Dagblaðið Vísir - DV - 07.01.1999, Blaðsíða 4

4
FIMMTUDAGUR 7. JANÚAR 1999
Fréttir
DV fór 1 gær 1 skoðunarferð 1 Hallmundarhraun sem er jafngamalt búsetu á íslandi:
Ægifagur Surtshellir
- Japanir farnir að sækja í ferðir um Borgarfjörð - jafnvel í glórulausum byl á jökli
Snorri Jóhannesson frá Augastöðum kveikti á stóru sprittkerti sem lýsti
„kerlinguna“ upp - litla og svipsterka ísborg um 100 metra frá hellismunn-
anum. DV-myndir GVA
amir frá vasaljósunum gerðu að verk-
um að úr varð leiffrandi og svipsterk-
ur íshellir í hraunhvelfmgunni. Þegar
menn önduðu frá sér hlýju loftinu frá
líkamanum niðri í frostinu mynduð-
ust gufustrókar sem gerðu tilveruna
heldur kynngimagnaða. Þetta er ann-
ar heimur.
Japanir hrifnir
AUmargir Japanir hafa farið að
skoða Surstshelli að undanfomu í
fylgd Snorra Jóhannessonar frá Auga-
stöðum. Hann hefur séð um Japanina
ásamt hjónunum Bergþóri Kristleifs-
syni og Hrefhu Sigmarsdóttur, sem
sjá um gistiaðstöðu fyrir ferðamenn-
ina.
„Japanimir hafa komið hingað frá
því í nóvember á vegum Ferðaskrif-
stofu Vesturlands," sagði Snorri. „Að-
almarkmið Japananna er reyndar að
koma til að skoða norðurljósin ef þess
er kostur. Þeir hafa komið til mín á
Augastaði til að skoða rannsóknar-
stöðina sem ég hef þar. Síðan hef ég
ýmist farið með þá á jeppa upp á
Langjökul, í Surtshelli, skoðað Hraim-
fossa og Bamafoss og ýmislegt fleira,"
sagði Snorri.
Snorri sagði að Japanimir pössuðu
vel upp á að allar ferðaáætlanir stæð-
ust - alveg sama hvemig veðrið væri:
„Um daginn fór ég með einn Jap-
ana á jeppa upp á Langjökul. Þá var
glórulaust veður - við sáum varla
fram á vélarhlífina á jeppanum. Ég ók
1-2 kUómetra upp á jökul og studdist
einvörðungu við GPS-staðsetningar-
tæki því skyggnið var ekkert. Ekki
veit ég hvort Japaninn var smeykur
en ég held að hann hafi fengið mikið
út úr þessu," sagði Snorri Jóhannes-
son.
Rétt er að taka fram að þeir sem
ætla að leggja leið sina að Surtshelli
komast þangað ekki nema vera á vel
útbúnum jeppum. Norðlingafljót hef-
ur flætt yfir bakka sína og yfir veginn
að hluta til í Hallmundarhrauni.
-Ótt
slétt svell að und-
anskildum mis-
hæðum vegna
hallans, er um-
lukt hraunhvelf-
ingunni og alsett
misstórum
ísnibbum sem
minna á
smákarla. Þegar
fólk nemur staðar
og nýtur þess
sem fyrir augu
ber verður maður
þess áskynja hve
þögnin og kyrrð-
in er algjör þama
„í hinu kalda
neðra“.
Þegar Snorri
tendraði ljós á
stóru sprittkerti
sem hann hafði
meðferðis mynd-
aðist mikil
stemning
logamir og geisl-
Surtshellir í Hallmundarhrauni, í
landi Kalmanstungu skammt frá
Húsafelli, skartar sínu fegursta um
þessar mundir. Hrikaleg grýlukerti og
smáborgir úr ís hafa myndast eins og
svo oft áður í hinum gamla hraunfar-
vegi sem talinn er hafa myndast um
það bil sem landnám hófst. Þegar
gengið er niður í hellinn að vestan-
verðu - niður í nokkuma stiga frost -
blasir við falleg sjón sem lætur engan
ósnortinn, þ.e.a.s. ef menn em vel
búnir vasaljósum því myrkrið er nær
algjört þegar ijær dregur munnanum.
DV fór með Snorra Jóhannessyni
frá Augastöðum og Bergþóri Krist-
leifssyni frá Húsafelli um hellinn í
gær. Hann er um 600 metra langur
vestanmegin en um kílómetri austan-
megin. Þar var nægilegt rými fyrir
útilegumenn og ránsmenn til að liggja
í á 10. öld enda er þá talið að enn hafi
verið varmi í hrauninu.
Hellirinn myndaðist þannig að þeg-
ar gosi var að ljúka lokaðist hraunfar-
vegur af við yfirborðið þannig að
„gat“ stóð eftir þegar elfan rann að
lokum til vesturs og
hraunið storknaði og
lokaðist að ofan-
verðu. Hallmundar-
hraun kom upphaf-
lega úr gígum uppi
við Langjökul - sama
hraun og Hraunfoss-
ar niður við Hvítár-
síðu, allmörgum kíló-
mefrum vestar.
250 metra dýrð-
argönguleið
Fallegar ísborgir
standa beggja vegna í
Surtshelli að vestan-
verðu, á að giska 250
metra „dýrðargöngu-
leið“ frá vestur-
munnanum. Göngu-
leiðin í hellinum,
sem í raun er ekkert
annað en tiltölulega
Horft út að hellis-
munnanum í vestan-
verðum Surtshelli. í
gær var hiti rétt fyrir
ofan frostmark við
jörð en niðri í hellin-
um var greinilega
mun kaldara.
Bann á Bónus
Skrýtin uppákoma
varö uppi í Osta- og
smjörsölu fyrr i vik-
unni. Jóhannes í Bón-
usi kom með sendibíl
með sér upp á lagerinn
hjá þeim í Osta- og
smjörsölunni og vildi
fá afhentar þær vömr
sem hann var tilbúinn
til að kaupa og greiða á
staðnum. Hann ætlað-
ist til að þeir á lagem-
um afgreiddu vömmar
út í btl þannig að Jó-
hannes gæti látið sinn
eigin sendibíl aka vör-
unum i Bónusbúðfrn-
ar.
Þetta er fáheyrð
frekja og alveg nýir og
fráleitir viðskiptahætt-
ir sem þeir í Osta- og
smjörsölunni em ekki
vanir. Enda neituðu
þeir Jóhannesi um afgreiðslu og sögðust mundu
keyra vömna sjálfir í Bónusbúöirnar.
Jóhannes brást ókvæða við og fór í fjölmiðla og
hélt því fram að hann mundi geta náð verðinu
niður með þvl að sjá sjálfur um aksturinn í sinar
búöir. Svona lagað hafa þeir i Osta- og smjörsöl-
unni aldrei heyrt áður. Osta- og smjörsalan er af-
sprengi þeirra tíma þegar einokunin ríkti og eng-
inn fékk að selja smjör og osta nema þeir sem
framleiddu þessar vörur og verð var þeim óvið-
komandi vegna þess að þeir prísuðu vömna sam-
kvæmt þeim kostnaði sem þeir sjálfir bám,
vegna framleiðslunnar og vöradreifmgarinnar.
Verðlag var aukaatriði í því máli. Afkoma fyrir-
tækisins og framleiðendanna skipti öllu og réð
verðlaginu. Eins og eðlilegt er i traustu fyrirtæki.
í raun og veru gat Osta- og smjörsalan ákveðið
hversu mikið magn af ostum og smjöri neytend-
umir fengu og sú skömmtun var á valdi fyrirtæk-
isins og framleiðendanna eins og vera ber, enda
ekkert einkamál neytandans hversu mikið hann
borðar. Það er Osta- og smjörsalan sem ákveður
það með tilliti til framleiðslunnar.
Enda þótt einokun hafi að einhverju leyti ver-
ið afnumin í sölu landbúnaðarvara er Osta- og
smjörsalan enn i eigu framleiðenda og hefur yfir-
burðastöðu á markaðnum og ræður hvað hún sel-
ur og hvert hún selur og hvaða kostnaður er inni-
falinn í því verði sem lagt er á vöruna til að bera
kostnaðinn.
Þess vegna er það óviðeigandi afskiptasemi hjá
Jóhannesi í Bónusi að fara að abbast upp á Osta-
og smjörsöluna og ætla að ráða því hvernig vör-
unni er dreift til kaupmanna. Stjóm félagsins hef-
ur ályktað um þessa vörudreifmgu og tekur það
ekki í mál að kaupmenn geri tilraun til að lækka
verðið með því aö bera kostnaðinn sjálfir.
Það sem einu sinni hefur verið verður áfram
þangað til stjórnin ákveður annað. Ekki Jóhann-
es, ekki kúnnarnir, ekki verðlagið. Þess vegna
bönnum við allar breytingar sem hafa kostnaðar-
lækkun í for með sér, af því að það er óhentugt
fyrir okkur. Öll hagræðing kemur sér illa fyrir
Osta- og smjörsöluna meðan hún hefur ekki hag
af henni sjálf.
Dagfari
Stuttar fréttir i>v
í samkeppni
Landsbankinn ætlar að veita
Ibúðalánasjóði samkeppni á fast-
eignalánamark-
aði. Veðdeild
bankans, sem sá
um innheimtu
fyrir Húsnæðis-
stofnun, ætlar að
sjá áfram um
húsnæðislán.
Halldór J. Krist-
jánsson, bankastjóri Landsbankans,
segir að þátttaka bankans i lánum
til íbúðakaupa sé i takt við það sem
gerist í öðrum löndum. Ríkisút-
varpið greindi frá.
Tilfellum fjölgar
Malaríutilfellum hefur farið fjölg-
andi á undanfórnum árum á íslandi
eins og i öðrum vestrænum lönd-
um. Á stóru sjúkrahúsunum i
Reykjavík voru alls 19 manns
greindir með malaríusýkingu á ár-
unum 1980—1997. Flestir sýktust í
Afríku sunnan Sahara. Dagur
greindi frá.
20% með lófakreppu
Um 20% ísienskra karlmanna
eru með lófakreppu. Einn af hverj-
um 20 er með það alvarleg einkenni
að hann þarf á skurðaðgerð að
halda til að fá bót meina sinna. Nið-
urstöður rannsókna benda til þess
að nær tvöfaldar líkur séu á að
karlar með kreppta fingur vegna
lófakreppu deyi úr krabbameini.
Sjónvarpið greindi frá.
Komst leiðar sinnar
Jim Rogers, hnattfara og ævin-
týramanni, tókst að komast yfir
Möðradalsöræfi
í annarri tilraun
en fyrir
nokkram dögum
varð hann að
snúa til baka til
Egilsstaða vegna
ófæröar og óveð-
urs. Björgunar-
sveitarmenn á Egilsstööum fylgdu
hnattfaranum yfir Fjöllin í fyrra-
dag og komst hann heilu og
höldnu til Akureyrar. Sjónvarpið
greindi frá.
Má stöðva notkun
Ýmislegt bendir til þess að stöðva
megi notkun svefnlyfja aldraðra
með því að draga kerfisbundið úr
notkun þeirra. Jafnvel er talið að
svefn verði betri og að hreyfing
fólks að degi til aukist. Þetta er
meðal ályktana sem Haukur Valdi-
marsson læknir kynnti á ráðstefnu
um rannsóknir læknadeildar Há-
skóla íslands. Morgunblaðið greindi
frá.
Semja um fiskveiðar
Sjávarútvegsráðherrar Færeyja
og íslands hafa gengið frá sjávarút-
vegssamningi milli þjóðanna. Sam-
kvæmt samningnum haldast gagn-
kvæmar veiðiheimildir nær
óbreyttar frá eldri samningi en
stefnt er að því að styrkja vísinda-
samstarf milli landanna á sviði haf-
rannsókna. Sjónvarpið greindi frá.
Hófst ekki á Alþingi
Fyrirhuguð umræða um breyt-
ingar á lögum um stjórn fiskveiða
gat ekki hafist á Alþingi í gær. Sjáv-
arútvegsnefnd hafði ekki lokið
störfúm. Ríkisútvarpiö greindi frá.
Skuldar rúmar 100 m.
Þrotabú Einkahlutafélags Júlíus-
ar P. Guðjónssonar skuldar ríkis-
sjóði rúmlega 100 milljónir króna.
Fyrirtækið innheimti féö sem
áfengisgjald en skilaði því ekki.
Sjónvarpið greindi frá.
Brot á lögum
Verzlunarmannafélag Reykjavík-
ur hefur sent miðstjóm Alþýðusam-
bands íslands
bréf þar sem fé-
lagið óskar eftir
áliti á því að
skrifstofumenn,
sem eiga aðild að
Félagi íslenskra
símamanna, ger-
ist aðilar að ASÍ í
gegnum aðild að Rafiðnaðarsam-
bandi íslands. Magnús L. Sveins-
son, formaður VR, segir að aðild
skrifstofumanna að RSÍ sé brot á
lögum ASÍ. Morgunblaðið greindi
frá. -SJ