Dagblaðið - 23.09.1975, Page 9

Dagblaðið. Þriðjudagur 23. september 1975.
9
Hvað er nú það?
unnar. Nýlega studdu allir þing-
menn framkomna tillögu um, að
fundum skyldi hætt snemma á
föstudögum, svo að menn gætu
farið þeim mun fyrr i sumarbú-
staði sina og sveitasetur.
Yfirleitt lætur ekki nema
helmingur fulltrúanna sjá sig
við stjórnmálaumræðurnar,
sem taka um það bil klukku-
stund á degi hverjum. Þar á
eftir fer löng og smámunasöm
umræða um stjórnarskrárleg
atriði.
Þegar þingið hóf störf lagði
hver flokkur fyrir sig fram til-
búna tillögu með greinargerð
um stjórnarskrána. Þar var allt
Portúgalskur hermaður útskýr-
ir rétt almennings til að kjósa á
kaffihúsi i Monsaras.
GXZ7
tekið með, allt frá almennum
mannréttindum til tillagna um
stjórnun efnahagsmála.
13 undirnefndir
Á morgnana koma saman
þrettán undirnefndir þingsins til
að vinna að sjálfri gerð stjórn-
arskrárinnar. Fjöldi fulltrúa i
nefndunum fer eftir styrk flokk-
anna á sjálfu þinginu. Alitum
nefndanna er siðan visað til
sameinaðs þings, sem ræðir þau
og breytir. Þegar hefur þingið
rætt og afgreitt 11 greinar um
almenn ákvæði stjórnarskrár-
innar og 35 atriði um réttindi og
skyldur einstaklingsins.
Þessa dagana — og væntan-
lega næstu vikurnar — er verið
að ræða efnahagslega uppbygg-
ingu hins nýja Portúgals.
Sósialistar og kommúnistar
hafa þar tekið höndum saman
og styðja stjórn rikisins á fram-
leiðslutækjunum. Hægri flokk-
arnir greiddu ekki atkvæði i
fyrstu atkvæðagreiðslunum.
Onnur mál, sem mikið verða
rædd ef að likum lætur, eru full-
veldi landsins, almenn stjórn-
sýsla, uppbygging stjórnarinn-
ar og sérstaða Azoreyja og Ma-
deira.
Áætlað er, að fullbúin verði
stjórnarskráin siðan afhent
nefndum sérfræðinga, sem yfir-
fara hana og lagfæra áður en
hún verður lögð fyrir forsetann,
Costa Gomes, til undirskriftar
og' staðfestingar.
Vandamálið er aðeins eitt, að
sögn þeirra, sem til þekkja:
Óliklegt er, að stjórnarskráin
verði tilbúin i tima.
Þegar hefur verið komizt að
samkomulagi um hlutverk
hersins i stjórn landsins. Herinn
mun halda sætum sinum i rikis-
stjórn og byltingarráð hersins
mun i framtiðinni hafa rétt til að
leysa upp hvaða löggjafarþing
sem er.
Þetta samkomulag, sem
stærri flokkarnir voru þvingaðir
til að undirskrifa áður en
kosningarnar fóru fram i april,
veitir hernum einnig úrslitavald
i vali forseta og þriggja helztu
ráðherraembættanna. ,,Sam-
komulagið” tryggir yfirráð
hersins yfir stjórnmálalifi
Portúgals i næstu þrjú til fimm
ár.
Vandi löggjafarþinga
framtiðarinnar
Ef stjórnarskrárþingið er eins
Mario Soares, leiðtogi stærsta flokksins á stjórnarskrárþing-
inu. Myndin var tekin á kosningadagsmorguninn i april.
og þing framtiðarinnar i
Portúgal er vandinn, sem við
verður að eiga, augljós.
Flestir fulltrúanna á þinginu
eru I fullum störfum annars
staðar. Þeir glima við þann
vanda að samræma þessi tvö
störf. Flestir fulltrúar kommún-
ista eru starfsmenn flokksins og
hafa sinum skyldum að gegna
sem slikir. Sósialistarnir eru
um það bil jafn margir i störfum
hjá flokknum og annar staðar.
Stjórnvöld greiða þingmönn-
um staðaruppbót og þá mest
þeim þingmönnum, sem koma
frá landsbyggðinni.
Að minnsta kosti einn fulltrúi
kommúnista hefur greinilega
leyst vandann, sem fylgir þvi að
komast til Sao Bento hallar.
Hann er i fastri vinnu hjá
brezku fyrirtæki i Lissabon.
Framkvæmdastjóri þess fyrir-
tækis hefur skýrt svo frá, að bil-
stjóri fyrirtækisins flytji þing-
manninn á milli — i bii fyrirtæk-
isins.
N
M
matvöruverzlanir sem þá selja
einnig mjólk og aðrar nauð-
synjavörur, einnig opnar á
sunnudögum.
Þar sem þannig hagar til, er
laugardagurinn oft notaður til
innkaupaferða, fjölskyldan fer
gjarnan saman, leitar fyrir sér
um góð innkaup, skreppur jafn-
vel á veitingahús i leiðinni, og
húsmóðurinni er gefið fri frá
eldamennsku hádegis- eða
kvöldverðar, að lokinni inn-
kaupaferðinni. — Það tvennt, að
gera hagstæð innkaup og geta
boðið allri fjölskyldunni eða
heimilisfólki máltið á snyrtileg-
um veitingastað fyrir sann-
gjamt verð, heyrir aðeins for-
tiðinni til. Það siðara hefur
reyndar aldrei almennilega
verið fyrir hendi hér á landi,
þ.e. litlir en þægilegir matsölu-
staðir, þar sem fjölskyldur með
börn geta neytt ódýrra en boð-
legra máltfða á lágu verði, eins
og annars staðar tiðkast í mjög
rikum mæli.
Oftar en ekki finna og viður-
kenna tslendingar, sem erlendis
fara, hin miklu þægindi, sem að
þvi eru við neytendur, að loka
ekki verzlunum á laugardögum,
en ýmiss konar þjónustuleysi
hefur siglt i kjölfar sifelldra
krafna um styttingu vinnutim-
ans, þjónustuleysi sem Islend-
ingar sætta sig einungis við á Is-
landi, en eru fyrstir manna til
að fordæma og kvarta yfir
minnstu frávikum á annars full-
komnu þjónustukerfi við al-
menning, þar sem þeir dvelja
erlendis.
Reglugerðir, sem setja fólki
skorður við að kaupa te i „lúgu-
sölunni”, en leyfa að selja kaffi,
og banna sölu á kexi, nema það
sé súkkulaðihúðað, (vöruteg-
und, sem þó er mjög viðkvæm i
geymslu), sýna einstaklega vel
dómgreindarleysi hins opinbera
og tillitsleysi við almenna neyt-
endur, og vörulisti, sem tiltekur
leyfilegar tegundir til sölu á
laugardögum og sunnudögum
gegnum lúgugöt, er eitt af eftir-
minnilegum afglöpum þrjózkra
og staðnaðra embættismanna.
— En almenningur kinkar kolli
til samþykkis og kyngir smán-
inni.
VIÐ ERUM EFTIRBÁTAR
VESTUR-ÍSLENDINGA í
UMFERÐARMENNINGU
Sex bilar i einum og sama
árekstri um hábjartan dag.
Þessa frétt heyrðum við i
vikunni, sem leið, og sáum
myndir frá stund og stað. Sem
betur fór urðu vist litil meiðsl á
fólki, en bilarnir fengu þeim
mun verri útreið. Einn var
sagður alveg ónýtur. Þar kemur
eignatjón til greina, og jafnvel
þótt tryggingarfélögin bæti það
að einhverju eða verulegu leyti
er þó hvað sem öðru liður um að
ræða peninga, sem fara i súginn
og eru lóð á þá skál gjaldeyris-
vogarinnar, sem er alltof þung
fyrir.
Stöðva verður bil vegna
hindrunar framundan, þá eru
næstu bilar svo nærri og á það
mikilli ferð, að ekki er ráðrúm
til að hemla i tæka tið, og skell-
urinn skeður. Fimm slikir öku-
þórar i halarófu! Hvar er að
finna orsök að sliku óhappi?
Auðvitað fyrst og fremst i and-
varaleysi gagnvart mis-
munandi aðstæðum. Okkur öku-
mönnum hefur ekki lærzt sem
skyldi að temja okkur alvöru og
gætni i akstri. Menn lita á
bifreiðina sem einskonar sjálf-
virkt tól, sem óþarfi sé um að
hugsa og allt sem hrærist eða
hrærist ekki i kringum þá, á að
vera þeim óháð og óvið-
komandi, — allt skal ganga af
sjálfu sér eins og ökuþórinn
telur bezt henta sjálfum sér.
Eg var i Winnipeg fyrir fáum
vikum. Það er sex eða sjö
sinnum stærri borg en Reykja-
vik. Eg dáðist að umferðinni
þar. Hún gengur algerlega eftir
settum reglum, að þvi er mér
sýndist, — já, og jafnvel betur
en það, þvi að oft varð eg var
gagnkvæmrar kurteisi milli
gangandi og akandi vegfarenda,
t.d. þegar skipti urðu á götu-
ljósum. Þar eru götur breiðar,
og ef göngumaður lagði seint af
stað yfir á grænu ljósi, náði
hann stundum ekki alveg yfir i
tæka tið fyrir skiptin. En aldrei
sá eg bifreiðarstjóra, sem biðu,
sýna óþreyju, hvað þá frekju,
eins og hér er alvanalegt. Hver
kannast ekki við ökuþóra, sem
böðlast hér áfram eins og eigi
þeir lifið að leysa, jafnskjótt og
græna ljósið kviknar og oftlega
við það gula, sem á undan fer.
Verður þá gangandi fólk að
greikka sporið yfir um til þess
að forða sér, og eru þó götur hér
óviða breiðar.
Eg ek tiðum eftir Hringbraut,
þar sem er talsverð umferð á
báðum akreinum bæði til
austurs og vesturs. Margir aka
þar I hraðara lagi eða á 50-60 km
hraða. Samt er mjög algengt að
einhver ökuþór komi æðandi
fram úr öðrum, hlykkist áfram
ýmist á vinstri eða hægri
akrein, eftir þvi sem smugur
myndast, og iðulega teflir hann
á tæpt vað. Þetta er ömurlegur
ökumáti og lýsir bágbornu
hugarástandi ökumanns. Slikur
böðulsháttur þætti goðgá i
Winnipeg, það þori eg næstum
að fullyrða. Þar fannst mér
öryggi i akstri sitja i fyrirrúmi.
Gaman væri, ef þeir visu menn i
umferarráði öfluðu upplýsinga
um umferðarmenningu og
umferðaróhöpp þar i borg, —
sem mun vera næstfjöl-
mennasta bæjarsamfélag is-
lenzks fólks — og raunar hér og
hvar um heiminn, til þess að fá
Kjallarinn
Baldur Pálmason
samanburð, og þá auðvitað
fyrst og fremst óhagstæðan
samanburð fyrir okkur, þvi að
við höfum ekkert gagn af að
frétta, hvort einhversstaðar
finnast ennþá meiri umferðar-
aular en við.
Þeir visu menn i umferðar-
ráði, sagði eg. Já, þeir koma
með marga þarfa ábendingu.
Þeir eru t.d. nokkuð iðnir við
kolann i útvarpinu og vist einnig
i barnaskólum, og er það vel. En
samt finnst mér þeir ekki vera
nógu markvissir og skörulegir.
Það er ekki nóg að rabba um
þessa hluti i setustofu-
makindum með allskonar
vangaveltum og jafnvel
brandarasmið. Nei, það þarf að
brýna áróðurs- og upplýsinga-
kutann, svo að hann biti. Sliku
efni þarf að fylgja hressandi og
uppörvandi andrúmsloft en ekki
lognmolla. Og það þarf að flytja
þetta efni á hnitmiðuðu og
kjarngóðu máli. Á það finnst
mér hafa verulega brostið.
Allskonar ambögur og málvillur
eru á borð bornar I þessu sam-
bandi, og væri hægt að taka þar
um mörg dæmi, en þvi skal
næstum sleppt að sinni. Eg nefni
aðeins eitt. Flestir þekkja
sögnina að vara við. Þetta er
auðvitað meginhugsun og lykil-
orð i umferðarþáttum, töluðum
og rituðum. Nafnorð af þessari
sögn er viðvörun. Þessu hafa
þeir visu menn vist ekki gert sér
grein fyrir, þvi að þeir tala nær
ævinlega um aðvörun, jafnvel
þótt þeir rambi á að nota sagn-
orðið rétt, sem er raunar mjög
undir hælinn lagt. (Dönsku
orðin „advare” og „advarsel”
sitja gjarnan i fyrirrúmi). Svo
rammt kveður að þessu
,,aðvörunar”-dálæti, að á
allstórum litprentuðum spjöld-
um, sem viða hanga uppi og
sýna umferðarmerkin, er einn
flokkur þeirra auðkenndur
heitinu: Aðvörunarmerki. Vill
nú ekki sá góði maður, sem sér
um endurprentun á þessu
spjaldi, breyta þarna til næst?
Hinir, sem tala og skrifa, geta
þó strax farið að taka sér
viðvörun i munn.
Að lokum skal á það bent, að
gott er að umferðarráð eigi völ á
nokkrum algildum vigorðum -
(„slagorð” er danskt og ekki
viðhlitandi), sem handhægt sé
að nota. Við munum eftir gamla
vigorðinu frá vinstri handar
umferð: Varúð til vinstri. Það
var stutt og laggott og var öllum
hugstætt, enda stuðlað. Eg hef
ekki heyrt haldið á lofti sömu
hugsun að breyttu breytanda
siðan hægri handar umferð tók
við. Svo haldið sé stuðluðu orða-
lagi, sem festir setninguna
betur i minni, yrði nýja vig-
orðið: Hætta frá hægri! (ekki:
Hætta til hægri). Það þarf að
heyrast og sjást, — þá lærist það
strax.
/v