Dagblaðið Vísir - DV - 18.09.2000, Qupperneq 16

16
Menning__________________
Af góðri rót
Þegar útlendir fagmenn á sviði
myndlistar koma til íslands til
að gera úttektir á myndlistará-
standinu i landinu; ég tek sem
dæmi nýlegt tilskrif í bandaríska
listatimaritinu „Art in Amer-
ica“, nota þeir iðulega sem mæli-
kvarða á það hvort hér sé
gróskumikið myndlistarlíf eða
ekki að hve miklu leyti hérlend
listasöfn, listhús og listamenn
séu sér meðvitandi um það sem
er að gerast í myndlistinni úti í
heimi. Sem sagt, ef við erum að
gera verk sem kallast á við
ensku nýbylgjuna eða sýna verk
eftir sporgöngumenn i þýsku eða
frönsku nýbylgjunni þá erum viö
í góðum málum.
Út af fyrir sig er skiljanlegt að
aðkomumenn skuli taka þennan
pól í hæðina því eins og Goethe
sagði þá komum við einungis
auga á það sem við þekkjum fyr-
ir. Stundum flökrar að mér að
það sé til annar og kannski
marktækari mælikvarði á heil-
brigði myndlistarinnar i land-
inu, nefndega að hve miklu leyti
íslenskum listamönnum tekst að
halda í sameiginlegar rætur okk-
ar og gefa þeim nýtt vægi í nútíð-
inni. Þá á ég m.a. við það hvem-
ig margir SÚM-arar virkjuðu is-
lenskar þjóðsögur og ævintýri,
hvernig Suðurgötumenn unnu
konseptverk upp úr gömlum
þjóðháttum o.s.frv. Þetta eiga að-
komumenn auðvitað erfitt með að skilja - þó
ekki allir, ég vísa til Douwe Jans Bakkers
heitins - og þá verða íslenskir listamenn að
gera upp við sig fyrir hverja þeir eru að
vinna.
Leir og hrosshár
Sjálfsagt mundi aðvífandi skríbent frá
„Parkett“ eða „Kunstforum" afgreiða sýning-
ar þeirra Bryndísar Jónsdóttur og Guðrúnar
Marinósdóttur í Listasafni ASl sem einhvers
konar útkjálkamyndlist. Því fyrir einskæra
tilviljun eru þær báðar uppteknar af gömlum
íslenskum siðum og hefðum sem aukinheldur
hafa ekki flokkast undir sjónmenntir. í efri
sal sýnir Bryndís þríviddarverk úr steinleir,
byggð á íslenskum búfjármörkum, en í gryfju
hefur Guðrún komið fyrir flmm verkum úr
hrosshári sem fléttað er með sömu aðferðum
og notaðar voru til að setja saman muni úr
mannshári. Raunar eru þær aðferðir ekki sér-
íslenskar, en bárust til Vestfjarða fyrir alda-
mótin 1900 með nokkrum íslenskum konum
sem lærðu þær i Danmörku.
Myndlist
Fýrir aldarfjórðungi eða svo gerði Níels
Hafstein bókverk um íslensku fjármörkin.
Bryndís fer allt aðra leið en hann, nefnilega
að breyta tvívíðum mörkunum í þrívíð „ker“,
aðallega, að því er hún segir, vegna þess að
lögun markanna höfðar til hennar sem form.
Vissulega mynda þessi ker hennar mikilúð-
legt safn þarna á gólfinu í ASl og gott ef Bryn-
dísi tekst ekki í mótun þeirra að gefa sitthvað
til kynna um íslenska náttúru, ríki sauðkind-
arinnar. Samt eru þessi verk tæplega jafn
innihaldsrík og/eða margræð í úrvinnslunni
og efniviðurinn, fjármörkin og hlutverk
þeirra í þjóðlíflnu virðist bjóða upp á.
Kannski er það vegna ofuráherslu listakon-
unnar á formið. Alt um það saknaði ég skáld-
skaparlegrar víddar í þeim.
Náttúrlegt og manngert
Sú vídd er hins vegar fyrir hendi í gryfj-
unni niðri, þar sem verk Guðrúnar Marinós-
dóttur dreifa sér um gólf og veggi eins og hita-
beltisplöntur og sjaldgæf skordýr. Samt vaka
ekki neinar slíkar tilvisanir fyrir listakon-
unni sem umbreytir áðumefndri hárvinnu-
hefð út frá forsendum nýsköpunar í textíl,
skartgripagerð og e.t.v. einnig hugmyndum
ýmissa þrívíddarlistamanna sem vinna með
lifrænan efnivið. Er ekki að efa að margir
munu fyrst staðnæmast við þann hagleik sem
birtist í þessum flngerðu verkum; að lita og
flétta hrosshár með þessum hætti er nefnilega
ósegjanlega erfitt og seinlegt. En hagleikurinn
er ekki inntak verkanna, eins og oft gerist í
listiðnaði, heldur einungis hluti af þvi. Lista-
konan ræktar hér garð sem hún hefur gert sér
mitt á milli hins náttúrlega og hins mann-
gerða; það sem vakir fyrir henni er ekki síst
að fá okkur til að skynja með sér það sem ger-
ist á því svæði. I þeirri eftirgrennslan liggur
skáldskapurinn.
Aðalsteinn Ingólfsson
Sýningarnar veröa opnar til 1. október. Listasafn ASÍ
viö Freyjugötu er opiö kl. 14-18 alla daga nema
mán.
Tröllastelpa lögð í einelti
Bjarni Ingvarsson í Lómu
Leikaramir eru liprir og sniöugir og fara meö rullur sínar á
sannfærandi máta.
Það er erfitt að byrja í nýjum skóla
þar sem allir eru öðruvísi en maöur
sjálfur. Og víst þarf minna til en að
böm séu af tröllaættum til þess að þau
passi ekki inn í hópinn - nú á þessum
skelfilegu tímum þegar flottustu
merkjafotin, þykkustu pokémonbunk-
arnir og rafdrifnu hlaupahjólin virðast
ávísanir á virðingu og vinsældir.
Lómagnúpur hefur telpan verið
nefnd af foreldrum sínum, sem bera síst
venjulegri nöfn sjálf - en hún kann bet-
ur við að vera kölluð Lóma.
Hún á erfitt uppdráttar í skólanum og
ákveður að flýja af hólmi, en hittir aðra
sem svipað er ástatt fyrir og það verður
henni til gæfu.
Boðskapur þessa litla verks Guörún-
ar Ásmundsdóttur er að mennirnir eru
misjafnir og öll erum við viðkvæm fyr-
ir einhverju i eigin fari. Sumir eru of stórir,
aðrir of feitir, enn aðrir of litlir og einhverj-
ir jafnvel of mjóir. Og það er leiðinlegt þegar
er gert grín að manni.
I leikritinu um Lómu er boðið upp á tvær
lausnir á þessu vandamáli. Annars vegar þá
sem undirtitillinn vísar til: Að láta sér
standa á sama þó að einhver sé að hlæja að
manni, og hins vegar að muna eftir himna-
föðurnum sem alltaf er viðstaddur og vakir
yfir.
Ég verð að taka ofan fyrir Guðrúnu fyrir
að bjóða fram þessa lausn, því hin síðari ár
hefur Guð verið feimnismál þeim sem skrifa
leikverk fyrir börn. Máske eru það áhrif frá
Myndlist
Disney-fabrikkunni sem hefur mun meiri
áhuga á annars konar fljúgandi eða ósýnileg-
um figúrum en þeirri upprunalegu.
Drepfyndin tröllskessa
Bráðskemmtilegt samband er skapað við
áhorfendur meðan á sýningunni stendur.
Skólabekkurinn, sem stríðnipúkinn situr á,
er nefnilega sá hinn sami og áhorfendur sitja
og þeir geta þvi lagt ýmislegt til málanna.
Innlegg barnanna á frumsýningunni i um-
ræðuna um guð var aðdáunarvert og sýnir að
börn vita margt um hinstu rök tilver-
unnar sem fullorðnir vita ekki.
Leikaramir eru öllum sem sótt hafa
Möguleikhúsið að góðu kunnir: Aino
Freyja Járvelá leikur Lómu, Bjarni
Ingvarsson kemur fram sem góður
kennari og Fiddi feiti og Hrefna Hall-
grímsdóttir er hér í hlutverki hrekkju-
svínsins ínu Rósar og Grálúðu, móður
Lómu. Leikararnir eru allir liprir og
sniðugir og fara með rullur sínar á
ákaflega sannfærandi máta. Sviðs-
myndin er einföld og snjöll og búning-
arnir hreint augnayndi en mesta lofið
hlýtur Hrefna Hallgrímsdóttir fyrir
snögg skipti frá sætri skólastelpu yfir
í hina drepfyndnu tröllskessu Grálúðu
sem er óvægin við mannfólkið en gull
af skessu þegar betur er að gáð.
Söng Lómu verður að smyrja betur,
ef ekki var einungis frumsýningarstressi um
aö kenna, og eitthvað verður að bæta loft-
ræstibúnaðinn í Möguleikhúsinu ef gestir
eiga að halda meðvitund þann klukkutíma
sem sýningin stendur yfir. Annars er sagan
um Lómu verðug afmælissýning og ekki ann-
að hægt en að óska öllum aðstandendum til
hamingju.
Þórunn Hrefna Sigurjónsdóttir
Möguleikhúslö sýnir: Lóma - Mér er alveg sama
þótt einhver sé aö hlæja aö mér eftir Guörúnu Ás-
mundsdóttur. Leikmynd og búningar: Messíana
Tómasdóttir Leikstjóri: Pétur Eggerz.
_______MÁNUDAGUR 18. SEPTEMBER 2000
__________________________DV
Umsjón: Silja Aöalsteinsdóttir
Er pólitík menning?
Á morgun kl.
12.05 heldur Guð-
mundur Hálfdan-
arson sagnfræði-
prófessor fyrir-
lestur í Norræna
húsinu í hádegis-
fundaröð Sagn-
fræðingafélags ís-
lands sem hann
nefnir „Er pólitík
menning?“ Fundurinn er opinn öllu áhuga-
fólki um sögu og menningu.
Hefðbundin stjórnmálasaga, þar sem
sagt var frá áhrifamiklum einstaklingum
(oftast karlkyns) og mikilvægum atburð-
um, féll að mestu úr tísku á 7. og 8. ára-
tugnum þegar félags- og hagsaga urðu ráð-
andi innan sagnfræðinnar. Nú er stjórn-
málasagan aftur orðin vinsæl en þó i nokk-
uð breyttri mynd frá því sem áður var,
nefnilega í líki félags- og menningarsögu. I
fyrirlestrinum mun Guðmundur ræða um
margvíslegar orsakir þessara breytinga.
Athygli skal vakin á að nú eins og á síð-
asta starfsári má lesa fyrirlestra í fundar-
röðinni í Kistunni, vefriti um hugvísindi á
slóðinni: www.hi.is/~mattsam/Kistan. Þar
er einnig að finna skoðanaskipti fyrirles-
ara og fundarmanna.
Verkaskipting
I dag kl. 15 heldur Hans Christian Dany
fyririestur í Listaháskólanum í Laugarnesi
í stofu 002. Dany er myndlistarmaður, rit-
höfundur og útgefandi timaritsins „Stars-
hip“. Fyrirlestur hans nefnist „Division of
Labour" (Verkaskipting). Myndlistarheim-
urinn er enn skipulagður í kerfi sem skipt-
ir starfinu i: hráefni, framleiðslu, dreif-
ingu og neyslu. I fyrirlestrinum verður
rætt um hvers vegna þetta samrýmist ekki
nútímaskilningi á vinnunni og settar fram
hugmyndir um breytingar.
Á miðvikudaginn kl.12.45 heldur Marcia
Celsor fyrirlestur í Listaháskólanum, Skip-
holti 1, stofu 113. Marcia Celson er leirlist-
armaður og hefur ferðast viða, einnig hef-
ur hún hlotið fjölda viðurkenninga fyrir
verk sin. Marcia dvelur um þessar mundir
í Listamiðstöðinni Straumi við Hafnarfjörð
og mun í fyrirlestrinum fjalla um eigin
verk og ferðir sínar um Spán og Uzbekist-
Námskeið
25.-28. sept verður námskeið við Opna
listaháskólann í upplýsingaleit og notkun
e-pósts.
Áherslan verður á nýtingu þessarar
tækni en fræðilegum vangaveltum og út-
skýringum fléttað inn í eftir því sem þörf
krefur. Markmið námskeiðsins er tvíþætt,
að veita tilsögn og þjálfun í upplýsingaöfl-
un á Netinu, og að veita tilsögn og þjálfun
í tölvusamskiptum. Kennari er Jón Hrólfur
Sigurjónsson tónlistarkennari og kennt
verður í tölvuveri Listaháskóla íslands,
Skipholti 1.
2.-5. október verður námskeið á sama
staö í notkun myndvinnsluforritsins Paint-
er sem er hliöstætt Photoshop. Þar verða
notaðir stafrænir pennar, þráðlausir, sem
koma í staö músar og gera allar hreyfingar
léttari og eðlilegri. Lítils háttar verður far-
ið í teiknimyndagerð sem er skemmtilegur
möguleiki í Painter. Námskeiö í Photoshop
er nauðsynlegur undanfari þessa nám-
skeiðs.
Kennari er Höskuldur Harri Gylfason
myndlistarmaður.
Hugur helgaður
Brynjólfi
Hugur
Tímarit um
heimspeki er
komið út hjá
Félagi áhuga-
manna um
heimspeki, 10.
og 11. árgang-
ur i einu hefti.
Þaö er helgað
Brynjólfi
Bjarnasyni, al-
þingismanni,
ráðherra og
áhugamanni
um heimspeki,
í tilefni af aldarafmæli hans árið 1998.
Greinarnar í heftinu eru níu, eftir jafn-
marga höfunda og tengjast allar íslenskri
heimspeki. Meðal höfunda eru Sigríður
Þorgeirsdóttir, Einar Ólafsson og Eyjólfur
Kjalar Emilsson.