Helgarblaðið - 30.04.1992, Side 10

Helgarblaðið - 30.04.1992, Side 10
Helgar 10 blaðið Þetta er engin þjóðarsátt Útgefandi: Fjörðurinn sf. Framkvæmdastjóm og hönnun: Sævar Guðbjömsson. Ritstjórar og ábyrgðarmenn: Ámi Þór Sigurðsson, Sigurður A. Friðþjófsson. Fréttastjóri: Guðmundur Rúnar Heiðarsson. Ljósmyndari: Kristinn Ingvarsson. Prófarkalesari: Hildur Finnsdóttir. Umbrot: Silja Ástþórsdóttir. Auglýsingar: Svanheiður Ingimundardóttir, Unnur Ágústsdóttir. Dreifing: Sveinþór Þórarinsson. Heimilisfang: Síðumúli 37,108 Reykjavík. Sími á ritstjóm og afgreiðslu: 681333. Myndriti: 681935 Auglýsingasími: 681310 og 681331. Prentun: Oddi hf. Áskriftarverð á mánuði 700 kr. Verkalýðshreyfingin á í vanda nú þegar launafólk sameinast enn einu sinni í kröf- um um bætt lífskjör og meiri jöfnuð í sairt félaginu á alþjóðadegi verkafólks, 1. maí. Forysta hreyfingarinnar hefur í farteskinu miðlunartillögu frá ríkissáttasemjara sem allir eru óánægðir með. Samt er mælst til þess að tillagan verði samþykkt, því meira verði ekki sótt í stöðunni eins og hún er í dag. Talsmenn ríkisstjómarinnar reyna að halda því fram að með þessu sé við haldið þjóðarsáttinni sem náðist í tíð síðustu ríkis- stjómar. Það er rangt. Það verður aldrei þjóðarsátt um þessa tillögu þótt hún verði samþykkt. Ögmundur Jónasson, formaður BSRB, hefur sagt að niðurstaðan úr þess- um viðræðum sé í engu samræmi við það sem fólk telji réttmætt. Hinsvegar sé launafólk ekki tilbúið að íylgja kröfum sínum eftir og því sé þetta eina færa Ieiðin. Og Ásmundur Stefánsson, forseti ASÍ, segir að niðurstaðan sem nú liggi fyrir sé ekki sú sem þau hefðu kosið, en miðað við aðstæður sé skynsamlegri kostur að sam- þykkja tillöguna en að fella hana. Vissulega eru jákvæðir punktar í miðl- unartillögunni. Þaðá einkum við um lág- launabætumar. Með þeim tekst að veija kaupmátt þeirra lægst launuðu. Þeir sem hafa miðlungstekjur bera hinsvegar lítið úr býtum og sumir minna en ekki neitt - og hefur þó þegar verið vegið grimmt að kaupmætti þeirra með ýmsurn aðgerðum rikissljómarinnar. Vart verður sagt um yfirlýsingu ríkis- stjómarinnar, sem fylgir miðlunartillög- unni, að þar sé stórmannlega boðið. Þar ber mest á loforðum um að þessi og hin réttindi launafólks verði ekki skert á samn- ingstímanum og að vextir í félagslega hús- næðiskerfinu verði ekki hækkaðir. Þá er hámarksgreiðsla fyrir læknisþjónustu vegna bama lækkuð um helming auk þess sem böm yngri en 6 ára fá ókeypis þjón- ustu hjá læknum. Einnig tókst að fá ríkis- stjómina til að hætta, í bili að minnsta kosti, við gjaldtöku vegna hjálpartækja til sjúkra. Þá lofar ríkisstjómin að takmarka niðurskurð í heilbrigðiskerfmu þannig að ekki komi til lokunar öldrunardeilda og að bamageðdeild Landspítalans verði áfram starffækt. Hins vegar er óljóst hvort því verður mætt með ffekari niðurskurði ann- ars staðar í heilbrigðisgeiranum. Það að semja þurfi við ríkisvaldið um svo sjálf- sagða hluti sýnir vel mnræti þeirra sem sitja við stjómvölinn. Samtök launafólks og atvinnurekenda þrýstu mjög á ríkisstjómina að horfast í augu við það alvarlega ástand sem hefur verið að skapast á vinnumarkaðinum; fjöldaatvinnuleysi sem ekki hefur þekkst hér á landi í áratugi, atvinnuleysi sem má rekja beint til aðgerðaleysis stjómvalda í efnahags- og atvinnumálum og þeirrar vaxtastefnu sem ríkisstjómin hefur stuðlað að. Þótt vaxtalækkun núna sé vissulega seint á ferð ber að fagna henni. Hún mun þó tæpast bjarga þeim heimilum og fyrir- tækjum sem þegar em komin á vonarvöl vegna vaxtaokurs undanfarinna missera. Rikisstjómin segist einnig tilbúin að stofna samstarfsnefnd um atvinnumálin, en færir ekki ffam neinar afgerandi tillögur um úrbætur. Hvort þar ræður viljaleysi eða hugmyndaþurrð skal ekki lagt mat á hér. Ástandið er alvarlegt og ríkisstjómin kýs að sitja áffam hjá. Málamiðlunartillagan er rýr uppskera eftir 8 mánaða samningsþóf. Það er enginn ánægður með þessa niðurstöðu og því ffá- leitt að tala um þjóðarsátt. Það er líka ljóst að verkalýðshreyfingin verður að horfa í eigin barm og leita nýrra sóknarfæra. Launamunur hefúr aukist mik- ið í þjóðfélaginu og sú þróun breytist ekki þótt þessi miðlunartillaga verði að samn- ingi. -Sáf Forspil að EB-aðild Laugardaginn 2. maí mimu utanríkisráðherrar EB- og EFTA- landanna staðfesta samning um evrópskt efna- hagssvæði fyrir hönd ríkis- stjóma sinna. Þá eiga þjóð- þingin og EB-þingið eftir að segja siðasta orðið. Svo virð- ist sem áformað sé að keyra samninginn í gegnum þingin með hraði. Sumir virðast jafiivel halda að nóg sé fyrir Alþingi að hafa 6 viícur tíl að fara í gegnum samninginn og það sem honum fylgir. Al- þingismönnum hefur enn vart geiist tími til að lesa samninginn yfir, hvað þá þær tugþúsundir blaðsíðna sem honum fylgja, en þær híifa enn ekki nema að hluta tíl verið þýddar á íslensku. Ef samkomulag um EES verður staðfesl mun það leiða til mikilla þjóðfélagsbreytinga hér á landi. Það ætti því að vera sjálfsagt mál að spyrja þjóðina að því í allsherjar at- kvæðagreiðslu hvort hún vilji taka þetta stóra og örlagaríka skrcf, og áður verður að fara fram hlutlæg kynning á innihaldi samningsins og ítarleg athugun á því hvað sam- þykkt hans hefði í för með sér. I því sambandi vcrður m.a. að ganga úr skugga um það á vegum Aiþingis, hvort samningurinn samrýmist nú- verandi stjómskipan og stjómarskrá. EB hefur fögl og hagldir Nú em komin ákvæði inn í samn- inginn um að túlkun EB- dómstóls- ins á EES-reglum séu bindandi fyrir dómstóla EFTA- ríkjanna. Þannig er ótvírætt að Hæstiréttur íslands á ekki að vera æðsta dómstig í EES- málum ef lcitað er til EB-dómstóIs- ins. Ekki hefur samningurinn batnað eftir þriðju og síðustu atrennu. Enn er það EB sem hefur tögl og hagld- ir. Okkur er gert að gleypa í einu lagi allan lagagrunn EB í efnahags- og atvinnumálum sem bandalagið hefur verið að bræða saman í yfir 30 ár og er fyrst og fremst miðaður við iðnríkin og stórfyrirtækin sem þar eruráöandi. Á evrópsku efnahagssvæði má ekki mismuna fólki eftir þjóðemi að því er varðar„frelsin íjögur“. Allir hafa sama rétt til að ljárfesta á öllu svæðinu, ákvæði um eignarhald ís- lendinga og forgang í fyrirtækjum hérlendis verður úr sögunni nema að því er varðar vciðar og frum- vinnslu. Ekki má lcngur láta íslend- inga ganga fyrir um vinnu á lslandi eða Dani í Danmörku. I stuttu máli sagt: landamæri verða afnumin milli landanna 19 að því er frelsin fjögur varðar. Lagasetningarvald úr landi Möguleikar Alþingis til sjálf- stæðrar lagasetningar í einhverju scm máli skiptir á sviði cfnahags- og atvinnumála vcrða nánast fyrir bí. Við gelum að vísu sett fram C frómar óskir en valdiö verður óskor- að Evrópubandalagsins. Líklcgt er að í fiestum tilvikutn sjái EFTA- löndin sér ekki annað fært en að samþykkja það scm EB ákveður þótt látið sé að því liggja að um citt- hvert val sé að ræða. Þá liggur það nú ákveðið fyrir í samningnum að þar sem EES- reglur og landslög greinir á skuli EES-reglumar gilda. Ollu skýrara getur yfirþjóðlcgt eðli þessa samnings varla verið. Einn afsamningamönnum EB í viðræðunum um EES, Van Der Pas, kynnti samninginn fyrir utanríkis- málanefnd EB-þingsins og sagði þá m.a.: „Það er mikilvægt að gleyma því ekki að EES mun gera lög ÞaSb ætti ab vera sjólfsagt ab spyrja bjóbina ai því nvort hún vill EES- samninginn eba ekki, segir Kristin Einarsdóttir, en formenn stjórnarflokkanna telja enga óstæóu til þess, nema sérfræóingar þeirra telji samninginn brjóta i bóga vi& stjórnarskróna. bandalagsins að sínum og hefur ekki neinn rétt til að hafa frum- kvæði né heldur getur það sjálft komið með ti!lögur.“ Þessi fulltrúi EB fullvissaði einn- ig þingnefndina um það að EFTA- löndin yrðu aðeins „súkkulaðiklein- ur“ á evrópska efnahagssvæðinu þcgar um nýja lagasetningu væri að ræða. „Það var mikilvægt að lála EFTA-ríkin halda að þau væru þátt- takendur. Augljóslega cr mjög erfitt fyrir EFTA-land að standa frarnmi fyrir gcrðum hlut, og um þelta atriði var deilt allan tímann í viðræðun- um.“ Síðan lýsir hann þeim fram- gangsmáta sem samþykktur hafi verið cn hann miði við að EFTA fái að vera með í spilinu en hafi þó engin áhrif. Niðurfelling á tollum Hér á landi hcfur mest verið gert úr því að með EES-samningi fáist um 90% tollfrelsi fyrir sjávarafurðir frá íslandi í Evrópubandalaginu. Eg ætla ekki að gera lítið úr þýðingu þessa en þessi tollalækkun er allt of dýru verði keypt, þar eð sjálfstæði íslensku þjóðarinnar er í húfi. Við vcrðum líka að muna að við höfum nú samning við EB sem tryggir okkur tollfrelsi á tæplega 70% af sjávarafurðum okkar inn á EB- markað. íslendingar hætta auðvitað ekki að selja fisk til Evrópu þó að evrópska efnahagssvæðið verði ekki að veruicika. Vert er að hafa í huga að samningurinn tryggir ekki toll- frclsi fyrir nýjar fiskafurðir. heldur þarf þá að sctjast enn á ný að samn- ingaborði með EB um tollaívilnanir. Fullvíst ntá telja að EB vilji fá cnn frekari veiðiheimildir í stað slíkra tollaívilnana. í fféttum fyrir skömmu kom fram að íslensk skip hefðu veitt nokkurt magn af búra, fisktegund sem hefur verið okkur lítt kunn til þessa. Hátt verð fékkst fyrir þennan fisk. Fleiri tegundir sem nú eru vannýttar gætu vel orðið stærri hluti af afianum áð- ur en langt um líður. Og það fylgir böggull skammrifi á fieiri sviðum. Ekki er enn lokið gcrð tvíhliða samnings um sjávarút- vegsmál milli Islands og EB, sem utanríkisráðherra sagði á Alþingi fyrr í vetur að yrði að vera tilbúinn áður en EES- samningur yrðu und- irritaður. Evrópubandalagið setur það skil- yrði fyrir staðfestingu EES- samn- ingsins í heild af sinni hálfu, að bandalaginu verði tryggður veiði- réttur á 3000 tonnum af karfa innan íslenskrar lögsögu. Jafnframt hafa íslensk stjómvöld fallist á að endur- skoða áður afmörkuð veiðisvæði, ef EB-skipum tekst ekki að ná þar þessum afia meöð hagkvæmum hætti. Þannig er búið að hleypa tog- urum EB inn í fiskveiðilögsöguna og er næsta víst að þeir munu sækja á um enn frekari veiðiheimildir, þegar fram líða stundir. Sérstakt „þróunarákvæði" er í samningnum, sem gerir ráð fyrir endurskoðun á 2ja ára fresti. Menn ættu líka að muna hvemig Spánverjar og Portú- galir hafa hagað sér. M.a. hafa fiski- menn á Nýfundnalandi nú nýverið kallað þá sjóræningja eflir fram- göngu þeirra skammt utan kanad- ískrar lögsögu. Stöndum á eigin fótum Það fer lítið fyrir þeim mörgu fyr- irvömm sem talað var um í upphafi samningaviðræðna að settir yrðu af íslands hálfu.; Þannig hefur miklu verið fómað fyrir þennan samning um evrópskt efnahagssvæði, sem allir nema íslenskir ráðamenn viður- kenna að aðeins er stundarfyrirbæri og stökkpallur inn í sjálft Evrópu- bandalagið. íslendingar eiga að hverfa ffá þeirri hugmynd að bindast Evrópu- bandalaginu með samningum um evrópskt efnahagssvæði sem aðeins felur í sér stórt skref inn í Evrópu- stórveldið. Við eigum að einbeita okkur að því að standa á eigin fót- um og leitast við að ná sem bestum tengslum við umheiminn, þar á meðal við alla Evrópu. Við verðum sjálf að leysa okkar vandamál í at- vinnu- og efnahagsmálum, það gerir enginn annar fyrir okkur. Í EB er at- vinnuleysi miklu meira að meðaltali en hér á landi. Menn þurfa því ekki að láta sér detta í hug að aðild að EES sé lausn á þeim vanda í at- vinnumálum sem nú er við að etja hér á landi. Það er helber blekking að halda að svo sé. Meginatriðið er að við göngum til samninga við aðrar þjóðir með fúllri reisn og á okkar eigin forsendum í stað þess að láta aðra stjóma ferð- inni. Samvinnu ríkja og samskipti á að byggja á viðurkenningu og virðingu á sjálfstæði þjóðríkja. Ég er ekki trúuð á að Evrópubandalagið með sinni miklu miðstýringu og ólýð- ræðislegu uppbyggingu sé það framtíðarríki sem margir virðast halda. Við Islendingar eigum að standa utaii þess til frambúðar og átta okkur jafnframt á því að evr- ópska efnahagssvæðið er ekkert annað en stutt forspil að EB- aðild. Fimmtudagurinn 30. apríl

x

Helgarblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Helgarblaðið
https://timarit.is/publication/259

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.