Dagblaðið Vísir - DV - 04.10.2003, Page 28

28 DVHELCARBLAÐ LAUQARDAGUR 4. OKTÓBER 2003
Þórgunnur Snædal er doktor í norræn-
um fræðum og hefur sérstaklega kynnt
sér rúnir. Hún kom til íslands í það sem
hún taldi verða stutta heimsókn en hef-
ur fundið fjársjóð á sviði rúnarannsókna
í íslenskum handritum.
Þórgunnur Snædal er doktor í norrænum
fræðum, sérfræðingur í rúnum og starfar að
rannsóknum á þeim hjá stofnun þjóðminja-
varðar í Svíþjóð en Þórgunnur ílentist þar í
landi eftir framhaldsnám. Hún situr um þess-
ar mundir á handritadeild Landsbókasafns-
ins, skoðar rúnir í handritum og hefur eigin-
lega fundið fjársjóð því að mun meira leynist
af rúnum í slíkum handritum en áður var vit-
að um. Þetta varpar nýju ljósi á stöðu rúna-
leturs í íslensku samfélagi fýrri alda'og verður
talið merkilegt framlag til rúnarannsókna í
heiminum.
DV hitti Þórgunni á Landsbókasafninu og
spurði hana fyrst hvenær blómatími rúnanna
hefði staðið.
„Það má segja að þær hafi blómstrað frá
upphafi víkingaaldar og allt fram til 1400 á
öllum Norðurlöndunum en farið hnignandi
upp frá því. Þær lifðu þó áfram á einangruð-
um stöðum, voru t.d. í notkun á Gotlandi
meða! bænda fram yfir 1600 og það sama má
segja um ísland," segir Þórgunnur sem skrif-
aði doktorsritgerð sína um gotlenskar
rúnaristur.
Lifðu lengur á íslandi
- Lifðu rúnir lengur á fslandi en annars
staðar?
„Þegar ég hóf þetta verkefni sem ég nú vinn
að ætlaði ég einkum að skoða rúnir frá mið-
öldum og þaðan af eldri í handritum en síðan
áttaði ég mig á því, þegar ég fór að skoða það
sem hér er til, hvað þær lifðu lengi og voru
mikið notaðar. Hér á fslandi virðast rúnir
hafa verið í notkun nánast fram á okkar daga.
Til dæmis sker maður í Skagafirði heilt vers á
rúmfjöl árið 1875.
Ég hélt fyrst að menn hefðu haft forskrift úr
bókum en rúnaletrið er breytilegt eftir héruð-
um á íslandi sem sýnir að það hefur ekki ver-
ið svo heldur hefur þekking á rúnaletri lifað
með þjóðinni fram á 20. öld. Þetta kom mér
mjög á óvart."
- Sem dæmi um rúnaþekkingu meðal al-
mennings tekur Þórgunnur Paradísarhelli
undir Eyjafjöllum sem þekktur er úr róman-
tískri sögu Jóns Trausta um Önnu á Borg en í
sögunni leynist Hjalti, ástmaður hennar, í
hellinum. Paradísarhellir er vinsæll við-
komustaður ferðamanna og þar finnast
margar rúnaristur sem Þórgunnur hefur
skoðað og aldursgreint. Þar má meðal annars
finna fangamark Steinmóðs Bárðarsonar,
ábóta í Viðey, og nöfn margra fleiri sem stað-
festa útbreidda þekkingu á rúnum. Stein-
móður var uppi á 15. öld og kom í hellinn
1451.
„Þarna hafa menn setið og rispað nöfn sín
í bergið og hafa ekki haft neina forskrift.
Steinmóður var í embættiserindum á þess-
um slóðum sem umboðsmaður biskups og
kann að hafa farið í hellinn í skemmtiferð en
aðrir hafa kannski notað hann sem sæluhús.
Ég ’er eldd viss um að það hafi verið mjög
eifitt að komast í hann fýrir þá sem eru vanir
að ferðast."
Bónorð á keflinu
- Þórgunnur hefúr ferðast víða um land og
IFÓTSPOR FEÐRANNA: Þórgunnur Snædal er doktor í rúnaristum og starfar í Svíþjóð. Hún situr nú á Landsbókasafni og kannar rúnir í íslenskum handritum og segist hafa
fundið þar fjársjóði. Þórgunnur hefur lengi átt sér þann draum að starfa við fræðimennsku á Islandi eins og forfeður hennar. DV-mynd Teitur
'

i
am