Dagblaðið Vísir - DV - 05.03.1999, Blaðsíða 11

lenmng
11
' *
FÖSTUDAGUR 5. MARS 1999
Allt til að ná upp
spennu
Ómar Stefánsson myndlistarmaður
varð snemma myndbrjótur og
borgaraskelfír. Umsjónarmaður
menningarsíðu man eftir honum
kornungum að sýna hrá og ágeng
verk í súrr-expressjónískum anda á
Mokkakaffí, svo hrá að þau voru
nokkrum árum á undan sínum tíma. Þá
fór einnig það orð af þessum fríða og
taugatrekkta pilti að hann stundaði
svartagaldur og væri dálítið í því að rugla
skipulega í sér skynfærin, eins og skáldið
Rimbaud og aðrir rómantíkerar. Síðan hefur
mikið vatn runnið til sjávar og listsköpun
Ómars tekið á sig ýmsar myndir; hann var
einn af Infemó-mönnum, sem frömdu gjöminga
við tryllingslega tónlist, lék á fiðlu í alþjóðlegri
hljómsveit laglausra listamanna undir stjóm
austurríkismannsins Hermanns Nitsch, og sást
á tímabili við útlitsbreytingar á veitingastöðum
á borð við Hótel Borg. Jú, og svo var hann auð-
vitað að mála myndir þar sem birtist „Ijót sam-
félagssýn" að mati eins gagnrýnanda hans.
Og nú þegar fram fer „venjuleg" sýning á
verkum Ómars, á hefðbundnu markaðstorgi
myndlistarinnar, nánar tiltekið í Galleríi Fold,
er lag að spyrja listamanninn hvort hann hafi
róast og þroskast og sé farinn að lifa í samræmi
við öll helstu lögmál borgaralegs þjóðfélags.
Ómar, nýkominn frá því að skila afkvæmi sínu
á bcumaheimili, verður skelmislegur á svipinn
við spuminguna.
„Ég vona að minnsta kosti að ég hafí róast. Ég
skal ekkert fullyrða um þroskann. Það var orð-
ið mér nauðsynlegt til að ná upp dampi í mál-
verkinu, sem var alltaf áhugamál númer eitt. Ég
var orðinn svo tættur, á stöðugu rokki og róli
milli listgreina og uppátækja - fyrirbæra sem
skildu ansi lítið eftir sig þegar upp var staðið.
Að minnsta kosti úti í samfélaginu. Sjálfur fékk
ég mikið út úr þessu öllu.“ Listamaðurinn verð-
ur hugsi um stund.
„Ætli þessir hlutir hafi ekki farið framhjá
fólki vegna þess að ég hef aldrei kunnað á §öl-
miðla, aldrei reynt að vekja á mér athygli með
skipulegum hætti. Né heldur hef ég verið í vin-
sælum grúppúm eða klíkum. Og er ekkert að
barma mér út af því. En nú fínnst mér ég vera
að ná betri tökum á málverkinu. Ekki svo að
mér þyki auðveldara að mála en áður fyrr. Það
er alltaf jafh mikið stríð. Ég vona raunar að það
reynist mér aldrei auðvelt að mála, þá get ég al-
veg eins hætt því.“
Geðveikin í samtímanum
Hafa málverkin þá breyst? Ómar setur upp
uppgerðar skelfingarsvip. „Þama kom vel á
vondan. Ég er nefnilega dauðhræddur um að ég
sé alltaf að hamra á sömu hlutunum."
„Heitir það ekki staðfesta?" spyr blaðamaður.
Listamanninum léttir augsýnilega.
„Jú, kannski. Þetta er allt spuming um
hleðslu í myndum. Og þá á ég ekkert endilega
við það að ég þurfi að hrúga upp fígúrum. Ef ég
get náð upp spennu i myndunum með afstrakt
formum, þá geri ég það. Ég er ekki haldinn
neinni fóbíu gagnvart afstrakti. Myndimar
þurfa að vera það innihaldsríkar og átakamikl-
ar að þær séu við það að springa í loft upp.
vega er eg
með nokkr-
um
Aggressífar.
Þess vegna á
fólk stundum
erfitt með að
hafa þær uppi
veggjum hjá sér,
þær em ágengari
en fjandinn sjáifur."
En burtséð irá allri
hleðslu formanna - út
á hvað ganga myndim-
ar?
„í rauninni vissi ég
það ekki fyrr en nýlega,
þegar ég rakst á verk amer-
ísks listamanns, Joe Colem-
an að nafni, sem ég filaði í
botn - fann að hann var á svip-
uðum nótum og ég sjálfur.
Hann sagðist vera að fjaúa um
„geðveikina í samtímanum". Ég
tek bara undir það.“
Talið berst að öðrum listamönn
um sem stundað hafa ámóta
hleðslu í myndgerð sinni
Hvað segir Ómar
Erró?
„Ég sé aðal-
lega púðrið í
eldri
myndum hans, skrímsla og færibandamyndun-
um sem hann vann undir áhrifum frá Matta.
Nýrri myndir hans em annars eðlis og hreyfa
ekki við mér, þar er hann að mála eftir klippi-
myndum. Ég teikna hins vegar allt í mínar
myndir sjálfur, þær era algjörlega sprottnar út
úr mínum hugarheimi."
Og hugarheimur Ómars er æði víðfeðmur. í
Ómar Stefánsson - á
leið út úr myndaskápn-
um.
DV-mynd Hilmar Þór
myndum hans liggur
undir megnið af lista-
sögunni, af bók-
menntalegum minn-
um er þar einnig
nóg, enda er lista-
maðurinn fima vel
lesinn. Svo eru
þarna tilvísanir í
myndasögur, dul-
speki, erótík,
heimspeki og
stríðsfréttir úr
dagblöðum.
„Ekki gleyma
Jafet Melge,“ bætir
Ómar við og er nú
dularfyllri en
nokkm sinni fyrr.
Jafet Melge, hvurer-
það?
„Það er lista-
maður sem er í
miklu uppáhaldi
hjá mér. Svo
miklu að ég hef
tekið að mér að
„falsa“ nokkrar
myndir hans, en
frummyndir
þeirra em týnd-
ar. Má maður
kannski ekki
tala upphátt
um falsanir
um þessar
mundir? Alla
þessum „folsunum" á sýningunni í Fold.“
En Jafet sjálfur, hvað segir hann um þetta
uppátæki?
„Jafet? Honum er öragglega sama. Annars er
hann í Istanhúl."
Og með það setur Ómar upp dökk gleraugu og
er horfinn á braut. - AI
Einmitt svona Mozart
Segja má að
snilld Mozarts
felist í því hve
honum tókst að
semja stórkostleg
tónverk úr ein-
fóldustu hug-
myndum. Hann
þurfti ekki ann-
að en hálfan tón-
stiga eða brotinn
hljóm, sem hann
skeytti svo sam-
an við einfalda
hrynhugmynd til
að semja volduga
sinfóníu, sónötu
eða jafnvel ópera. Á tónleikum Sinfóníu-
hljómsveitar íslands í Háskólabíói í gær
mátti heyra tvö verk eftir meistarann, sin-
fóniu nr. 31 í D-dúr og píanókonsert nr. 27 í
B-dúr, ólíkar tónsmíðar þó báðar byggi á
barnslegum stefbrotum, sinfónían lifleg og
fjörug en konsertinn innhverfur og allt að
því íhugull.
Edda Erlendsdóttir
anóleikari
Sinfóníuhljómsveitin lét Parísarsinfóní-
una afar fallega, og sýndi hljómsveitarstjór-
inn Rico Saccani næma tilfmningu fyrir við-
fangsefni sínu og tókst að koma öllum fín-
legu blæbrigðunum í tónlist Mozarts til
skila. Sömuleiðis var píanókonsertinn frá-
bærlega vel fluttur, enda einleikari kvölds-
ins, Edda Erlendsdóttir, ----------------
í fremstu röð íslenskra
tónlistarmanna. Öll
hlaup og skalar voru ----------
hnifjöfn, pedallinn hæfi-
lega mikill, og tónninn
mjúkur og áferðarfalleg-
ur þótt flygillinn í Háskólabíói sé annars
harður og leiðinlegur. Einnig var túlkunin
lýrísk og markviss, þróttmikfi en samt fín-
leg. Einmitt svona á Mozart að vera og var
frammistaða Eddu hin glæsilegasta.
Tæknilega fullkomin
Síðasta verkið á efnisskránni var sinfónía
nr. 3 í A-moll, hin svonefnda „Skoska sinfón-
ía“ eftir Mendelssohn. Bæði Mozart og
Mendelssohn voru hálfgerð sirku-
sviðundur sem börn, ólíkt Mozart
komst Mendelssohn klakklaust frá
því, ávann sér vinsældir og virðingu
á fullorðinsárum og hafði það ávallt
gott. En Rachmaninoff sagði eitt sinn
þungur á brún að tónlistin og ljóðlist-
----------------- in væru systur
Tónlist
Jónas Sen
og sorgm væn
móðir þeirra, og
---- gæti það verið
ástæðan fyrir
því að tónsmíðar
hins hamingjusama
Mendelssohns eru ekki jafn djúpristar og
merkilegar og sorgmæddir kollegar hans
sömdu sér í þrengingum sínum. Sinfónia
Mendelssohns er laus við alla undiröldu,
hún er fallegt og skemmtilegt tónverk þar
sem allt endar vel. Sinfónían flutti hana af
miklum krafti, Saccani var í essinu sínu,
stjómaði af röggsemi og náði fram allri róm-
antíkinni í tónlistinni án þess að vera
nokkru sinni væminn. Undir stjórn hans var
hljómsveitin allt að þvi tæknilega fullkomin.
íslenskt tónskáld semur
fyrir ítalskt fótboltafélag
íslendingar eru fjölmennur þjóðflokkur á
Ítalíu, ekki síst námsmenn og listamenn í
ýmsum greinum. í Bologna hefur aðsetur
Atli Ingólfsson tónskáld og semur tónlist fyr-
ir hljóðfæraleikara og hljómsveitir víða um
Evrópu, til að mynda Kroumata-sveitina í
Svíþjóð. Fyrir skömmu lauk hann við
strengjakvartett fyrir hinn
þekkta Arditti-kvartett,
sem staðsettur er í Lundún-
um, og á að frumflytja þetta
verk á alþjóðlegu tónlistar-
hátíðinni í Berlín þann
12.-15. mars nk. Tónskáld
taka að sjálfsögðu að sér
margháttuð verkefni, en
sennilega hafa íslensk tón-
skáld ekki áður gengist inn
á að semja félagssöng fyrir
erlent fótboltafélag, eins og
Atli gerði ekki alls fyrir
löngu. Félagssönginn
samdi hann að beiðni
þekktasta fótboltafélags Bologna og var þessi
tónlist nýverið kynnt fyrir stjóm félagsins,
stuðningsmönnum og leikmönnum á sér-
stakri hátíöarsamkomu. Nú hafa mörg ís-
lensku hlutafélögin, afsakið fótboltafélögin,
örugglega þörf fyrir líflega félags- eða bar-
áttusöngva, og því er auðvitað gráupplagt
fyrir þau að fá til liðs við sig helstu tónskáld
landsmanna, í stað þess að reiða sig á til-
fallandi dægurvísur eða gömul popplög.
Listamenn í náðarsól
Nú hefur verið birtur listi yfir þá lista-
menn sem hlot-
ið hafa náð fyr-
ir augum hinna
ýmsu úthlutun-
amefnda lista-
mannalauna.
Fram kemur að
launasjóði rit-
höfunda bárust
165 umsóknir
(70% karlar,
30% konur), launasjóði myndlistarmanna
bárust 224 umsóknir (40% karlar, 60% kon-
ur), tónskáldasjóði bárust 24 umsóknir (83%
karlar, 17% konur) og listasjóði bárust 159
umsóknir (45% karlar, 55% konur). Alls var
hlutfallsleg skipting umsækjenda eftir kyni
52% á móti 48%, körlum í vil.
Þriggja ára laun hlutu rithöfundamir Ein-
ar Már Guðmundsson, Guðbergur Bergsson
og Steinunn Sigm-ðardóttir. Tveggja ára laun
hlutu myndlistarmennimir Guðjón Bjarna-
son, Helgi Þorgils Friðjónsson, Sigrún Ólafs-
dóttir og Steinunn Þórarinsdóttir. Af tón-
skáldum bar mest úr býtum Guðmundur
Hafsteinsson, eða laun til tveggja ára, en
listasjóður úthlutaði Þóru Einarsdóttur söng-
konu þriggja ára launum.
Hagyrðingakvöld fyrir
Grafarvogsbúa
Því hefúr verið haldið fram að mælikvarði
á samkennd í íslensku byggðarlagi séu
þorrablótin og hagyrðingasamkomumar sem
þar eru haldnar. Séu þær reglulegur hluti af
tilveru fólksins, sé það til marks um að
byggðarlagið hafi tekið út fullan þroska. Ef
til vill segir það okkur að Grafarvogur sé nú
loksins farinn að líta á sig sem sérstakt bæj-
arfélag að þar verður skotið á hagyrðinga-
kvöldi í íþróttahúsi Fjölnis, sunnudagskvöld-
ið 7. mars kl. 20.30. Þar mæta til leiks nokkr-
ir orðhögustu og orðhvötustu hagyrðingai'
landsins, þeir Aðalsteinssynir: Stefán, Hákon
og Ragnar Ingi, en einnig annað hagleiksfólk
á ritvelli, til
dæmis Sigmimd-
ur Ernir Rúnars-
son fréttamaður,
Ólína Þorvarðar-
dóttir sagnfræð-
ingur, Hermaim
Jóhannesson
skrifstofumaður,
Ástvaldur Magn-
ússon skrifstofu-
maður og Magn-
ús Ástvaldsson
búfræðingur. Að þessari samkomu stendur
hópur áhugafólks um menningarstarfsemi í
Grafarvogi og Ungmennafélagiö Fjölnir.

Umsjón
Aðalsteinn Ingólfsson