Dagblaðið Vísir - DV - 08.01.1999, Side 4

f Ó k U S 8. janúar 1999
Haraldur Briem veit allt um klamydíu og þá hvernig hún breiðist út.
Á hverju ári koma um 1500 einstaklingar til meðferðar vegna klamydíu hjá Húð
og kyn. Þetta fólk hefur sofið hjá. Hversu mörgum er ómögulegt að segja og seint
verða áhrifin metin. En eitt er víst og það er að klamydíufaraldur gengur í Reykjavík.
Verðu þig með smokk eða þú getur fengið óþægindi sem þú kærir þig alls ekkert um.
STREMGDIR. þú Áramótahe\t ?
. rr-—z . i ':i iíwiiwmíbwh
JA. BARA t»ETTA VENJUiEGA, HA.TTA
að reykda... / Vr^
Pétur Pan mætir í Borgarlelkhúslnu á morgun
kl. 13 og enn má krækja sérí miða. Sömuleið-
is á sunnudag á sama tíma. Krökkum finnst
þetta ágæt skemmtun, Pétur glúrinn og glett-
inn og Krókur ísmeygilega fyndinn og hæfilega
ógnvekjandi. Og svo flýgur fólk um sviðið og
enginn botnar í hvernig það fer eiginlega að
því. Hálfgerðir töfrar allt saman. En þeir hrifa
sfður á útlifaða foreldra sem þykjast hafa séð
þetta allt saman áður og eru farnir að velta
fyrir sér hvort þetta ævintýri hafi yfirhöfuð
nokkurn tímann veriö skemmtilegt. Síminn er
568 8000 fyrir þá sem vilja festa sér miða.
Bróölr mlnn Ljóns-
hjarta gengur enn
i ÞJóðlelkhúslnu
og næsta sýning
er á sunnudaginn
kl. 14. Þetta
harmræna ævin-
týri Astrid Lind-
gren snertir unga
sem aldna og það
kemst þokkalega
til skila f þessari
uppfærslu. Sfminn
er 551 1200 fyrir
þá sem vilja
trappa börnin
hægt niður eftir
vellystingarnar og
offramboðið af
allra handa neyslu
um hátíðirnar.
Ávaxtakarfan er leikrit um einelti og mun það
vera gulrót nokkur sem verður fyrir því á sviði
íslensku óperunnar. Þrátt fyrir að eiga við of-
urefli að
etja tekst
henni að
snúa gæf-
unni sér f
vil og fá
ávexti af
öllum teg-
undum til
að beina
s pj ótu m
sínum að upphafsávexti eineltisins, uppstrfl-
uöum ananas. En aö sjálfsögðu er þessi
seinni árás f alla staða mannúðlegri en sú
fyrri og viðurkenndum meðulum á borð við um-
vandanir og rök beitt í stað ofbeldis og háðs.
Næsta sýning er á sunnudaginn kl. 14 og
hægt er að panta miða í sfma 551 1475.
Dl m ma 11 mm
verður flutt í
Iðnó á sunnu-
daginn kl. 16.
Lftið og Ijóðrænt
ævintýri eftir
Mugg í hófstilltri
framsetningu.
Sfminn er 530
3030 fyrir þá
sem ætla að
skella sér með
börnin.
Haraldur Briem er sérfræðing-
ur í faraldsfræðum hjá Landlækn-
isembættinu. Hann segir að um
1500 manns leiti til Húð og kyn á
ári vegna klamydíu. Árið 1997 var
nokkur aukning því þá komu 1600
klamydíusýktir einstaklingar til
meðferðar. Tölurnar fyrir árið
sem var að líða eru ekki komnar
en það má búast við því að ból-
sjúkir íslendingar hafl ekki mikið
hægt á sér í góðærinu 1998.
Er þetta hlutfall hátt miöaö viö
aörar þjóöir?
„Þetta er svona í hærri kantin-
um,“ segir Haraldur Briem far-
aldsfræðingur. „Ef við miðum
okkur við hinar Norðurlandaþjóð-
irnar.“
Hvaö er klamydía?
„Klamydía er baktería sem
veldur kynsjúkdómi. Við köllum
þessa bakteríu klamydíu. Hún
myndast við samfarir og getur
einnig myndast hjá ungbörnum í
fæðingu og valdið sýkingu í aug-
um sé móðirin smituð."
Hverjir smitast?
„Fólk sem lifir óábyrgu
kynlífi. Langflestir sem grein-
ast eru á aldrinum 16-20 ára.
Fólk sem er að byrja að
stunda kynlíf og kannski
lausara í rásinni fyrir vik-
ið.“
Er þessi sjúkdómur gamall
eöa einn af þessum nýju?
„Klamydían hefur fylgt
okkur frá ómunatíð en hún
varð stór í kynlífsbyltingunni
fyrir 30 árum. Kynsjúkdóma-
vandamálið tók sprett þá.“
Það er sem sagt þessi ‘68 kyn-
slóð sem kvatti til hópkynlífs og
almenns stóðlífis sem er enn og
aftur að láta böm sín borga fyrir
syndir sínar. Og í ljósi þess hverj-
ir stjórna þjóðfélaginu í dag er
þessi staðreynd forvitnileg.
Einkenni og einkenna-
leysi
„Einkennin koma oft ekki
fram fyrr en eina til tvær vikur
eftir samfarimar sem leiddu til
smitsins," segir Haraldur. „En
vandamálið er að stór hluti þeirra
sem smitast getur verið einkenna-
laus mjög lengi. Flestar konur eru
einkennalausar eða einkennalitlar
og helmingur karla hefur ekki ein-
kenni.“
En hver eru einkennin?
„Konur fá aukna útferð eða
sviða og kláða i þvagrásinni. Hjá
körlum er þetta svipað: Útferð,
sviði og kláði í þvagrásinni. En
síðan geta einkennin horflð, jafn-
vel í langan tíma, en sýkingin lifir
eftir sem áður og blossar upp aftur
ef þú færð annan kynsjúkdóm eða
dregur úr viðnámsþrótti líkamans
af einhverjum ástæðum."
Hvað ráölegguröu fólki aö gera?
„Nota smokkinn að sjálfsögðu.
Hann er undratæki sem fæst í öll-
um bragðtegundum og ver þig
gegn öllum kyn-
sjúkdómum.
Klamydíu,
áblástr i,
vörtum, al-
næmi og
lekanda.
En ef þú
færð óþæg-
indi þá áttu
að hugsa:
Ég svaf hjá
þessum eða
hinni.
Kviliinn sjálfur
„Varðandi einkennin þá höf-
um við mestar áhyggjur af fylgi-
kvillunum og langtímaáhrifúm
sýkingarinnar. Sýkingin getur
farið upp í leggöngin hjá konum
og eggjaleiðaramir geta stíflast.
Það getur valdið ófrjósemi og
jafnvel utanlegsfóstri. Klamydí-
an getur einnig farið út í gegnum
eggjastokkana og yfir í kviðar-
Þetta er það sem manni á fyrst að
detta í hug og fara svo beint í skoð-
un.“
Maöur fer þá upp í Húö og kyn
og lœtur stinga spjóti upp í þvag-
rásaropin?
„Nei, það var þannig hér áður
fyrr. Aðferðin sem við höfum til að
greina sjúkdóminn er sáraeinfold.
Þetta er gert með þvagprufu. Með-
ferðin er sýklameðferð og hún get-
ur jafnvel farið fram með einni
pillu. En það skiptir öllu máli að
meðhöndla þá sýktu og fækka
smitberunum."
„Þetta er stórt vanda-
mál í samfélaginu," segir
Haraldur Briem, sérfræð-
ingur í faraldsfræðum hjá
Landlæknisembættinu,
um kiamydíu.
holið og valdið kviðverkjum.
Talið er að um 10% þeirra
kvenna sem smitast fari svona
illa.“
Hjá karlmönnum getur sjúk-
dómurinn leitt til alvarlegra
bólgna í eistum og það er eitt-
hvað sem enginn alvörukarlmað-
ur kærir sig um.
En er ekki ótrúlegt aö við skul-
um enn vera svona óábyrg þrátt
fyrir allan alnœmisáróöurinn?
„Jú. Og smokkanotkun breytt-
ist heldur lítið sem ekkert í kjöl-
far alnæmisherferðarinnar. Það
jókst að vísu sala á smokkum í
kjölfar herferðarinnar þá en
notkunin fór fljótt í samt horf.“
Og klamydían grasserar í kjöl-
fariö?
„Já. Og þetta er stórt vanda-
mál í samfélaginu. Klamydían er
mjög smitandi og hún er stað-
bundinn faraldur hér á landi.“
Bjóstu viö öllu þessu þegar þú
varst aö lœra þetta? Aö endalaust
kœmu upp nýir og nýir
sjúkdómar?
„Nei. Það var líka
rosalega skrýtið upp-
lifelsi þegar alnæmi
kom. Ég var þá að ljúka
mínu sérfræðinámi í far-
aldsfræðum. Þá kemur
allt í einu svona High
Tech-sjúkdómur sem
verst öllu. Er svo flókinn
að enginn ræður neitt
við neitt. Nú erum við
að vísu famir að geta að-
eins haft við honum. Við
mennirnir erum engir
kjánar en okkur hefur
samt ekki tekist að finna
neitt bóluefni og þá ekk-
ert til að eyða veirunni
alveg.“
Og ef við miðum al-
næmisfaraldurinn við
klamydíufaraldurinn
þá greinast að meðal-
tali 10 HlV-smitaðir
einstaklingar á ári á
móti 1500 klamydíusjúklingum.
Báðir eru sjúkdómarnir samt
keimlíkir að því leyti að sá sýkti
getur verið einkennalaus í
þónokkum tíma.
Fókus hvetur að lokum alla þá
sem vettlingi eða smokki geta
valdið til að gera Harald atvinnu-
lausan. Notum smokkinn eða
hættum að hamra þetta út um
allt. Það gengur ekki lengur að
stór hluti þjóðarinnar sé með
kynsjúkdóm. Ef það er vist að
1500 greinist hjá Húð og kyn á
ári þá er risastór hópur sýktur
og þá sérstaklega í aldurshópn-
um 16-20 ára. Nei, annars, hafið
engar áhyggjur af Haraldi. Hann
hefur alltaf nýja tegund af berkl-
um (þessum í Rússlandi) og
malarían er líka óstöðvandi og
stökkbreytilegur sjúkdómur
þrátt fyrir að við höfum hingað
til verið laus við hann.
Góðir íslendmgar, farið upp í
Húð og kyn. Þið gætuð verið
með kynsjúkdóm án þess
að vita af því. Hvað ætli
makinn þinn segði við
því? -MT
meira sl
www.visir.is