Dagblaðið - 15.10.1975, Blaðsíða 8

8
Pagblaðið. Miðvikudagur 15. október 1975
BIABIÐ
frjálst, úháð dagblað
tJtgefandi: Dagblaðið hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Haukur Helgason
tþróttir: Hailur Simonarson
Hönnun; Jóhannes Rcykdal
Blaðamenn: Asgeir Tómasson, Atli Steinarsson, Bolli Héðinsson,
Bragi Sigurðsson, Erna V. Ingólfsdóttir, Hallur Hailsson, Helgi Pét-
ursson, Ólafur Jónsson, Ómar Valdimarsson.
Handrit: Asgrimur Páisson, Ilildur Gunnlaugsdóttir, Inga
Guðmannsdóttir, Maria ólafsdóttir.
Ljósmyndir: Bjarnleifur Bjarnieifsson, Björgvin Pálsson
Gjaidkeri: Þráinn Þorieifsson
Auglýsingastjóri: Asgeir Hannes Eiriksson
Dreifingarstjóri: Már E.M. Halldórsson
Askriftargjaid 800 kr. á mánuði innaniands.
t lausasölu 40 kr. eintakið. Blaðaprent hf.
Ritstjórn Siðumúla 12, simi 83322, auglýsingar, áskriftir og af-
greiðsla Þverholti 2, slmi 27022.
Fyrsti dagurinn
Fyrsti dagur tvö hundruð milna
fiskveiðilögsögunnar er runninn upp.
Lokaskrefið i útfærslu lögsögunnar
hefur verið stigið. í nótt margfölduð-
ust að viðáttu hafsvæði þau, sem við
helgum okkur. Siðasta landhelgisorr-
ustan er hafin.
Greinilega hefur komið i ljós að
undanförnu, að þau riki, sem harðast hafa gengið að
íslandsmiðum, eru ekki á þeim buxunum að viður-
kenna einhliða útfærslu lögsögunnar. Þau munu
láta togara sina veiða eftir föngum innan 200 milna
markanna og raunar einnig innan 50 mflna mark-
anna.
Við eigum engan annan kost en að verjast eftir
getu. Traust okkar setjum við á skipstjórnarmenn
og aðra starfsmenn Landhelgisgæzlunnar, sem nú
þurfa að verja þrefalt til fjórfalt stærra hafsvæði en
áður.
Möguleikar gæzlunnar til varna á þessu mikla
svæði eru takmarkaðir. Skipstjórnarmenn gæzl-
unnar eru þó ákveðnir i að láta hvergi deigan siga
og að standa sig eftir föngum i baráttunni fyrir land
og þjóð. Samkvæmt fyrri reynslu er liklegt, að þeir
setji sig og menn sina i lifshættu i skyldustörfum
sinum.
Landhelgisgæzlan hefur eflzt verulega á undan-
förnum árum. En sú efling er ekki nægileg. Að visu
er tækjakostur hennar meiri en unnt er að nýta til
fulls. En ekki hefur verið séð nægilega fyrir mann-
afla og rekstrarvörum til að halda uppi þeirri
gæzlu, sem tækjakosturinn gefur tilefni til.
Hafi stjórnvöld i alvöru hugsað sér að kaupa nýja
gæzluflugvél, meðan ekki eru til skiptiáhafnir á þá
vél, sem fyrir er, né á stóru og fullkomnu varðskip-
in, þá er ekki valin rétt leið til eflingar Landhelgis-
gæzlunnar.
Miklu hagkvæmara er að nota flugvélarkaupaféð
til að kosta fullan rekstur skipanna og flugvélarinn-
ar, sem fyrir eru, heldur en að gæzlan standi uppi
rekstrarfjárlaus. Raunar færi ekki nema litill hluti
flugvélarverðsins til að auka úthald skipa og flug-
vélar, ekki sizt ef svartolia væri notuð á skipin eins
og ætti að gera.
Yfirstjórn Landhelgisgæzlunnar og önnur við-
komandi stjórnvöld gerðu vel i að taka margendur-
teknum ábendingum um þessi efni. Við kunnum að
vera of fátæk þjóð til að kaupa aðra gæzluflugvél, en
við erum meira en nægilega rik þjóð til að halda
gæzlutækjunum út til fulls, ef við spörum okkur við-
bótarflugvél.
Við verðum að gera ráð fyrir dýru og langvinnu
þorskastriði að þessu sinni. Þjóðin stendur sem einn
maður að harðri stefnu i landhelgismálinu, þvi að
hafréttarráðstefnan hefur þegar sýnt, að 200 milna
efnahagslögsaga er eðlileg að mati mikils meiri-
hluta rikja heims.
Við getum öll tekið undir orð Geirs Hallgrimsson-
ar forsætisráðherra i útvarpinu i gærkvöldi, er hann
sagði: „Viðmunum ekki gera neina samninga, sem
ekki eru i fullu samræmi við hagsmuni okkar og
annaðhvort munum við semja til sigurs eða, ef það
verður hlutskipti okkar, berjast til sigurs.”
Vegartengsl milli Norður- og Suður-Ameríku:
Hægt og bitandi höggva vega-
gerðarmenn i Panama sig i
gegnum regnvotan frumskóginn
nærri Bayana. Ætlunarverk
þeirra ér ekki litið:að leggja
fvrstu landleiðina á milli
N( rður- og Suður-Ameriku.
Verkfræðingarnir eru á villi-
dýraveiðum i fritimum sinum
og hafa komið sér upp ágætu
safni dauðra eitursnáka og
kóngulóa til minja um svæðið.
Að baki vegagerðarmann-
anna eru grófar útlinur malar-
vegar, sem lagður hefur verið
siðan framkvæmdir hófust
snemma árs 1972. Framundan
er Darieneiðið, sem hingað til
hefur verið óvinnandi, og að
minnsta kosti fimm ára vinna til
viðbótar.
En þegar - og ef - vegagerð-
inni er lokið, verður kleift i
fyrsta skipti að aka landleiðina
frá Alaska til suðurodda
Argentinu i striklotu.
Frumbyggjaland
Vinnubúðirnar Camp Bayana
eru litil kofaþyrping i umhverfi
sem litur út fyrir að vera siðasta
frumbyggjaland meginlands
Ameriku. Búðirnar voru reistar
af bandariska fyrirtækinu
Devcon Company sem vinnur
hluta vegarins.
Frumbyggjar og landnemar
frá Panama, þar sem litið er
orðið um óræktað, byggilegt
land, hafa þyrpzt að og búa i
ræksnislegum kofum meðfram
veginum. Þar reyna þeir að
höggva skóginn og rækta hann
svo þeir geti áfram búið i
landinu sem dregur þá til sin
Siðmenningin
kemur til
lands frum-
byggjanna,
Indíónanna og
bandíttanna
##
Þetta er bara svona"
örlað hefur á þvi nú á slöari
árum að menn láti sig einhverju
skipta hver væri vinnudagur
nemenda. Umræður hafa snúist
um of langan vinnudag og of
mikið vinnuálag. Mismunandi
hvatir hafa til þess legið að
þetta mál hefur komist I um-
ræðu.
Telja verður að rikasta hvötin
sé umhyggja fyrir nemendum
þó þær raddir hafi verið nokkuð
háværar sem heimtað hafa
börnin til annarrar vinnu.
Fimm daga skólavika hefur
eðlilega lengt daglegan náms-
tima. En fimm daga vinnuvika
nemenda hlýtur aö vera jafn
sjálfsögð og annarra starfs-
hópa. Hinu hefur verið minni
gaumur gefinn hvernig vinna
nemenda er skipulögð. Þar hafa
skólar og fræðsluyfirvöld getaö
hagað sér eins og þeim sýnist.
Foreldrar láta bjóða sér hvað
sem er i þeim efnum.
Ég held aö enginn starfshópur
i þjóðfélaginu hafi hlotið aðra
eins meðferð i þessum efnum og
nemendur. Skipulag skólans er
nefnilega ekki sett upp til hags-
bóta fyrir nemendurna heldur
fyrir kerfið. Stjórnunin hefur
verið númer eitt en nemandinn
sem manneskja númer tvö.
Þess eru ótal dæmi að nem-
endur, t.d. I Reykjavik, hafi
þurft aö mæta þrisvar til vinnu
sama dag. Það mun vera svo I
flestöllum barnaskólum I þétt-
býli i dag að nemendur verða að
koma til vinnu tvisvar á dag og
eftir stundatöflu þeirra að ráða
eru timarnir breytilegir frá degi
til dags. Þess hafa verið dæmi
að nemendur mæti eina stund
fyrir hádegi, jafnvel kl. 8, og
fari svo heim og komi ekki aftur
fyrr en kl. 13.00 eða nemandi
sem hefur sinn aðaltima kl.
8—12, þurfti svo að koma
seinnipart kl. 2—3 eða jafnvel
ekki fyrr en kl. 5 e.h. i einstakar
greinar. Ég held að enginn full-
orðinn léti bjóða sér slikt.
Þegar það var upptékið I
kjarasamningum kennara að
þeir skyldu fá greitt fyrir eyður,
sem yrðu i vinnutöflu þeirra, þá
þurrkuðust þessar eyður að
mestu út en voru i staðinn færð-
ar yfir á nemendur. öll „hag-
ræðing” i kerfinu var látin bitna
á þeim.
Kerfið litur ekki á nemanda
sem mann heldur hlut sem hægt
er að færa úr stað eftir hentug-
leikum. Kennarastéttin hefur af
veikum mætti reynt að sniða af
verstu agnúa en skort alla sam-
stöðu.
Menn yppa öxlum og i svip
þeirra speglast „Þetta er bara
svona”. Ég minnist þess ekki aö
hafa séð kvartanir frá foreldr-
um yfir þvi að börn þeirra gætu
ekki byrjað nám á daginn fyrr
en kl. 2 eða seinna e.h. Foreldr-
ar láta sér i léttu rúmi liggja
það geysilega misrétti sem rikir
i þessum efnum. Sumir nem-
endur eru svo heppnir að fá
nokkuð eðlilegan vinnutima,
þ.e. geta hafið vinnu kl. 9 aö
morgni, en aðrir eru dæmdir til
að vera mikinn hluta skóladval-
ar sinnar alltaf eftir hádegi. Það
er látið heyrast eitthvað um
samfelldan skóladag af og til og
kannski gefin út skýrsla en að-
gerðir engar þvi hér eiga börn
hlut að máli og foreldrar sem
halda sér saman um slik mál.
Trúa menn þvi að námstimi
nemenda, sem eru i skóla kl.
14—17, sé jafngóður og kl. 9—12?
Barnið, sem byrjar I skólanum
kl. 9, kemur óþreytt til vinnu
sinnar en barnið, sem byrjar kl.
13 eða kl. 14, er búið að eyða
miklu af orku sinni fyrri hluta
dags. Til þess eru þó gerðar
sömu kröfur og til þeirra sem
koma óþreytt.
Kennararnir eiga að skila
þéssum nemendum ekki lakari
en hinum. Hvernig haldið þið að
timinn frá kl. 3—5 e.h. nýtist
þessum nemendum? Ég tala nú
ekki um þá sem þurfa að vera
mun lengur, en dæmi eru til
þess i Reykjavik að kennt sé til
18.30.
Það ætti heldur ekki að byrja
skóla fyrr en kl. 9 að morgni.
Foreldrar, þið eigið að mót-
mæla slíkum námstlma. Þið
eigið að verja börnin ykkar. Þið
eigið að hjálpa okkur kennurun-
um i baráttunni gegn sllkri
meðferð á börnunum. Þið eigið
einfaldlega að segja nei við slík-
um vinnutima. Þið eruð ekki
réttlausir þrælar sem ráða-
mönnum leyfist að koma fram
við hvernig sem þeim sýnist.
Þið eruð skattgreiðendur sem
eigiö ekki að þola það mikla
misrétti sem þið eruð beitt. Það
er næsta furðuleg óprúttni yfir-
valda að leyfa sér að byggja upp
heil borgarhverfi og flytja
þangað þúsundir Ibúa án þess
nokkur skóli sé fyrir hendi.
Kennarar og nemendur eru sið-
an látnir búa við það árum sam-
an að vinna i húsnæði, sem er
hálfklárað og I mörg ár i bygg-
ingu, og I þetta húsnæði er enda-
laust troðið tvi- og þrisett og
jafnvel fjórsett.
Astand þessara mála i sum-
um Ibúðarhverfum I Reykjavík
er geigvænlegt og ég hygg einn-
ig á ýmsum öðrum þéttbýlis-
stöðum.
1 nágrannalöndum okkar
finnst enginn einasti skóli sem
er tvisettur, hvað þá meir. Það
þykir slik ósvinna gagnvart
börnum að þau fái ekki eðlileg-
an vinnutima að ekkert bæjar-
félag né riki leyfir sér slikt.
Starfstimi nemenda er þar
lika samfelldur og máltiðir fá
þeir I skólanum nái vinnutimi
þeirra fram yfir hádegisverð.
Þar þekkist ekki að kennt sé á
matartlma. Hafa þessar þjóðir
þá haft við vandamál örrar
þéttbýlismyndunar að eiga? Já
vissulega, en það hefur ekki
verið gripið til þess ráðs að tvi-
og þrisetja i skólana. Nei, held-
ur hefur verið byggt bráða-
birgðahúsnæði (lausar stofur)