Dagblaðið Vísir - DV - 09.09.2002, Qupperneq 15

14
MÁNUDAGUR 9. SEPTEMBER 2002
MÁNUDAGUR 9. SEPTEMBER 2002
27
Útgáfufélag: Útgáfufélagiö DV ehf.
Framkvæmdastjóri: Hjalti Jónsson
Aöalritstjóri: Óli Björn Kárason
Ritstjóri: Sigmundur Ernir Rúnarsson
Aöstoöarritstjóri: Jónas Haraldsson
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiösla, áskrift:
Skaftahlið 24, 105 Rvik, sími: 550 5000
Fax: Auglýsingar: 550 5727 - Ritstjórn: 550 5020 - Aörar deildir: 550 5749
Ritsfjórn: ritstjorn@dv.is - Auglýsingar: auglysingar@dv.is. - Dreifing: dreifing@dv.is
Akureyri: Kaupvangsstræti 1, sími: 462 5000, fax: 462 5001
Setning og umbrot: Útgáfuféiagið DV ehf.
Plötugerð og prentun: Árvakur hf.
DV áskilur sér rétt til aö birta aðsent efni blaösins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiðir ekki viömælendum fyrir viötöl við þá eða tyrir myndbirtingar af þeim.
Biðlisti dœmdra manna
Þegar DV var aö afla
frétta í liðnni viku um ófriö
sem viðgengist hefur í fanga-
húsi lögreglunnar á Akur-
eyri kom fram aö fangahús-
inu hefur stundum veriö lok-
að yfir sumartimann en i ár
hafi það verið hiuti af hag-
ræðingaraðgerðum að full-
nýta fangelsið til að létta á
Litla-Hrauni. Meðal annars
þess vegna hafi vandamálin
skapast enda bjóði fangahúsið á Akureyri ekki upp á lang-
tímavistun. Yfirlögregluþjónninn á Akureyri lýsti þvi svo
að þar væri ekki sú aðstaða sem þyrfti. Bæði væri plássið
lítið og svo ekki möguleikar á námi eða tómstundum sem
hægt er að stunda á Litla-Hrauni.
Heilli deild var sem sagt lokað á Litla-Hrauni yfir sum-
arleyfistímann og sú lokun stendur enn og mun standa
fram til 1. október. Þá fyrst nýtast þau 22 pláss sem eru á
deildinni. Ráðuneytisstjóri i dómsmálaráðuneytinu lýsir
því svo að rangar upplýsingar um fjárhagsstöðu Litla-
Hrauns hafi legið fyrir um áramótin þegar fjárlögin voru
afgreidd. Þar hafi átt sér stað mistök sem menn hafi ekki
komist til botns i. Fangelsið fékk þvi ekki næga fjárveit-
ingu til reksturs þetta ár. Fjórðungur fangelsisins hefur
þvi verið óstarfhæfur. Það hefur bitnað á öðrum fangels-
um eins og dæmið um fangahúsið á Akureyri sýnir.
Þessi mistök bitna þó fyrst og fremst á þeim sem dæmd-
ir hafa verið til fangavistar en lenda á sístækkandi
biðlista, geta ekki tekið út sinn dóm. Fangelsisstjóri segir
biðlistann hafa lengst um helming og að ástandið hafi
ekki verið eins slæmt árum saman. Þegar blaðið fór dýpra
ofan i málið fyrir helgina kom i ljós að riflega eitt hundr-
að manns eru á biðlista Fangelsismálastofnunar, nánast
jafnmargir þeim fóngum sem sitja i fangelsum þessa
stundina. í hópi þeirra sem bíða eru margir sem dæmdir
hafa verið fyrir alvarleg brot.
Ofan á hundrað manna biðröðina bætast um 500 beiðn-
ir sem liggja hjá Fangelsismálastofnun þar sem lögreglu-
embætti landsins óska eftir að stofnunin taki tfl fullnustu
vararefsingar vegna ógreiddra sekta. Það leiðir af sjálfu
sér að engin leið er að sinna slíkum málum fyrr en lausn
finnst á vanda þeirra sem biða refsingar fyrir alvarlegri
brot. Þá ber þess að geta að dómstólar hafa verið í réttar-
hléi. Biðlisti dæmdra manna mun þvi enn lengjast næstu
vikurnar þegar þeir taka til starfa á ný.
Þetta ástand er íslensku samfélagi til vansæmdar. Ráðu-
neytisstjóri dómsmálaráðuneytisins hefur greint frá því
að 10 milljónir kosti að reka þá deild á Litla-Hrauni sem
lokað var vegna mistaka sem gerð voru við fjárlagagerð-
ina. Þótt vissulega verði að gæta aðhalds í rekstri fangelsa
eins og annars staðar i rikisrekstrinum eiga slík mistök
ekki að koma niður á því dæmda fólki sem bíður þess að
afplána dóma. Með þessu er brotið á þessu fólki og fjöl-
skyldum þess enda hlýtur það að vera keppikefli hverjum
manni sem hlýtur dóm að ljúka þvi máli sem fyrst til þess
að komast aftur út i þjóðfélagið. Dómurinn á að vera næg
refsing þótt ekki bætist við bið um langan og óvissan
tima, e.t.v. vinnuskerðing þegar verst á stendur og með-
fylgjandi röskun á fjölskylduhögum.
Fangelsisyfirvöldum ber skylda til að ganga á biðlista
dæmdra manna hið bráðasta. Hafi verið gerð mistök varð-
andi fjárveitingar ber að leiðrétta þau hið snarasta.
Jónas Haraldsson
DV
Skoðun *
Rýrar heimtur í Jóhannesarborg
Heimsþingi Sameinuðu
þjóðanna um sjálfbæra
þróun lauk í sl. viku án
þess að þar væri tekið
með afgerandi hætti á að-
aiorsökum fátæktar hjá
þriðjungi jarðarbúa; skorti
á heilsugæslu, menntun
og aðgangi að auðlindum
jarðar.
Framkvæmdastjóri SÞ, Kofi Ann-
an, hafði lagt upp með 5 aðalatriði í
baráttunni gegn fátækt og fyrir meiri
jöfnuði. Þau voru: aögangur að
hreinu drykkjarvatni, ódýrum og
sjálfbærum orkugjöfum, grunn-
heilsugæslu, auk úrbóta í landbún-
aöi og áherslu á gildi líffræðilegs fjöl-
breytileika fyrir sjálfbæra þróun um-
hverfisins. Allt eru þetta brýn grund-
vallarverkefni og áhyggjuefni að sá
pólitiski vilji sem til þarf til þess að
hrinda þeim í framkvæmd skuli ekki
hafa myndast á ráðstefnunni í Jó-
hannesarborg. Það eru rýrari heimt-
ur en margir áttu von á.
Bandaríkin utan garðs
Um fátt var frekar rætt í fjölmiðl-
um við upphaf fundarins en að
George Bush, forseti Bandaríkjanna,
skyldi ekki sjá ástæðu til þess að
heiðra samkomuna með nærveru
sinni. Fjarvera Bandaríkjaforseta
kom undirritaðri ekki á óvart. í mín-
um huga staðfesti hún orðspor hans
í umhverfismálum og þjónkun hans
við fjölþjóðafyrirtækin, ekki síst
olíurisana sem eru helsti bakhjarl
Bush-fjölskyldunnar í stjórnmál-
um. Bush-feðgamir ganga erinda
olíufyrirtækjanna í tíma og ótíma
og stóðu m.a. í vegi fyrir því að
hægt væri að setja tölusett og
raunhæf markmið um aukna
notkun endumýjanlegra orku-
gjafa í framkvæmdaáætlun Jó-
hannesarborgarráðstefnunnar.
Ábyrgðarleysi stærsta og vold-
ugusta ríkis heims í umhverfis-
málum boðar ekki gott. Bandarík-
in eru lent utan garðs á þessu
sviði eins og fleiri á alþjóðlegum
vettvangi og gera lítið annað en
að þvælast fyrir þeim sem hafa
vilja og áhuga á því aö stuðla aö
sjálfbærri þróun og minnkandi fá-
tækt í heiminum. í Jóhannesar-
borg mátti glöggt heyra að bæði
þingmenn og fulltrúar frjálsra fé-
lagasamtaka í Bandaríkjunum
hafa þungar áhyggjur af stefnu
Bandaríkjastjómar og telja hana
ekki endurspegla vilja almenn-
ings vestra.
Mugabe: Fantur eða hetja?
Annar leiðtogi vakti blendnar
tilfmningar meðal ráðstefnugesta,
í þessu tilviki með nærvera sinni,
en það var Robert Mugabe, forseti
Zimbabwe. Hann fór mikinn í
ræðu sinni, sérstaklega gegn Evr-
ópusambandinu og þeim sem hafa
leyft sér að gagnrýna þjóðnýtingu
jarða í Zimbabwe. Mugabe leiddi
þjóð sína í löngu og grimmilegu
frelsisstríði til sjálfstæðis árið
1980. Forsetinn hefur haft tvo ára-
tugi til þess að móta og fram-
kvæma stefnu um þaö hvemig
eigi að skila landinu aftur til
svarta meirihlutans í landinu.
Það hefur hann ekki gert en hefur
á undanfomum misserum notfært
sér félagsskap fyrrverandi her-
manna í frelsisstríðinu til þess að
ala á sundrungu og óánægju með
aðgerðaleysið. Landnýting og bar-
átta landlausra fyrir auknum rétt-
indum er hápólitískt og mikilvægt
réttlætismál í sunnanveröri Afr-
íku. Langflestir stórlandeigendur
í Zimbabwe eru hvítir bændur
Forsetinn hefur haft tvo áratugi til þess að móta
og framkvœma stefnu um það hvemig eigi að
skila landinu aftur til svarta meirihlutans í
landinu. Það hefur hann ekki gert en hefur á
undanfömum missemm notfœrt sér félagsskap
fyrrverandi hermanna í frelsisstríðinu
til þess að ala á sundmngu og óánœgju
með aðgerðaleysið.
sem hafa alið allan sinn aldur í
landinu. Nú hefur Mugabe fyr-
irskipað þeim að fara af jörð-
um sínum en með þeirri aðgerð
leggur hann landbúnað í
Zimbabwe í rúst og þar með
efnahagslífið. Því landnæði
sem losnað hefur hefur svo ver-
ið deilt út til fjölskyldu, stór-
vina og flokksfélaga forsetans.
En á meðan Mugabe fer sinu
fram blasir hungursneyð við 13
milljónum manna í sunnan-
verðri Afríku og aðgerðir hans
munu án nokkurs vafa einung-
is auka á neyð hins almenna
borgara.
Heilsa og réttindi kvenna
Allt tal um sjálfbæra þróun
og betri umgengni við náttúru-
legar auðlindir hefur holan
hljóm ef ekki fylgja skýr mark-
mið um að tryggja konum að-
gang að heilsugæslu, mæöra-
vernd og grunnmenntun. Nið-
urstaða leiðtoganna um rétt-
indi kvenna var mér og fleiri
mikil vonbrigði. í Afriku sunn-
an Sahara, þar sem finna má
flest fátækustu ríki heims, er
staða kvenna veik og réttindi
þeirra viða fótum troðin. Á
þessum slóðum sjá konur og
stúlkuböm nær algjörlega um
öflun matar, drykkjarvatns og
eldiviðar. Þær þræla sér út frá
sólarapprás til sólseturs við
líkamlegt erfiði. Þar sem
ástandið er hvað verst geta
konur þurft að eyða 40-50
klukkustundum á viku einungis í að
tína saman sprek í eldiviö. Það segir
sig sjálft að við þessar aðstæður
snýst lífið bara um það að lifa af. Að-
gangur að ódýram og endumýjanleg-
um orkugjöfum mundi valda bylting-
arkenndum breytingum á högum og
kjörum þessara kvenna. íslensk
stjómvöld eiga að hafa frumkvæði
að slíkum verkefnum og styðja á all-
an hátt baráttuna fyrir auknum rétt-
indum kvenna. Þróunaraðstoð sem
beint er til kvenna skilar sér nefni-
lega margfalt í betri kjörum kvenn-
anna og barna þeirra.
Minnkandi höfuðstóll
Um það er ekki lengur deilt að iðn-
ríkin hafa nú í tvær aldir gengið á
höfuðstól náttúruauðlinda og jarðar-
gæöa án tillits til þess hluta jarðar-
búa sem býr i þriðja heiminum, svo-
kallaða. Viðhorf Vesturlandabúa til
náttúrunnar og nýtingar hennar,
verslunar og viðskipta, og til sam-
skipta við fátæku ríkin verður að
taka grundvallarbreytingum ef öll
háfleygu orðin sem féllu á Jóhannes-
arborgarráðstefnunni um gildi sjálf-
bærrar þróunar fyrir kjör mannkyns
eiga að hafa einhverja þýðingu fyrir
meirihluta jarðarbúa. Þótt fram-
kvæmdaáætlunin frá Jóhannesar-
borg sé rýrari í roðinu en margur
vonaði dugar ekki að láta deigan
síga. Verkefnin blasa við hvert sem
litiö verður, bæði heima fyrir og er-
lendis og það er skylda okkar sem
einnar ríkustu þjóðar í heimi að
ganga fram með góðu fordæmi í þess-
um efnum.
v
c
Sandkom
sandkorn@dv.is
Hávaði í Framsókn
Vestfirðingar og Suðurnesjamenn gefa lít-
ið fyrir framkomnar hugmyndir um að
Orkubú Vestfjarða og RARIK renni inn í
sameiginlegt orkufyrirtæki með Norðurorku
og höfuðstöðvmn á Akureyri. Er það ekki
síst stór hlutur norðanmanna i sameinuðu
félagi sem vekur andstöðu, sem og flutning-
ur höfuðstöðva OV og RARIK til Akureyrar.
Valgerður Sverrisdóttir, ráðherra orkumála,
fær frekar bágt fyrir málflutning sinn vegna
þessara hugmynda og er sögð ganga erinda
Akureyringa. Suðumesjamenn vilja ekki sleppa RARIK
átakalaust og vilja hluta þess á Reykjanesið,
og þá væntanlega inn í Orkuveitu Suður-
nesja. Vestfirðingar, meö Guðna Jóhannes-
son, framsóknarmann og formann Fjórð-
ungsþings Vestíirðinga, i fararbroddi, vilja
hins vegar ríghalda í OV og óttast fólksfækk-
un ef höfuðstöðvamar verða fluttar norður.
Kristinn H. Gunnarsson, þingflokksformað-
ur Framsóknarflokksins, hefur einnig látið í
ljós nokkum ótta við sameiningarhugmynd-
ir orkufyrirtækjanna. Menn spyrja sig því
hvort þetta mál sé að springa í andlitið á Val-
gerði, með tilheyrandi hávaða innan Fram-
sóknarflokksins ...
Ummæli
Heilmikil krísa sé
komin upp
I sem leikmanni að heil-
mikil krísa sé komin
' ’ *tA upp. Ekki er í sjón-
■ J jj máli frekari stækkun
K Æ lögsögunnar og þar af
leiðandi hefur hlut-
® verk Gæslunnar og
verkefni hennar breyst. Ekki er ég
allt of viss um að allir ráðamenn
þjóðarinnar geri sér grein fyrir
þeirri óravíðáttu sem fólgin er i
efnahagslögsögu okkar íslendinga.
Hvað sem því líður þá er það ijóst að
yfirvöld verða aö setja kraft í að
marka framtíðarstefnu um hlutverk
Landhelgisgæslu íslands. Ég ge'ri
mér grein fyrir að það er ekki hrist
fram úr erminni að sefja kúrsinn í
þessu máli. Þar er aö ýmsu að
hyggja. Öryggissjónarmið vega þungt
auk þess sem gæslu- og eftirlitshlut-
verkið verður ávallt til staðar."
Árni Bjarnason, forseti FFSÍ,! Sjö-
mannablaðinu Víkingí
Skipti sköpum fyrir
launafólk
„Rauðu strikin
héldu og gott betur.
Verðbólgan miðað við
12 mánaða tímabil er
nú 2,8% og flest bendir
til að hún geti lækkað
enn frekar. Ljóst er að
þakka má forystu Al-
þýðusambandsins og stéttarfélaganna
á almenna markaðnum fyrir að það
tókst að snúa af þeirri óheillabraut í
efnahagsmálum sem allt efnahags-
kerfið var fast í. Breytingin hefur
skipt sköpum fyrir launafólk og fyrir-
tæki. Því miður hafa ekki allir sem
geta haft veigamikil áhrif á verðþró-
un, verið tilbúnir í slaginn við verð-
bólguna. Þar hafa nokkur stórfyrir-
tæki skorist úr leik, s.s. Landssíminn.
Það vekur einnig óneitanlega athygli
hvernig Seðlabankinn tregðast við að
lækka vexti en veltir sér nú upp úr
vel heppnaðri peningastefnu og þakk-
ar sér góðan árangur í efnahagsmál-
um. Því miður ber annan skugga á. í
sumar höfum við verið að sjá hækk-
andi atvinnuleysistölur."
Siguröur Bessason á Efling.is
Hálfgert feigðarflan
„Það er mikil áhætta fyrir Ingi-
björgu að fórna öraggum borgar-
stjórastólnum fyrir hæpnar vænting-
ar um að mögulega nái miðjuflokk-
arnir tveir meirihluta. Og jafnvel þó
það heppnaðist er ljóst að meirihlut-
inn yrði tæpur og jaðarþingmenn
meirihlutans alls ekki þægir, sér-
staklega þegar hugsað til Evrópu-
sambandsins. Ekki liggur heldur fyr-
ir hvort friður yrði innan Samfylk-
ingarinnar um þessa yfirtöku. Þessi
innkoma yrði því að öllum líkindum
hálfgert feigðarflan, sem pólitískir
andstæðingar Ingibjargar og Sam-
fylkingarinnar hlakka mikið til að
fýlgjast með. Það eru fleiri flokkar
en maður hugði þar sem hópar fólks
virðast tilbúnir að vaða eld og
brennistein til að kviksetja leiðtoga
sína og vonarneista."
Guömundur Svansson á Deiglan.com
Á að banna skautdans?
Bubbi
Morthens
tónlistarmaður
Kjallari
Ég hef aldrei farið inn á
súlustað hér á iandi né
erlendis. Og ekki haft
löngun til þess.
Þýðir það að hugur mixm og
hjarta séu hrein eins og nýfallinn
snjór? Varla. Ég get skilið þá sem
það gera; fallega formuð konubrjóst
og líkami kveikja í manni, sama
hvað hver segir. Þessi form hafa
heillað menn um aldir og um þau
hafa mörg stórkostlegustu listaverk
heims verið sköpuð.
Gerir það mann að klámhundi að
fara inn á súlustað til þess að horfa
á bera konu dansa? Karlmenn virð-
ast þannig innréttaðir að þetta sé
nokkuö sem þeir séu afskaplega
spenntir fyrir. Sumir fara inn á
þessa staði af einmanaleika, drekka
sitt glas og fara heim, aðrir til þess
að svala hvötinni sem vakir í
myrkri nárans og í þeirri von að
kannski muni eitthvað ske, enn aðr-
ir af forvitni, og svo má lengi telja.
Klám er ekkert nýtt
Ég hef horft á klámmyndir og
viðurkenni fúslega að hafa haft
gaman af. Gerir það mig að verri
manni og kvenhatara eins og sum-
ir vilja trúa? Klám hefur alltaf ver-
ið til og mun verða svo lengi sem
karlar og konur byggja jörðina.
Skreytingar frá tímum Fomgrikkja
þekkja flestir þar sem fólk í ótrúleg-
ustu stellingum er sýnt á vösum
vera að gera það. Menn geta skoöað
þetta án þess að verða stimplaðir
perrar á söfnum og í bókum, og
þetta kalla flestir list. í Pompei má
líta heilu veggina skreytta
mósaíkmyndum af fólki í samfór-
um.
Nú er búið að banna einkadans
fyrir norðan og í Reykjavík. Var
það gert vegna þess að hér séu
þrælabúðir, útibú fyrir eistnesku
mafiuna? Vegna þess að hér séu
fómarlömb hvítrar þrælasölu? Ef
svo er og sannað þykir þá er sjálf-
sagt að koma i veg fyrir það og lög-
sækja þá aðila sem stuðla að því
með því að taka á móti stúlkunum.
Ef vændi er stundað á þessum stöð-
um og menn hafa verið gripnir við
að kaupa sér drátt, eða ef menn
hafa veriö staðnir að dópsölu á
þessum stöðum, þá skil ég málið.
Lokum pleisinu. En hvers vegna
mega ekki einn maður og ein
stúlka vera saman í herbergi þar
sem hún dansar á sinn hátt og
hann borgar fyrir það? Það er
þeirra mál'og ekki get ég séð neitt
hræðilegt við það - helst það sé dá-
lítið pínlegt fyrir bæði.
Óréttlætanlegt bann
Ef það reynist rétt að hellingur af
stelpum líti á þetta sem pottþétta
En hvers vegna mega ekki einn maður og ein stúlka vera saman í herbergi þar
sem hún dansar á sinn hátt og hann borgar fyrir það? Það er þeirra mál og ekki
get ég séð neitt hrœðilegt við það - helst það sé dálítið pínlegt fyrir bœði.
tekjulind, að þær dansi af fúsum og
frjálsum vilja, að sumar hafi gaman
af þessari vinnu sinni og að þær
finni fyrir valdi sínu yfir mönnum
sem koma á staðinn til þess að láta
kreditkortin svitna, þá hvað með
það? Sumir virðast þó eiga erfitt
með að kyngja því. Alltaf verður til
fólk sem vill hafa vit fyrir öðrum.
Ef til eru konur sem velja sér
þessa leið til tekjuöflunar eigum
við ekki að banna þeim það. Okkur
kemur þetta i raun ekkert við. Og
ef menn vilja svala óram sínum
með því að horfa á þær dansa þá er
það þeirra mál. Meðan engin sönn-
un liggur fyrir um að eitthvað ólög-
legt sé á sveimi á þessum stöðum
þá getum við ekkert gert. Ég hef
aldrei verið hrifinn af því að þessir
staðir væra í miðborginni en það
er allt annað mál. Þó að einhverj-
um konum og körlum sé misboðið
með því að þessir staðir séu til og
sjái fyrir sér samfarir fyrir borgun
í hverju horni þá réttlætir þaö ekki
bannið á skautdansi.