Dagblaðið Vísir - DV - 09.06.1999, Blaðsíða 6

22
k Suðurland
MIÐVIKUDAGUR 9. JÚNÍ 1999
Kortleggur
sunnlenska
drauga
„Mannkynið hefur tilhneigingu til að trúa draugasögum. Það
er þess styrkur. Ef þú skeytir ekki þessum grundvallarsann-
leik um mannkynið þá er ég hræddur um að það geti hefnt
sín góði." Brekkukotsannáll. Garðar Hólm.
inni. Fyrst um sinn var kyrrt en fljót-
lega hófst draugagangurinn á ný, nú
magnaðri en nokkru sinni fyrr. 1926
hmfu reimleikamir þegar stofan þar
sem lætin voru mest var rifm og síð-
an hefur þeirra ekki orðið vart.
Eftir að reimleikunum á Snæfoks-
stöðum linnti kom upp sú skýring
að þeir hefðu stafað af mannavöld-
um, einfaldlega verið strákapör.
„Það getur vel verið, það er ekki
hægt að útiloka neitt í því sam-
bandi. Reimleikamir em í sjálfu sér
ekkert ómerkilegri fyrir það. Þetta
verður hver og einn að skýra eftir
sínu nefi. Pörapiltarnir sem áttu að
hafa framið draugaganginn fundust
þó aldrei...,“ segir Bjarni.
Bjarni Harðarson á bæjarstæði Snæfoksstaða þar sem miklir reimleikar voru.
DV-mynd: Hilmar Þór
Tröllaskodunar-
félag Evrópu
Drauga- og tröllaskoðunarfélag
Evrópu er félagsskapur sem varð til
með óformlegum hætti. í félaginu
era menn sem áhuga hafa á draug-
um og tröllum án þess endilega að
trúa sterkt á slík fyrirbæri. Höfuð-
stöðvar félagsins eru í Gýgjarhóli í
Biskupstungum og forseti félagsins
er Valur Lýðsson sem er bóndi þar.
Félagið kemur saman annað slag-
ið og síðasta sumar var haldin ráð-
stefna i Skálholti sem var mjög vel
sótt. Haldnir voru fyrirlestrar sem
margir hverjir vora vísindalegir að
sögn Bjarna. Meðal þeirra sem
fluttu erindi vora Þorvaldur Frið-
riksson fornleifafræðingur, Elísabet
Jökulsdóttir skáld en einnig komu
trölla- og skrímslafræðingar.
Draugar í ferða-
þjónustu
Afþreying í ferðaþjónustu er afar
mikilvæg enda sækja fáir staði til
þess eins að gista eða borða. Bjarni
bendir á að því fleiri erindi sem
menn eigi austur yfir Qall því fleiri
verði ferðirnar. „Það er af og frá að
reimleikar séu jafnmiklir um allt
land. Ég hugsa að þeir séu hvergi
eins svakalegir og í Þykkvabæ, en
draugagangur hefur líka verið mjög
mikill á Eyrarbakka og á Stokks-
eyri. Sunnlendingar eiga hér sterk
sóknarfæri. Sögurnar um Fjalla-Ey-
vind og kirkjusmiðinn á Reyn verða
okkur ljóslifandi eftir að hafa heim-
sótt Hveravelli og Mýrdal.“
Bók Bjarna, sem enn er ekki búið
að nefna, mun vafalaust geta gætt
þjóðsögur okkar lífi og þannig
tryggt að þessi dýrmæti menningar-
arfur, sem þjóðsögurnar eru, eigi
áffam sess í hugum landsmanna.
-þor
„Allir kannast við sögur af álfum
og draugum en mörgum vefst tunga
um tönn eigi þeir að benda á staði
sem tengjast þessum sögum. Um
aldamótin sáust skrímsli skríða upp
úr Þjórsá, en hvar nákvæmlega var
það? Og hvar eru söguslóðir Fjalla-
Evindar í Hreppum og Flóa?“ segir
Bjami Harðarson, ritstjóri Sunn-
lenska fréttablaðsins. Hann vinnur
þessa dagana að gerð þjóðfræðikorts
þar sem ætlunin er að merkja inn á
nauðsynlegar upplýsingar fyrir
ferðamenn, en aðaláherslan verður
lögð á merki tengd íslenskri þjóðtrú.
Kortin verða í bók sem Bjami vinn-
ur nú og stefnt er að útgáfu á næsta
ári. Fólk getur eftir þessum kortum
skoðað sögustaði eftir að hafa lesið
sér til um þá.
Verkefnið sem Bjami vinnur að er
gríðarlega spennandi og íslenskar
þjóðsögur hafa um margt sérstöðu.
íslendingar vora á þessari öld dug-
legir að skrá þjóðsögurnar niður en
það gerðu menn ekki erlendis. í þjóð-
trú allra Evrópuþjóða era vættir en
hér á íslandi hafa þessar sögur verið
lifandi afl í lífi okkar. „Nú eru þjóð-
sögumar í hillunum en okkur vantar
tengingamar og úr því þarf að bæta.“
Bjami mælir ekki með því að
menn leggi fyrir sig að skoða tröll
enda getur það verið varasamt.
„Sumir taka þessu öllu mjög alvar-
lega, aðrir líta á þetta sem kerlinga-
bækur og svo eru þeir sem líta á
tröllatrú og þess háttar sem háalvar-
legar kerlingabækur - og í þeim
flokki er ég sjálfur“.
Nykurog
Tvíbytnukussi
í Flókatjöm í Biskupstungum er
nykur. Nykrar era skepnur sem búa
í tjömum og þeir lita út eins og
hestar, gráir á lit en hófamir snúa
aftur. Nykur er mjög hættulegur því
iðja hans er að lokka fólk á bak sitt
en þegar það tekst stingur hann sér
umsvifalaust ofan í tjöm. Nykurinn
er hrifnastur af bömum og sagan
segir að þannig hafi mörg börn
drukknað. „Mér hefur alltaf fundist
skepnurnar gæðadýr þrátt fyrir allt,
en ekkert allt of vel gefnar," segir
Bjarni og telur liklega skýringu á
hegðun skepnanna vera einmana-
leika þeima. Nykurtjarnir eru víða
á Suðurlandi og þjóðtrúin hefur
lengi verið sú að neðanjarðargöng
séu á milli tjarnanna, enda skipta
skepnurnar ört um bústaði. Bjami
segir að margt bendi til þess að svo-
leiðis göng séu talsvert algengari en
jarðfræðingar vilji kannast við.
Árið 1877 sá vinnukona á Bóli
óhemjustórar skepnur sem fóru svo
geyst að ómögulegt var að greina
lögun og lit þeirra og þar voru sam-
kvæmt þjóðsögunni nykurinn i
Flókatjöm og Tvíbytnukussi, sem
var einnig nykur. Því var trúað að
þetta myndi boða stórtíðindi.
Reimleikar á
Snæfoksstöðum
Magnaðir reimleikar vora á Snæ-
foksstöðum í Grímsnesi á árunum
1915-1926. Draugagangurinn tók á
sig ýmsar myndir en lýsti sér mest
í skarkala og látum um nætur
þannig að fólki varð ekki svefnsamt.
Þrask og skruðningar gengu oft lát-
laust á fram i birtingu.
1915 bjó Jóhann Ingvason á jörð-
inni og í kirkjugarði þar stóð hrör-
legur hjallur sem var sagður úr við
kirkju sem staðið hefði þar fyrr. Þau
álög hvíldu á að ekki mátti við
hreyfa en Jóhann lét rífa hjallinn og
eftir það hófust reimleikamir. 1920
urðu Jóhann og kona hans að flytja
burt og um tíma leit allt út fyrir það
að jörðin færi í eyði en svo fór loks
að hjón í Mýrarkoti tóku við jörð-
Byggöasafn Ámesinga og Húsið á Eyrar-
bakka - eitt elsta hús landsins, byggt 1765.
Munir sem tengjast
sögu sýslunnar
og sögu Hússins
á Eyrarbakka.
Opiðkl. 10-18
alla daga í júní,
júlí og ágúst. Húsið á Eyrarbakka
Sími 483 1504. Byggðasafn Amesinga
með fortíð og framtíð
Eyrarbakki var um langt skeið helsti þéttbýlisstaður á Suðurlandi og Eyrarbakkaverslun ein stærsta verslun landsins.
Á Eyrarbakka eru varðveitt mörg gömul hús sem setja fallegan svip á staðinn. Komast má í snertingu við fortíðina
með því að rölta um þorpið, skoða húsin, fjöruna og brimið. f Húsinu og á Sjóminjasafninu er hægt að fræðast
um söguna. Kaffi Lefolii í Gunnarshúsi býður upp á veitingar í notalegu umhverfi.
SJÓMINJASAFNIÐ
ÁEYRARBAKKA
Sjómunir og saga Eyrarbakka. Opið kl.
13-18 alla daga í sumar. Stmi 483 1165.
Veitingastaður og krá. Opið kl. 10-23:30 og
kl. 11-02 um helgar. Sími 483 1600.
Sanieiginlegur
a ögöngu m i ði
að söfnunum