Dagblaðið Vísir - DV - 15.06.2000, Blaðsíða 15

FIMMTUDAGUR 15. JÚNÍ 2000
DV
15
Hagsýni
íslenskt sement:
Bólusett gegn
alkalískemmdum
- íblöndun kísilryks hefur gefiö góða raun
Sementsverksmiðja ríkisins var
reist á Akranesi á árunum
1956-1958 og tók til starfa síðla árs
1958. Allur vélbúnaður verksmiðj-
imnar var fenginn frá fyrirtækinu
F. L. Smidth & Co A/S í Kaup-
mannahöfn. Fyrirtækinu var
breytt I hlutafélag árið 1993 og heit-
ir nú Sementsverksmiðjan hf.
Svokallaðar alkaliskemmdir í
steyptum íbúðarhúsum komu
nokkuð flatt upp á menn á áttunda
áratugnum. Þó vitað væri um
möguleikann á slíku var talið að
ekki væru allir þættir til staðar í
venjulegum húsmn til að fram-
kalla þessar skemmdir. Líkur voru
taldar meiri þar sem vatn lék um
steypuna eins og í virkjunum. Or-
sakanna var m.a. að leita I alkalí-
virkum jarðvegsefnum sem notuð
voru í steypugerð. Efnafræðingar
sementsverksmiðjunnar voru
snemma komnir á kaf í rannsókn-
arvinnu vegna þessa og taldir
framarlega i þeim fræðum á
heimsvísu. Var m.a. haldin ráð-
stefna hér á landi um málið 1975.
Kísilryk tíl bjargar
Bragi Ingólfsson efnafræðingur
segir að árið 1979 hafi verið farið
að blanda kísilryki í sement hjá
verksmiðjunni sem eins konar
bólusetningu gegn alkalískemmd-
um. Rannsóknir hafi sýnt að sið-
astliðin 20 ár
hafi menn
þannig nánast
útilokað
alkalí-
skemmdir í
stevpu hér á
frá kísilmálmverksmiðjunni í
Hvalfirði hefur verið notað í þess-
um tilgangi allt frá því að sú verk-
smiðja var gangsett.
Skeljasandur og llparít
Framleiðsla sements byggist á
votaðferð en hráefnin eru skelja-
sandur úr Faxaflóa og lfparít úr
Hvalfirði. Framleiðslugeta verk-
smiðjunnar er um 100 þúsund tonn
af gjalli og 200 þúsund tonn af sem-
enti á ári. Þrjár sementstegundir
eru framleiddar í verksmiðjunni,
venjulegt Portlandsement,
Portland-hraðsement og possolan-
sement.
í verksmiðjimni starfa um 75
manns við framleiðslustörf, við-
hald og afgreiðslu en alls starfa um
90 manns við fyrirtækið.
Sementsverksmiðjan er stór
hluthafi í Eignarhaldsfélaginu
Speli hf. sem á Spöl ehf. sem bygg-
ir og mun reka jarðgöngin undir
Hvalfjörð.
Sementsverksmiðjan er einnig
hluthafi í fyrirtækjuniun Sandu-
ímúr hf„ sem að hluta byggir starf-
semi stna á þróunarvinnu verk-
smiðjunnar, og Einingaverksmiðj-
an hf. sem framleiðir steyptar
byggingareiningar og burðarbita.
Mikil framleiðsla
Gunnar Sigurðsson framleiðslu-
stjóri segir að framleiðsla og sala
Sementsverksmiðjunnar hafi verið
með mesta móti síðustu misserin
og var maímánuður m.a. sá sölu-
hæsti um áratugaskeið. Þá fóru
15.408 tonn af sementi í sölu á móti
13.128 tonnum í mai á síðasta ári.
Heildarframleiðsla sements, sem
fór í sölu 1999, var 130.802 tonn.
Þrátt fyrir frjálsan innílutning á
sementi er hann enn óverulegur í
samanburði við innlenda fram-
leiðslu. Helst hefur verið um að
ræða innflutning á dönsku sem-
enti. Þar hefur m.a. verið um að
ræða innflutning á hvítu sementi
til sémota en það hefur ekki verið
framleitt hérlendis.
-HKr.
Steinsteypa
Þrátt fyrir frjálsan innflutning á sementi er hann enn óverulegur í samanburði
við innlenda framleiöslu.
Húsasmiðjan:
Mæla með flísalögn
- og ýmis múrefni talin betri en málning
Rísalögn er efst á vinsældalistanum
Sérfræöingar Húsasmiðjunnar telja að flísar séu albesta lausnin á
svalagólfin.
Þó menn hafi notað ýmiss konar
lakk um áraraðir á svalagólf hér á
landi mæla ekki allir með slíku. Hjá
Húsasmiðjunni mæltu menn t.d.
helst með flísalögn eða múrefnum
og má t.d. finna ítarlegar upplýsing-
ar um slíkt á ágætri heimasíðu fyr-
irtækisins á slóðinni husa-
smidjan.is. Húsasmiðjumenn telja
málningu á svalagólf ekki góðan
kost, sérstaklega með okkar rysjótta
veðurfar í huga.
Ýmsir húsráðendur hafa um ára-
bil lakkað sín svalagólf og sumir
hafa haldið þeim við með ágætum
árangri. Ef fólk vill mála gólfið hjá
sér á nokkuð hefðbundinn hátt, þá
mæla Húsasmiðjumenn með vatns-
þynnanlegri tveggja þátta Sigural
epoxy málningu. Hún hefur þótt
gefa góöa raun og hefur m.a. verið
notuð til að mála innan heita potta
norður í landi. Verða á þessu efni er
1700 kr. lítrinn.
Aquaflex er akrýl þéttiefni má
einnig nota í svipuðum tilgangi. Það
hefur þann eiginleika að hrinda frá
sér vatni, en hleypir jafnframt raka
í gegnum sig úr steypunni. Sem sagt
efni sem andar. Þetta efni er hvítt
að lit og ýmist rúllað eða penslað á
steininn. Að sjálfsögðu er skilyrði
að öll málning sé hreinsuð vandlega
af gólfinu áður en þetta efni er sett
á. Aquaflex er selt í dósum. Eitt kg
kostar t.d. 750 krónur og tíu kg dós
kostar 6590 krónur. Sérfræðingar
Húsasmiðjunnar mæla ekki með
þessu efni þar sem álag er mikið.
Aquaflex er gljúpt efni, hvítt að lit
og verulega skltsækið. Hætt er því
við að svalagólfið verði hálf dapurt
á að líta eftir svo sem eitt ár.
Flísar bestar
Þó í Húsasmiðjunni fáist þannig
ágæt málningarefni, þá telja sér-
fræðingar þar á bæ að flísar séu al-
besta lausnin á svalagólfin. Frost-
þolnar útiflísar eru tU í nokkru úr-
vali og kostar fermetrinn frá 2000 tU
2500 krónur. TU viðbótar má gefa
sér sem þumalputtareglu að lím og
fúgusement kosti um það bU 500
krónur á hvern fermetra.
-HKr.
Byko í Kópavogi:
Málning ágæt
og ódýr lausn
Epoxy og polyurethan málningar-
efhi hafa reynst best á svalagólf, að
mati sérfræðings í málningardeild
Bykó. Hann taldi þetta líka ódýrustu
lausnina.
Ef svalagólfinu er vel við haldið og
gert við minnstu skemmdir jafnóðum
getm’ málning hæglega dugað i mörg
ár. Þegar málning brotnar upp er ekki
endUega nauðsynlegt að hreinsa aUa
málningu af gólfinu. Vel getur dugað
að hreinsa það sem laust er og mála
þann Uöt að nýju. Verð á slíkri máln-
ingu í Byko hleypur á verðinu 1700 til
2000 krónur lítrinn og dugar hann á
hér um bU 10 fermetra. í fyrstu um-
ferð beint á stein er ráðlegt að þynna
málninguna með þar tU gerðum þynni
Bæði Málnmg hf. og Harpa fram-
leiða málningu sem mikið hefur verið
notuð í þessu augnamiði og Slippfé-
lagið og Ueiri aðUar bjóða einnig upp
á slíkt.
Hjá Byko er einnig til tveggja þátta
epoxy vatnsþynnanlegt lakk. Starfs-
maður málningardeildar sagði þó
meiri reynslu af eldri efnum og þá
gjarnan frá íslenskum framleiðendum
og því myndi hann frekar mæla með
þeim.
Flísar varanlegri
Byko býður eins og Ueiri upp á flís-
ar sem hægt er að nota utanhúss og
m.a. á svalagólf. Þar á bæ voru tU grá-
ar Uísar á tUboðsverði á 1800 krónur.
Annars er algengt verð á Uisum frá
2300 krónum og um og yfir 3000 krón-
ur. Útlitið skiptir auðvitað miklu máli
og dökkbrúnar Uísar á 4300 seldust
t.d. upp á örfáum dögum.
Límefni og fúga er einn þáttur í
Uísalögninni. Um þrjú kíógrömm af
lími þarf á hvern fermetra en fimm kg
dós kostar 724. Fúgan er á svipuðu
verði og miðað við fjögurra mUlí-
metra fúgu þarf um 1 kg á fermetra.
Sölufólk í gólfefnadeUd Byko segir
langbest að fólk komi með mál af
þeim Ueti sem um er að ræða. Þá sé
auðveldara að gefa tæmandi verðtil-
boð. -HKr.
Allt er stööl-
um háð
Frá því um áramót 1992-1993 hefur
Staðlaráð íslands starfað samkvæmt
þeim lögum sem gUda um staðla hér á
landi. AUt er nú háð stöðlmn og hætt
við að Sólon blessaður ætti í erfiðleik-
um með að fá Slunkaríki sitt sam-
þykkt hjá nokkurri bygginganefnd.
Staðlaráði er æUað að vera sam-
starfsráð áhuga- og hagsmunaaðUa í
gerð og notkun staðla hérlendis. STRÍ
hefur það að leiðarljósi að auka vöxt
og nýsköpun íslensks atvinnulífs,
bæta starfsskilyrði þess, og auka
vernd og öryggi neytenda.
Staðlaráð er aðUi að evrópsku
staðlasamtökunum CEN og CENELEC
og aðildinni fylgir sú skuldbinding að
gera aUa staðla sem frá samtökunum
koma að íslenskum stöðlum.
Ráðið gefur út Staðlatíðindi þar
sem auglýst eru fnunvörp að íslensk-
um stöðlum og þannig gefinn kostur á
að gera við þau athugasemdir. í
Staðlatíðindum er einnig auglýst gUd-
istaka og niðurfeUing staðla. STRÍ gef-
ur líka út Staðlaskrá á hverju ári. í
henni er yfirlit yfir alla staðla sem
gUda hér á landi. STRÍ gefur einnig út
séríslenska staðla og hefur umsjón
með gerð þeirra. Séríslenskir staðlar
eru samdir þegar hagsmunaaðUar
telja þörf á því vegna sérstakra að-
stæðna hér á landi eða vegna þess að
ekki eru tU evrópskir eða alþjóðlegir
staðlar um tUtekið efni. í einstaka til-
feUum eru staðlar þýddir á íslensku
og hefur STRÍ þá umsjón með þeirri
vinnu og sér um útgáfuna. -HKr.