Dagblaðið Vísir - DV - 30.06.2000, Blaðsíða 13

13
FÖSTUDAGUR 30. JÚNÍ 2000
Menning
DV
Osk Vilhjalmsdottir
Fjölskyldu- og vináttubönd.
Von
Siguröur Árni Sigurðsson.
Opnunaratriði Kristnihátíðar á morgun:
Umsjón: Þórunn Hrefna Sigurjónsdóttir
Dyggðirnar fjórtán
Viska
Gabríela Friðriksdóttir.
Hugrekki
Bjarna Sigurbjörnsson
Dyggdirnar sjö að fomu og nýju er
myndlistarsýning sem verður opnuð í
Stekkjargjá á Þingvöllum ífyrramálið
en í dag í Listasafninu á Akureyri.
Haustið 1999 var gerð skoðanakönnun
til að kanna hvaða dyggðir íslendingar
meta mestar. Þetta var gert í tilefni
þess að þúsund ár eru liðin frá því að
kristni var tekin í landinu. í þemahefti
Tímarits Máls og menningar unnu
fjórir frœðimenn út frá hugmyndinni
en fengu síðan til liðs við sig fjórtán
myndlistarmenn sem hver um sig túlk-
ar hinar sjö fornu dyggðir Visku, hug-
rekki, hófstillingu, rétlæti, trú, von og
kœrleika og hinar sjö „nútímadyggðir“
sem teljast samkvœmt skoðanakönnun
Gallups: Fjölskyldu- og vinabönd, heið-
arleiki, traust, jákvœðni, heilsa, hrein-
skilni og dugnaður.
Listamennimir sem unnu verk út frá
dyggðunum fjórtán eru: Hulda Hákon,
Ólöf Nordal, Guðjón Bjarnason, Finna
Bima Steinsson, Gabríela Friðriksdótt-
ir, Rúrí, Ósk Vilhjálmsdóttir, Bjami
Sigurbjörnsson, Hannes Lámsson,
Ragnhildur Stefánsdóttir, Halldór Ás-
geirsson, Sigurður Árni Sigurðsson,
Helgi Þorgils Friðjónsson og Magnús
Tómasson.
Menningarsíðan fékk einn fræðimann
og einn myndlistarmann, þau Jón
Proppé og Huldu Hákon, í lítið spjall.
„Fyrir þremur árum fórum viö Hannes Sig-
urðsson listfræðingur að velta því fyrir okkur
hvort ekki væri hægt að setja upp sniðugt
myndlistarverkefni í tengslum við kristni-
tökuhátíðina," segir Jón Proppé listgagnrýn-
andi um upphaflegu hugmyndina sem unnin
var af þeim art.is félögum.
„Kristnihátíðin er jákvæð hátíð og dyggðir
hafa síðustu tvo áratugi verið mjög mikilvæg-
ar í umræðu i siðfræði. Við hugsuðum á sömu
nótum og við gerðum á Listahátíð 1998 í Flögð
og fögur skinn en þá tengdum við
einnig saman myndlist og fræði-
mennsku."
Fáir vilja komast í álnir
Þú vannst úr niðurstöðum skoð-
anakönnunarinnar. Hvað kom þér
mest á óvart?
„Það sem kom mér mest á óvart
var hve fólk virðist leggja gríöarlega
áherslu á fjölskyldu- og vinatengsl
en litla áherslu á frama í starfi, pen-
ingalega velgengni og menntun.
Fólk virðist telja að því séu allir veg-
ir færir i dag; liklega með hjálp fjöl-
skyldu og góðra vina, en minni
áhersla er lögð á einstaklingsdugnað
og að komast í álnir.“
Þetta er þveröfugt við það hvernig
samfélagið kemur manni fyrir sjón-
ir. Er þetta ekki bara eitthvað sem
fólki finnst að þvi eigi að finnast?
„Nú nýverið var gerð athyglisverð
könnun á Akureyri - þar sem fólk er
beðið um að meta kosti og lesti ís-
lendinga nú um aldamót. Þar koma
allt aðrar niðurstöður í ljós. Könn-
unin sem við gerðum miðaði fyrst og
fremst að því að láta fólk skoða
sjálft sig og sitt nánasta umhverfi
DV-MYND EINAR ORN
Jón Proppé og Hulda Hákon.
meðan könnunin á Akureyri bað fólk að
skoða samfélagið í heild. Niðurstöðurnar eru
mjög ólíkar eftir því hvort menn tala um ís-
lendinga sem abstraktheild eða hvort fólk er
að tala um sjálft sig út frá eigin reynslu. Með-
an fólk telur menntun mjög mikilvæga fyrir
samfélagið í heild telur það menntun skipta
fremur litlu máli i eigin tilfelli."
Jón segir enn fremur að það sé mjög eðli-
legt að fólk hugsi öðruvísi um sjálft sig og
sína nánustu en samfélagsheildina. Heiðar-
leika telur fólk mikilvægan í fari annarra en
ekki svo mikilvægan í fari þess sjálfs. Hann
vill þó ekki meina að þetta sé tvískinnungur
eða hræsni - mat fólks sé einfaldlega annað ef
talað er um ókunnuga.
„Þegar þeir bjuggu til gömlu dyggðimar,
hvort var það þá út frá samfélaginu eða ein-
staklingnum?" spyr Hulda.
„Öll röksemdafærsla hjá Aristótelesi miðar
að því hvað samfélaginu er fyrir bestu. Dyggð
er í raun sá eiginleiki sem gerir einstaklingi
kleift að fullnægja sínum skyldum við samfé-
lagið,“ svarar Jón. „Kristnu dyggðirnar, trú,
von og kærleikur, eru siðaboðskapur Nýja
testamentisins. Samfélagið er ekki bara ein-
hver abstraktheild heldur náið umhverfi, fjöl-
skylda þín, borgin þín. Það er engin tilviljun
að á íslandi er sama orðið yflr fjölskyldubönd
(skyldleika) og skyldur. Skyldur þínar eru

w
mm ■

Hreinskilni
Flulda Hákon.
gagnvart skyldmennum þínum en með kristn-
inni verður þetta almennara. Þú átt að elska
alla menn.“
Dyggðir gengu kaupum og sölum
Hulda er spurð hvort myndlistarmönnum
hafl verið úthlutað dyggðum eða hvort þeir
hafl fengið að velja sjálfir. í Ijós kemur að
töluverð barátta var meðal myndlistarmanna
um áhugaverðustu dyggðimar.
„Ég ætlaði að reyna að fá vonina því ég hef
unnið svo mikið með hana í myndunum mín-
um yfirleitt," segir Hulda. „Vonin var frátek-
in og þá átti að láta mig fá heiðarleika.en það
hentaði ekki því að ég get ekki verið svo há-
leit og djúpt þenkjandi. Svo var ég á einhverj-
um tímapunkti komin með bjartsýni en gat
loks samið við annan myndlistarmann um að
fá hreinskilnina."
Dyggðimar hafa gengið kaupum og sölum?
„Já það liggur við en ég var mjög ánægð
með að fá hreinskilnina því ég er ekki alveg
sammála því að hún sé endilega svo mikil
dyggð. Mér þótti gott að vinna með hana út
frá því. Heiðarleikinn er háleitur en hrein-
skilnina er hægt að nota á óheiðarlegan hátt.
Fólk segir: „Ég ákvað bara að vera hreinskil-
in við hann“ og svo kemur allur skíturinn."
Hvernig tekur þú á hreinskilninni?
„Verkið mitt er staðsett úti í Öxará. Það er
haus sem vatn rennur í gegnum og sýnir að
allt sem fer inn í hausinn gubbast út um
munninn. Einn kollegi minn er alveg á önd-
verðum meiði við mig. Honum finnst hrein-
skilni vera mikil dyggð og við getum rifist
endalaust um það.“
Tilraun til aö kafa
dýpra
Að sögn Jóns komu hrein-
skilni og heiðarleiki sterkt
út í könnuninni og tengjast
þessum böndum sem íslend-
ingum finnst svo mikilvæg.
„Hreinskilni og heiðar-
leiki eru dyggðir sem tengj-
ast samskiptum. Reglur sem
stjórna því hvernig þú kem-
ur fram við fólkið í kringum
þig. Það er mikilvægt að
hafa slíkar reglur ef fjöl-
skyldu og vinabönd eiga að
virka. Bjartsýni og jákvæðni
tengist líka voninni og teng-
ir því saman gamlar og nýj-
ar dyggðir," segir Jón.
En hvernig líst þeim á
Þingvelli sem sýningarstað?
„Mjög vel,“ segir Hulda.
Þetta er svo mikilvægur
staður fyrir íslendinga og ég
er mjög meðvituð um að
verkið falli vel inn í um-
hverfið. Fólk virðist hafa
tekið þetta mjög alvarlega og
sýningin er auðvitað metn-
aðarfyllri fyrir vikið.“
„Það er líka mikilvægt að
siðferði samfélags okkar sé
inni í umræðunni," bætir
Jón við. „Oft hefur umræð-
an viljað verða á ansi lágu
plani en hér er gerð heiðar-
leg tilraun til þess að kafa
dýpra.“
„Þegar svona fyrirbæri
komast á laggirnar opnar
það líka leiðir að myndlist-
inni,“ segir Hulda. „Fólk fær
þá jafnvel tilefni til að ætla
að það sé einhver hugsun á
bak við hana.“