Dagblaðið - 08.09.1975, Qupperneq 6

6
MMBUWB
frfálst, úháð daghlað
(Jtgefandi: Dagblaöið hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfuiltrúi: Haukur Helgason
tþróttir: Ilallur Simonarson
Hönnun: Jóhannes Reykdal
Blaöamenn: Asgeir Tómasson, Bolli Héöinsson, Bragi Sigurösson,
Hallur Hallsson, óniar Valdimarsson, Siguröur Hreiöar.
Handrit: Asgrimur Pálsson, Inga Guömannsdóttir, Marla ólafs-
dóttir.
Ljósmyndir: Bjarnleifur Bjarnleifsson, Björgvin Pálsson
Gjaldkeri: Þráinn Þorleifsson
Auglýsingastjóri: Asgeir Hannes Eiriksson
Dreifingarstjóri: Már E.M. Halldórsson
Askriftargjald 800 kr. á mánuöi innanlands.
i lausasölu 40 kr. eintakið. Blaöaprent hf.
Loksins — til hvers?
,'^NAS
K'-ISTJÁNSSON
„Loksins”, segja sumir,
þegar sagt er frá útkomu nýs
dagblaðs á íslandi. En aðrir
spyrja: ,,Til hvers?”
Hvað tákna yfirlýsingar
aðstandenda Dagblaðsins um,
að það eigi að vera frjálst og
óháð dagblað? Margir efast
um, að þetta geti verið satt i
landi, þar sem blaðamennska og flokkapólitik
hafa frá upphafi verið i nánum tengslum.
Okkar svar við efasemdunum getur ekki verið
annað en að biðja þjóðina um að fylgjast vel með
Dagblaðinu frá upphafi og kveða upp dóm sinn i
ljósi reynslunnar.
Við erum að leggja upp i risavaxið ævintýri,
sem við teljum, að lánist þvi aðeins, að Dagblaðið
verði frjálst og óháð stjórnmálaflokkum og hags-
munaöflum.
Þótt fyrsta tölublaðið sé ekki enn komið út,
þegar þetta er ritað, hafa þúsundir manna gerzt
áskrifendur Dagblaðsins að eigin frumkvæði.
Simalinur blaðsins hafa af þessum sökum verið
rauðglóandi i heila viku.
Við vissum, að þörf var fyrir frjálst og óháð
dagblað á Islandi, þrátt fyrir slæma afkomu
margra þeirra blaða, sem fyrir eru. En okkur
datt ekki i hug, að fyrstu undirtektir yrðu jafn
stórfenglegar og áskrifendastraumurinn hefur
sýnt.
Við vonum, að þessi bylgja brotni ekki. Við
vonum, að almenningur taki okkur vel, sýni
okkur nokkra biðlund, þegar okkur mistekst, og
gefi okkur tækifæri til að eflast nægilega til að
standa undir fyrirheitum okkar.
Flestum mun i fyrstu þykja Dagblaðið minna á
Visi. Það er eðlilegt, þvi að þorri ritstjórnarinnar
er kominn beint af Visi yfir á Dagblaðið. Við
munum i fyrstu að ýmsu leyti móta Dagblaðið
með svipuðum hætti og við mótuðum Visi fram á
þetta sumar. Ritstjórn Dagblaðsins er að okkar
mati eðlilegt framhald af ritstjórn Visis.
En við teljum, að kringumstæður okkar séu
betri en áður, þannig að við höfum nú tækifæri til
að þróa blaðið okkar og ykkar i átt til frjáls og
óháðs dagblaðs, dagblaðs nútimans. Við höfum
aðstöðu til að gefa út ábyrgt og skemmtilegt blað,
heiðarlegt og fjörugt blað, og ætlum að spreyta
okkur á þvi.
Margar hindranir hafa verið lagðar i braut
okkar. Við höfum verið eltir með lögbönnum og
hótunum um lögbönn. Margir hafa orðið fyrir
persónulegu ónæði vegna stuðnings og aðstoðar
við okkur. Prentsmiðjan hefur verið kúguð til að
láta okkur hafa fremur óhentugan prentunar-
tima. Og útkoma Dagblaðsins hefur tafizt viku
vegna þessara hindrana.
En margar þessara hindrana eru nú að baki.
Dagblaðið er komið út, reiðubúið að mæta
örlögum sinum, sjálfum dómi islenzkra blaðales-
enda. Þvi verður unnt að svara smám saman
spurningunni ,,til hvers?” og reyna að uppfylla
óskir þeirra, sem segja „loksins”.
Dagblaöiö. Mánudagur 8. september 1975.
ÁRSAFMÆLI RÍKIS-
STJÓRNARINNAR
Núverandi rikisstjórn Islands
átti eins árs afmæli fyrir nokkru
og er þá ekki óeðlilegt að
skyggnzt sé um öxl, þvi að þetta
eru mikil timamót i ævi einnar
rikisstjórnar. Þá má nokkuð
ráöa i það hvernig hún hefur
haldið á málum og hver örlög
hennar verða.
Eins og menn rekur minni til,
gerðu sjálfstæðismenn látlausa
hrið að vinstri stjórninni sálugu
fyrir gegndarlaust sukk og ráð-
deildarleysi i fjármálum. Fjár-
lög væru allt of há, sem leiddi til
skefjalausrar skattpiningar
þegnanna og óðaverðbólgu.
Fluttu sjálfstæðismenn mál sitt
af svo miklum sannfæringar-
krafti, að maður gekk undir
manns hönd á Alþingi til að
særa rikisstjórnina holundar-
sári og telja hana óalandi og ó-
ferjandi. Og Morgunblaðið átti
sinar fegurstu stundir, eins og
Churchill gamli hefði komizt að
orði.
Enginn vafi er, að vinstri
stjórnin fór of geyst I sakirnar
og ætlaði að gera of mikið á of
skömmum tima, enda varð það
undirrótin að falli hennar.
En nú skyldi Sjálfstæðisflokk-
urinn lækna meinin. Sólin skyldi
aftur taka að skina. Og nú á af-
mælinu er vert að minnast af-
rekanna.
Geir Hallgrimsson lét þau orð
falla, þegar afmælisbarnið
fæddist, að verðbólgan yrði á
siöari hluti þessa árs aðeins
um 15—20% eða þar um bil.
Þetta væri meginst^fna stjórn-
arinnar i efnahagsmálum og til
þess að ná þvi marki yrðu gerð-
ar margvislegar ráðstafanir,
sem kæmu fyrr en siðar i ljós.
Og nú tala verkin. Tilkynnt
hefur verið, að verðbólgan á
rikisstjórnarárinu sé 54.5%, eða
meiri en nokkru sinni fyrr i sögu
þjóðarinnar á jafnskömmum
tima. Og ráðstafanir rikis-
stjórnarinnar hafa tryggt þessa
þróun. Hún hófst með þvi að
fjárlögin hækkuðu um 50% eða
meira en nokkru sinni fyrr i
sögu þjóðarinnar. Skattabyrði
þegnanna til rikis og sveitarfé-
laga er nú hærri en nokkru sinni
i sögu þjóðarinnar. Er talið að
hún nemi i ár um hvorki meira
né minna en 34.5% þjóöaríram-
leiðslunnar. Og til þess að gull-
tryggja óðaveröbólguna var
lagður á sérstakur vöruskattur,
sem nemur um 21% til neytenda
á þriöjung af innfluttum vörum.
Niðurskurðurinn margumtalaði
á fjárlögum varð svo óveruleg-
ur, að hann skipti litlu máli.
Kjallarinn
Bjarni Guðnason
Aldrei hefur stefna i efna-
hagsmálum mistekizt jafn-
hrapallega og hjá núverandi
rikisstjórn og aldrei hefur einn
flokkur brugðizt kjósendum sin-
um i jafnmörgum stórmálum á
jafnskömmum tima og Sjálf-
stæðisflokkurinn. Nú hefur
Morgunblaðið hægt um sig.
Lætur sér nægja að tala um
þann stórfellda árangur að
tryggja mönnum atvinnu. Ja,
nú er lágt risið. Hvar eru svall-
veizlurnar? Hvar sóunin? Hvar
skattpiningin?
En hið alvarlegasta er það,
hversu dimmt er framundan. A
almenningi dynja látlausar
verðhækkanir, sem eru að meg-
instofni innlendar að uppruna,
sem hljóta að leiða til spreng-
ingar á launamarkaðinum með
þeim afleiðingum, sem öllum
ættu að vera ljósar. Auðvitað
eru vissir hópar, sem hafa verið
óbilgjarnir i kaupkröfum, svo
sem flugmenn, læknar og upp-
mælingaaðallinn, en hinn al-
menni launþegi hefur verið
mjög hógvær. Verðbólgan staf-
ar ekki af of háum launum hins
almenna manns, heldur af þvi
að rikisstjórnin virðist hafa
sleppt fram af sér beizlinu i
eyðslusemi (gott dæmi eru flug-
vélakaupin hjá Landhelgisgæzl-
unni). Og þess vegna þarf að
finna nýjar og nýjar tekjuleiðir
fyrir rlkissjóð, sem leiðir aftur-
til skattpiningar og verðbólgu.
Vitur maður hefur sagt mér, að
með sama framhaldi muni ein
karamella kosta eina milljón is-
lenzkra króna árið 2000!
Og nú er svo komið að geysi-
lega hugkvæmni þarf til að
finna nýja tekjustofna. Við skul-
um vera guði almáttugum
þakklátir fyrir, að ekki er unnt
að skattleggja lifsloftið, sem við
drögum að okkur né blessað sól-
skinið. En ekki stæði á rikis-
stjórninni að gera það, ef að lík-
um lætur.
Þjóðfélagið er að komast i
upplausn. Hnefarétturinn ræður
rikjum. Ráðamenn þjóðarinnar
eru svo linir, að þeir þora ekki
að standa gegn óbilgjörnum
kröfum hagsmunahópa. Stjórn-
vizkan er fólgin i þvi að gefa eft-
ir, slá af. Gera hið ranga til að
kaupa sér frið um stundarsakir.
1 rauninni er svo komið, að okk-
ur vantar hvorki hægri né
vinstri menn, heldur heiðarlega
og réttsýna menn, sem þora að
gera það, sem þeir vita réttast.
Ekki eru þetta fögur orð um
rikisstjórnina, en þetta veit ég
sannast og réttast. Nú glimir
hún við útfærslu fiskveiðilög-
sögunnar i 200 milur og megi
gæfan vera henni hliðholl. En
mest er þó um vert að tryggja
að fullu 50 milurnar og veita þar
engar undanþágur (nema Fær-
eyingum) og skiptir þá minna
þótt 200 milurnar verði að veru-
leika árinu fyrr eða síðar.
önnur mál rikisstjórnarinnar
verða ekki gerð hér að umtals-
efni, enda eru þau átaka/ninni
og skipta ekki sköpum fyrir
hana.
Óvist er, hvort rikisstjórnin
getur haldið upp á tveggja ára
afmæli sitt með óbreyttum
vinnubrögðum i efnahagsmál-
um, þvi að hún þorir ekki að
stjórna.
f ' '
Hvert ber oð stefna?
,,Af hverju stækka bændur
ekki búin?” „Það á að afnema
kotbúskap á tslandi.” „Við
þurfum ekki nema 800 bændur
til að framleiða alla þá mjólk og
kjöt sem við þörfnumst.”
Eitthvað svipað þessu heyrist
sifellt. Það eru ekki eingöngu
bæjarbúar eða fólk, sem litla
þekkingu hefur á landbúnaði,
sem spyr þannig eða er með
áþekkar fullyrðingar.
Ég óttast að bændur fari al-
mennt að trúa þvi, að þeir þurfi
nauðsynlega að fjölga gripum,
auka framleiðsluna og það sé
leiðin til auðsældar og
hamingju. A bak við þá kröfu á
hendur bændum, um stækkun
búa, hlýtur að felast sú fróma
ósk, að framleiðslukostnaður
verði mun lægri á stórbýlum en
meðalbúum.
Þvi miður fyrir neytendur
virðist reynslan hafa orðið sú að
ekki hefur tekizt að lækka fram-
leiðslukostnaðinn, þótt farið sé
út I stórbúskap.
Að sjálfsögðu er til sérhæfður
búskapur, eins framleiðsla á
kjúklingum, holdanautgripum
og sláturgrisum, sem hentar
sæmilega til stórbúskapar, en'
hefur gefizt misjafnlega. En
venjulegur hefðbundinn fslenzk-
ur búskapur, með sauðfé og
mjólkurkýr, er takmörkunum
háður um stærð búa miðað við
núverandi aðstæður.
Það virðist vera nokkurn veg-
inn sama lögmál, sem gildir um
öll Norðurlöndin, að bú, sem
fjölskyldan ein starfar að,
starfskraftar hennar nýttir til
fulls, þá miðað við hæfilegt
vinnuálag, gefi hagstæðustu
framleiðsluna.
Það gera sér vonandi allir
ljóst, að afkoma búskapar
byggist ekki á hvað margir
hausar eru i fjósi eða fjárhúsi.
Það er arðsemi hvers grips,
sem við jötu stendur og hverju
er til hvers þeirra kostað, sem
úrslitum ræður um afkomuna.
Svo vitnað sé i búreikninga
frá árinu 1973, var þá framlegð
eftir vetrarfóðraða kind á sauð-
fjárbúum, þar sem fæddust 100
lömb eftir 100 vetrarfóðraðar
kindur kr. 2.213,-, en á þeim bú-
um, þar sem ærnar voru frjó-
samar og fyrir hverjar 100
vetrarfóðraðar kindur fengust
150 lömb, þar var framlegðin á
kind kr. 3.970,-.
Nú er það ekki vist aö arðsemi
á hvern grip minnki þótt þeim
yrði fjölgað. Bóndi, sem ræður
við að hirða um 300 ær, gæti
hugsanlega bætt við sig 100 ám
með þvi að fá smávegis aðstoð
um sauðburðinn. Hann mundi
eflaust geta haft eitthvað meira
Kjallarinn
Agnar Guðnason
upp, svo framarlega sem hann
gæti haldið i horfinu með frjó-
semi og heilbrigði fjárins.
Af öllum sýslum landsins eru
minnstu búin i Strandasýslu, en
bændur þar eru með nettótekj-
ur, sem eru hærri en meðaltekj-
ur bænda yfir landiö.
Bændur þar hafa náö góðum
tökum á sauðfjárræktinni. Likt
gildir um kúabúin, að þar sem
meðalnyt kúnna var um 3.200
lítrar á ári var framlegðin á
árskú kr. 41.844,- en á þeim bú-
um þar sem meðalnytin var