
í öllum hinum atriðunum þar sem hún
kom fram söng hún ágætlega, en
Francesconi var eiginlega ekki búinn að
ná sér á strik fyrr en í síðasta atriðinu
sínu, aríunni frægu „E lucevan le stella“
úr Tosca eftir Puccini. Það var því mið-
ur ekki fyrr en eftir hlé.
Athygli vöktu þættir úr Galdra-Lofti
og Þrymskviðu eftir afmælisbarnið Jón
Ásgeirsson, en þar mátti heyra fallegar
laglínur og áhrifamikla raddsetningu.
Mesta athygli vakti þó frammistaða
Garðars Cortes sjálfs, en hann sýndi
hæflleika sína í mörgum atriðum tón-
leikanna. í Polovetsiandönsum úr óper-
unni Igor prins eftir Borodin og O Fort-
una úr Carmina Burana eftir Orff
reyndi virkilega á hann og var útkoman
stórbrotin. En betra heföi verið að
hafa annan tenór,
Francesconi dró tónleikana
niður og varð þess valdandi að
þeir voru aðeins í meðallagi
góðir.
Sinfóníuhljómsveit Islands ásamt
Óperukórnum og Karlakórnum
Fóstbræðrum í Háskólabíói föstu-
daginn 27. nóvember. Hljómsveitar-
stjóri Garðar Cortes. Einsöngvarar
Ólöf Kolbrún Harðardóttir og Renato
Francecsoni. Atriði úr verkum eftir Wagner,
Verdi, Tsjajkovskíj, Borodin, Mascagni,
Puccini, Jón Ásgeirsson og Orff.
Glymja járn við jörðu
Ámi Gunnarsson frá Reykjum hefur skráð
ævisögu hins þekkta hrossaræktarmanns,
Sveins Guðmundssonar, og gefið út í bókinni
Glymja jám við jörðu. Árni hefur frá barnæsku
fylgst með ræktunarstarfi Sveins.
Bókin ber undirtitilinn Átakasaga því þó að
aðferðir Sveins séu svo viðurkennd-
ar nú til dags að þrjú af hverjum
fjórum sýndum hrossum eigi ætt-
ir að rekja til ræktunar hans þá
þurfti hann að berjast fyrir
þeirri viðurkenningu. í bókinni
em rakin átök Sveins við kerf-
ið og ráðunautana um stefnur
í hrossarækt og talar höfund-
ur þar tæpitungulaust líkt og
móðurafl hans, Árni prófastur
Stóra-Hrauni.
Sagan rekur ævi Sveins allt frá uppvaxtarár-
um og lýsir samfélaginu sem fóstraði hann,
vinnufélögum og öðrum samferðamönnum, en
Sveinn vann allan sinn starfsaldur hjá Kaupfé-
lagi Skagfirðinga.
í bókinni eru fjölmargar ljósmyndir af mönn-
um og hrossum. Skjaldborg gefur út.
Uppáhaldsárnar
I bókinni Áin mín, sem Eiríkur St. Eiríksson
skráir og Fróði gefur út, segja sex laxveiðimenn
frá uppáhaldsánni sinni. Þeir segja frá veiði-
reynslu sinni, veiðistöðum og um-
hverfi árinnar og síðast en ekki síst
rifja þeir upp margar skemmtilegar
veiðisögur og ævintýri sem hafa
, orðið við ána.
Þeir sem segja frá i bókinni eru
Ólafur H. Ólafsson sem fjallar um
Laxá i Kjós og Bugðu, Halldór
Snæland sem segir frá Langá á
Mýrum, Jón. G. Baldvinsson
sem segir frá Norðurá, Gunnar
’Sveinbjörnsson sem segir frá Þverá-Kjarrá,
Ásbjöm Óttarsson sem segir frá Miðfjarðará og
Eiríkur Sveinsson sem segir frá Hofsá i Vopna-
firði. Um hundrað litljósmyndir eftir Rafn Hafn-
fjörð eru í bókinni.
BOX
Bókaútgáfan Hólar hefur gefið út bókina Box
eftir Bubba Morthens tónlistarmann og Sverri
Agnarsson sem báðir hafa fylgst af áhuga með
hnefaleikum frá blautu barnsbeini. í bókinni
stikla þeir á stóru í boxsögunni allt
frá forngrikkjum til okkar daga,
með áherslu á þungavigtina, og
reyna að útskýra þessa íþrótt og
ýmislegt sem henni tengist. Með-
al annars er fjallað um þátt box-
ins i réttindabaráttu svartra i
Bandaríkjunum. Þá fjalla þeir
um allar helstu hnefaleika-
stjömur heimsins fyrr og nú,
meðal annarra Joe Louis, Rocky Marci-'
ano, Muhammad Ali, George Foreman, Mike
Tyson, Oscar de la Hoya og Prinsinn - Naseem
Hamed.
Bókinni er þó ekki ætlað aö vera tæmandi
fræðirit um box heldur fyrst og fremst upp-
lýsandi skemmtilestur fyrir nýja áhugamenn
um íþróttina.
Ævisaga „alkakrækis"
Eyjólfur R. Eyjólfsson fór með fulla skjalatösku
af frumsömdum ljóðum í áfengismeðferð á Sil-
ungapoll fyrir tæpum 20 árum og hélt að
þar fengi hann góðan tíma til að fin-
pússa þau. Taskan var aldrei opnuð en
síðan þá hafa AA-samtökin og SÁÁ
skipaö stóran sess í lífi hans. Hann
hefur aðstoðað fjölda manns í
glímunni við Bakkus og var heiðr-
aður fyrir störf sín á 25 ára afmæli
SÁÁ. Sem tákn um þann heiður
er viðurnefni Eyjólfs, „alkakrækir". ___
Eyjólfur var alinn upp í Hafnarfirði viö"
kröpp kjör og hefur komið víða við síðan, verið
bóndi, sjómaður og verkamaður. Nú er komin út
ævisaga hans eftir Eyrúnu Ingadóttur sem heitir
Gengið á brattann og þar eru einnig birt ljóð eftir
Eyjólf. Skjaldborg gefur bókina út.
Rist í mar og mold
Skjaldborg gefur einnig út sjálfsævisögu Ragn-
ars Þorsteinssonar, skipstjóra, bónda og rithöf-
undar, Rist í mar og mold. Ragnar hefur skrif-
að fjölda bóka, skáldsagna, ljóða og barnabóka
en ritstörfin eru ekki mikið rædd í ævisög-
unni. Hann leggur meiri áherslu á að gera
bókina að aldarspegli þó að lífsbarátta hans
sjálfs sé í sögumiöju. Hann fór að vinna hjá
vandalausum átta ára gamall og sextán
ára tók hann þátt i aö sjá stórum systk-
inahópi farborða með verkamannavinnu
ísafirði. Síðan tók við viðburðarikur sjó-
mennskuferill sem lauk 1943 þegar hann keypti
jörðina Höfðabrekku í Mýrdal. í lok sjöunda ára-
tugarins brá hann búi og hefur síðan notið lífsins
og ferðast vítt um heim.